Niewydolność oddechowa – stan zagrażający twojemu życiu

Niewydolność oddechowa to zaburzenie, które może prowadzić do poważnych powikłań wszystkich organów, w tym także i mózgu. Zdarza się, że atakuje nagle, ale w wielu przypadkach rozwija się powoli i stopniowo. Jakie są objawy niewydolności oddechowej? Ile typów tej patologii można wymienić?  

Czym jest niewydolność oddechowa? 

Niewydolność oddechowa to zaburzenie czynności układu oddechowego. Powstaje ono w momencie, gdy przynajmniej jeden z jego elementów zostaje uszkodzony. W efekcie do krwi nie zostaje dostarczona potrzebna ilość tlenu, a ciało nie filtruje jej poprawnie z nadmiaru dwutlenku węgla. To z kolei sprawia, że dochodzi do niedotlenienia organizmu. 

Rodzaje niewydolności oddechowej 

Każda niewydolność oddechowa może skutkować śmiercią. W zależności od poziomu nasilenia choroby oraz jej przebiegu można wyróżnić następujące typy niewydolności oddechowej: 

• ostra niewydolność oddechowa – jej rozwój następuje bardzo szybko i zajmuje jedynie kilka godzin, do tego jest ona odwracalna, 
• przewlekła niewydolność oddechowa – jej rozwój jest powolny i trwa nawet kilka miesięcy, zwykle nie da się do końca odwrócić konsekwencji, jakie wywołuje. 

Oprócz tego, ze względu na zaburzenia gazometryczne istnieje podział na takie rodzaje chorób jak: 

• całkowita niewydolność oddechowa – doprowadza do zmniejszenia stężenia tlenu w organizmie, ale również do zwiększenia ilości dwutlenku węgla, 
• hipoksemiczna niewydolność oddechowa – doprowadza wyłącznie do zmniejszenia stężenia tlenu w organizmie.

Przyczyny niewydolności oddechowej 

Istnieją dwa rodzaje powodów niewydolności oddechowej: płucne oraz niepłucne. Najistotniejsze przyczyny płucne to: 

• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), 
• odma opłucnowa, 
• niedodma, 
• rozstrzenie oskrzeli, 
• włóknienie płuc, 
• zapalenie płuc. 

Przyczyny niepłucne to z kolei m.in.: 

• choroby układu sercowo-naczyniowego (np. niewydolność krążenia, wady serca), 
• choroby neurologiczne (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, guzy mózgu), 
• choroby mięśni (np. zanik mięśni, miastenia), 
• choroby i urazy ściany klatki piersiowej (np. rozległe złamania żeber, duża deformacja tkanki piersiowej), 
• choroby charakterystyczne dla niemowląt (np. zespół błon szklistych, zespół zachłyśnięcia smółką, wrodzone anomalie układu oddechowego), 
• infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych (np. zapalenie krtani, oskrzelików, nagłośni), 
• zatrucia (np. tlenkiem węgla, lekami), 
• przedostanie się ciała obcego do płuc, 
• sepsa, 
• otyłość.

Niewydolność oddechowa – objawy 

Jakie objawy ostrej niewydolności oddechowej można wyróżnić? Oto one: 

• uczucie duszności, problemy z oddychaniem, 
• wysoka gorączka, 
• plucie krwią, 
• płytki, szybki oddech, 
• tachykardia, 
• sinica, 
• kłujące, ostre bóle w obrębie klatki piersiowej (mogą być odczuwalne zarówno z przodu, jak i z tyłu, na plecach), 
• kaszel z odkrztuszaniem gęstej plwociny. 

W przypadku przewlekłej niewydolności oddechowej możemy mówić z kolei o takich symptomach, jak: 

• plucie krwią, 
• sinica, 
• uczucie splątania, senność 
• bóle głowy, 
• przyspieszony oddech i tętno, 
• zmniejszenie siły mięśniowej, 
• zaczerwienienie skóry i spojówek, 
• wdechowe ustawienie klatki piersiowej i przerost dodatkowych mięśni oddechowych. 

Niewydolność oddechowa – rokowania 

Jeśli chodzi o ostrą niewydolność oddechową, rokowania są następujące – 30-40 proc. przypadków kończy się śmiercią. Istnieją pewne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo zgonu. To: 

• alkoholizm, 
• ciężkie, przewlekłe schorzenia, 
• HIV, 
• podeszły wiek. 

Ostra niewydolność oddechowa przebiega ciężej także u pacjentów z niewydolnością wielonarządową, jak również sepsą. Jak wyglądają rokowania w przypadku przewlekłej niewydolności oddechowej? Jak już wspomnieliśmy, jej przebieg jest nieodwracalny, w wyniku czego finalnie prowadzi ona do śmierci.

Niewydolność oddechowa u dzieci 

Niewydolność oddechowa pojawia się również na późniejszych etapach dzieciństwa. U małych pacjentów można dostrzec następujące jej objawy: 

• sinica, 
• kaszel, 
• problemy z mówieniem, 
• uczucie duszności, 
• zbyt szybki rytm oddychania (do 35 oddechów na minutę), 
• przyspieszenie akcji serca (do 100 uderzeń na minutę), 
• poruszanie się skrzydełek nosa, 
• częste zwilżanie warg językiem, 
• otwieranie ust, 
• symptomy neurologiczne (splątanie, apatia, pobudzenie, zaburzenia świadomości). 

Niewydolność oddechowa u noworodka 

Niewydolność oddechowa u noworodka pojawia się najczęściej u wcześniaków. Objawia się ona poprzez: 

• trudności z oddychaniem, 
• zbyt szybki rytm oddychania (ponad 60 oddechów na minutę), 
• poruszanie się skrzydełek nosa przy wdechu, 
• wciąganie skóry nad obojczykami i pomiędzy żebrami.

Niewydolność oddechowa a saturacja 

W przypadku niewydolności oddechowej warto sprawdzać saturację, a więc stopień niedotlenienia. W tym celu pacjenci powinni korzystać z pulsoksymetru. Zwykle nakłada się go na palec, a w przypadku niemowląt – na nadgarstek lub stopę. Urządzenie to podaje wyniki w procentach i pozwala ocenić stężenie hemoglobiny wysyconej tlenem.  

Jak je odczytywać? Prawidłowa saturacja utrzymuje się na poziomie 95-99 proc., choć u osób w podeszłym wieku jest ona trochę niższa. Zmartwić cię powinna saturacja na poziomie poniżej 94 proc. u osób dorosłych. Wynik na poziomie poniżej 90 proc. to z kolei sygnał ciężkiej niewydolności oddechowej. 

Leczenie niewydolności oddechowej 

Leczenie niewydolności oddechowej jest ukierunkowane na przyczynę, która ją spowodowała. Celem innych działań jest poprawa utlenowania – dobrym rozwiązaniem jest wówczas tlenoterapia, która odbywa się z wykorzystaniem koncentratora tlenu. Czasem konieczne są również inwazyjna tracheotomia lub intubacja.  

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436002/ [dostęp 17.09.23]. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560779/ [dostęp 17.09.23]. 
3. Meyer N. J., Gattinoni L., Calfee C. S., Acute respiratory distress syndrome, The Lancet 2021, 14-20, s. 622-637.