Nużeniec ludzki – objawy i leczenie zakażenia na twarzy, oczach i skórze głowy

Nużeniec ludzki jest pasożytem bytującym w gruczołach łojowych człowieka. Wywołuje nużycę – chorobę skóry, która objawia się świądem, ropnymi krostami oraz wypadaniem włosów, brwi i rzęs. Spora część społeczeństwa jest jednak bezobjawowym nosicielem nużeńca. Leczenie jest trudne i długotrwałe.

Zmiany chorobowe są zlokalizowane na twarzy, oczach lub skórze głowy. Nużeniec to bardzo popularny pasożyt. Bardzo łatwo można zakazić się nim – najczęściej podczas bezpośredniego kontaktu z nosicielem lub poprzez używanie tych samych przedmiotów – pościeli, ręczników, grzebieni, przyrządów kosmetycznych i kosmetyków. Z tego powodu należy zachować szczególną ostrożność podczas wizyt u fryzjera i kosmetyczki oraz testowania kosmetyków w drogeriach. Szacuje się, że nawet 60% osób dorosłych może być nosicielami nużeńca.

Co to jest nużeniec?

Nużeniec ludzki to pajęczak należący do roztoczy. Pasożyt mierzy około 0,4 mm, ma wydłużony kształt ciała i białożółty kolor. Samica składa około 20 jaj, które przenoszone są wraz z kurzem i powietrzem. U człowieka miejscem bytowania nużeńca są obszary, w których występuje duża ilość gruczołów łojowych: policzki, czoło, nos, bruzda nosowo-wargowa, okolice oczu, a także mieszki włosowe brwi, rzęs i skóry głowy. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z nosicielem lub zanieczyszczonymi przedmiotami.

Nużeniec odżywia się łojem, wydzieliną gruczołów łojowych oraz komórkami złuszczonego naskórka. W większości przypadków zakażenie nużeńcem przebiega bezobjawowo, jednak u osób z obniżoną odpornością, alergią, skłonnościami do trądziku, zaburzeniami gospodarki hormonalnej oraz u starszych i żyjących w przewlekłym stresie mogą pojawić się nieprzyjemne dolegliwości. Nużeniec powoduje chorobę skóry zwaną nużycą.

Badanie na nużeńca

Badanie na nużeńca polega na mikroskopowej ocenie materiału pobranego ze skóry twarzy, powiek, rzęs lub brwi. Preparat ogląda się pod mikroskopem świetlnym w 20-krotnym powiększeniu. Zakażenie nużeńcem stwierdza się w przypadku obecności w badanym materiale dorosłych osobników, larw lub jaj.

Badanie na nużeńca może być wykonane u osoby w każdym wieku, także u dzieci. W ramach przygotowania należy przynajmniej na 7 dni przed wizytą w laboratorium odstawić leki miejscowe i lecznicze środki pielęgnacyjne. Twarz trzeba myć letnią wodą z niewielką ilością mydła, a przed badaniem nie można nakładać na skórę żadnych kremów ani kosmetyków. Zabronione jest także malowanie rzęs i brwi.

Jak wygląda nużeniec na twarzy?

Objawy nużeńca na twarzy są spowodowane zablokowaniem przez niego ujścia gruczołów łojowych. Nagromadzony łój i martwy naskórek są pożywką do namnażania się bakterii, co skutkuje pojawieniem się świądu, zaskórników, grudek, krostek i stanu zapalnego. Wykwity mają tendencję do ropienia. Skóra staje się sucha i podrażniona, ma tendencję do łuszczenia się. Nużeniec na twarzy często towarzyszy i nasila objawy trądziku pospolitego, różowatego oraz łojotokowego zapalenia skóry.

Nużeniec na oku i skórze głowy

Nużeniec występujący w okolicy oczu powoduje nużycę oczną. Choroba jest najczęściej spowodowana mechanicznym przeniesieniem pasożyta z innych części ciała na powieki. Z tego powodu powstaje zapalenie brzegów powiek. Objawy nużeńca oka to:

• zaczerwienienie oczu i powiek,
• łzawienie,
• uczucie obecności ciała obcego w oku,
• pieczenie i świąd,
• wypadanie i odbarwienie rzęs,
• nadwrażliwość na światło, kurz i dym,
• pojawienie się złogów i łusek na brzegach powiek i u podstawy rzęs.

Nużeniec ludzki na głowie prowadzi do osłabienia włosów i ich wzmożonego wypadania, co często jest mylone z łysieniem plackowatym. Skóra na głowie swędzi (zwłaszcza w nocy, kiedy pasożyt się przemieszcza), szybko się przetłuszcza, pojawiają się na niej przebarwienia, a niekiedy także krostki i stan zapalny (kiedy dojdzie do zatkania mieszków włosowych lub gruczołów łojowych).

Jak wyleczyć nużeńca?

Leczenie nużeńca jest trudne i długotrwałe ze względu na łatwość ponownego zakażenia i powszechną obecność tego pasożyta w środowisku. Leki na nużeńca twarzy to maści i kremy o działaniu przeciwzapalnym oraz zawierające antybiotyk. Zalecane jest także stosowanie środków z benzoesanem benzylu i iwermektyną.

Domowe leczenie nużeńca twarzy polega na odpowiedniej pielęgnacji skóry – myciu preparatami z wyciągiem z drzewa herbacianego i wykonywaniu peelingów złuszczających martwy naskórek. Do osuszania warto stosować jednorazowe ręczniki. Całe ciało i skórę głowy można myć w mydle z heksachlorobenzenem.

Leczenie nużeńca na oku polega na przemywaniu i oczyszczaniu powiek specjalnymi chusteczkami, płynem micelarnym, solą fizjologiczną, olejkiem z drzewa herbacianego lub szałwii hiszpańskiej. Należy zrezygnować także z makijażu oczu. Skuteczne jest również leczenie nużeńca ziołami: tatarakiem zwyczajnym, bylicą piołunem, szałwią, zielem tymianku i rumiankiem.