Niepłodność idiopatyczna, czyli kiedy przyczyna jest nieznana
Niepłodność idiopatyczna to problem dotykający wiele par na całym świecie. Charakteryzuje się brakiem zdolności do zajścia w ciążę mimo regularnych starań przez okres co najmniej 12. miesięcy, przy czym jednoznaczna przyczyna problemu jest nieznana. W poniższym tekście znajdziesz najważniejsze informacje na ten temat, zapraszam do lektury.
Czym jest niepłodność idiopatyczna?
Niepłodność idiopatyczna definiowana jest jako brak możliwości zajścia w ciążę przez co najmniej rok regularnych stosunków płciowych bez zastosowania antykoncepcji, przy jednoczesnym braku wykrywalnych przyczyn medycznych. W praktyce oznacza to, że pomimo zaawansowanych metod diagnostycznych, u wielu par nie udaje się znaleźć powodu problemów z płodnością.
Jakie są przyczyny niepłodności idiopatycznej?
Określenie przyczyn niepłodności idiopatycznej jest ogromnym wyzwaniem. Potencjalne czynniki, które mogą wpływać na ten stan, obejmują:
- wysoki poziom stresu, niezdrową dietę, brak aktywności fizycznej oraz narażenie na toksyny środowiskowe,
- niektóre predyspozycje genetyczne wpływające na zdolność do zajścia w ciążę (mutacja CFTR związana z mukowiscydozą), aberracje chromosomowe, polimorfizmy genów FSHR,
- nawet subtelne zaburzenia w produkcji hormonów mogą wpływać na owulację i jakość nasienia, w efekcie prowadząc do problemów z płodnością,
- niektóre reakcje autoimmunologiczne obniżają zdolność do zajścia w ciążę, np. poprzez atakowanie plemników lub zarodka.
Mimo licznych badań nadal brakuje jednoznacznych odpowiedzi na pytanie, co dokładnie powoduje niepłodność idiopatyczną.
Jeśli parze przez rok starań nie udało się zajść w ciążę, należy jak najszybciej udać się do kompetentnych lekarzy. Szczególnie, że ostatnimi czasy coraz więcej osób decyduje się na pierwsze dziecko po 30. roku życia lub jeszcze dużo później. A lata lecą. W szczególności kobietom tyka zegar biologiczny, bowiem w przeciwieństwie do mężczyzn, ich płodność hormonalna kończy się w klimakterium – u większości kobiet około 45. roku życia. Mężczyźni pod tym względem niby nie są ograniczeni wiekowo dzięki dozgonnej produkcji testosteronu, jednak poziom tego hormonu na skutek stresu i zmian środowiska, a także ilość i jakość plemników, wyraźnie maleje.
Niepłodność idiopatyczna a inseminacja
Inseminacja domaciczna (ang. intrauterine insemination, IUI) jest jedną z metod leczenia niepłodności, która znajduje zastosowanie w przypadku niepłodności idiopatycznej. Procedura ta polega na wprowadzeniu specjalnie przygotowanych plemników bezpośrednio do macicy kobiety w okresie owulacji. Celem jest zwiększenie liczby plemników, które docierają do jajowodu, gdzie następnie może dojść do zapłodnienia.
Czy to skuteczna metoda?
Skuteczność inseminacji w przypadkach niepłodności idiopatycznej jest zróżnicowana i zależy od wieku kobiety, jakości nasienia oraz czasu trwania niepłodności. Statystyki pokazują, że sukces inseminacji wynosi około 10-20% na cykl, co oznacza, że do osiągnięcia ciąży potrzeba kilku powtórzeń zabiegu. Zwykle, jeśli po 3-6 cyklach inseminacji nie uda się osiągnąć ciąży, lekarze zalecają bardziej zaawansowane metody leczenia niepłodności (np. zapłodnienie in vitro).
Od czego najlepiej rozpocząć planowanie dziecka? Gdyby zadała mi pani to pytanie 40 lat temu, odpowiedziałabym z półuśmiechem na twarzy jednym słowem: od seksu. Dziś sprawy tak się pokomplikowały, że faktycznie dziecko należy planować. Zaczęłabym jednak od metody sprzed 40 lat – spontanicznego seksu. Jeśli jednak po roku starań kobiecie nie udaje się zajść w ciążę, to należy koniecznie udać się do lekarzy – kobieta do ginekologa, a mężczyzna równolegle do androloga. Proszę zwrócić uwagę na słowo równolegle, bo ono jest bardzo istotne. Niestety, mężczyźni wciąż zwlekają ze swoją wizytą u androloga. Dziś wiemy, że problem dotyczy w 50 proc. kobiet i w 50 proc. mężczyzn. Poza tym coraz częściej dostrzegamy problem u obu partnerów równoległe. Szkoda więc czasu na opóźnianie diagnostyki.
Skuteczność in vitro przy niepłodności idiopatycznej
Zapłodnienie in vitro (ang. in vitro fertilization, IVF) jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia niepłodności, szczególnie w przypadkach niepłodności idiopatycznej. IVF polega na połączeniu komórki jajowej z plemnikiem poza organizmem kobiety, a następnie przeniesieniu powstałego zarodka do macicy. Skuteczność IVF w przypadkach niepłodności idiopatycznej jest wysoka i wynosi średnio około 40-50% na cykl. Czynniki wpływające na skuteczność procedury:
- kobiety poniżej 35. roku życia mają większe szanse na sukces IVF niż kobiety starsze,
- jakość powstałych zarodków jest kluczowym czynnikiem determinującym powodzenie IVF. Wysokiej jakości zarodki mają większe szanse na zagnieżdżenie się i dalszy rozwój wewnątrzmaciczny.
Leczenie niepłodności idiopatycznej
Leczenie niepłodności idiopatycznej jest skomplikowane ze względu na brak jednoznacznych przyczyn. Oto polecane podejścia terapeutyczne:
- zmiana stylu życia – redukcja stresu, zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i unikanie toksyn,
- farmakoterapia – często stosuje się leki stymulujące owulację (klomifen, gonadotropiny),
- IUI – jak wspomniano wcześniej, inseminacja domaciczna jest stosunkowo prostą i mniej inwazyjną metodą leczenia,
- IVF – in vitro to najbardziej zaawansowana i skuteczna metoda leczenia niepłodności idiopatycznej.
Niepłodność idiopatyczna jest nie tylko problemem medycznym, ale również emocjonalnym. Wiele par doświadcza stresu, frustracji, a nawet depresji z powodu trudności w osiągnięciu ciąży. To właśnie dlatego wsparcie emocjonalne i psychologiczne odgrywa bazową rolę w radzeniu sobie z tym wyzwaniem, a więc nie należy pomijać tego komponentu leczenia.
Rokowania przy niepłodności idiopatycznej
Rokowania odnośnie do uzyskania ciąży przy niepłodności idiopatycznej zależą od wielu czynników. Ogólnie rzecz biorąc, kobiety poniżej 35. roku życia mają lepsze rokowania niż te starsze. Z wiekiem rezerwa jajnikowa oraz jakość komórek jajowych ulegają pogorszeniu, przez co skuteczność leczenia również spada. W związku z tym, im dłużej para zmaga się z niepłodnością, tym trudniejsze może być osiągnięcie ciąży.
Wczesne rozpoczęcie leczenia zwiększa szanse na sukces. Poza tym sama skuteczność metod leczenia jest zróżnicowana. W przypadku, gdy inseminacja domaciczna nie przynosi efektów, przejście do zapłodnienia in vitro może znacznie zwiększyć szanse na zajście w ciążę. I wreszcie ogólny stan zdrowia partnerów, jakość nasienia oraz ewentualne niewykryte problemy zdrowotne także wpływają na rokowania.
O ekspertce:
Dr n.med. Ewa Kempisty-Jeznach jest jedynym w Polsce lekarzem zajmującym się medycyną męską i jako jedyna posiada międzynarodowy certyfikat „Lekarza od Zdrowia Mężczyzn” (Männerärztin CMI).
Bibliografia:
- Gelbaya T. A., Potdar N., Jeve Y. B., Nardo L. G., Definition and epidemiology of unexplained infertility, Obstetrics and Gynecology Survey 2014, 69(2):109-115.
- https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/46238/33027 [dostęp 02.07.2024].
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23187-unexplained-infertility [dostęp 02.07.2024].
- Sadeghi M. R., Unexplained Infertility, the Controversial Matter in Management of Infertile Couples, Journal of Reproduction and Infertility 2015, 16(1): 1-2.
Podoba Ci się ten artykuł?
Polecamy
Historyczna decyzja. 140 kobiet uzyskało odszkodowanie za powikłania po wszczepieniu siatki ginekologicznej
Teratozoospermia a szansa na ciążę. Czy istnieje taka zależność?
Kryptozoospermia – kiedy liczba plemników w nasieniu spada?
Asthenozoospermia to jedna z postaci niepłodności męskiej
się ten artykuł?
