Co oznacza świszczący oddech? Kiedy trzeba udać się do lekarza?

Świszczący oddech, czyli świst oddechowy, może pojawić się u osób w każdym wieku. Powstaje z powodu zwężonych dróg oddechowych i może świadczyć o licznych schorzeniach w obrębie układu oddechowego. Co warto o nim wiedzieć? Kiedy należy udać się do lekarza?

Świszczący oddech – co to jest? 

Prawidłowa nazwa świszczącego oddechu to „świst oddechowy”, jest to charakterystyczny dźwięk towarzyszący wydychaniu lub wdychaniu powietrza. Słyszy się go, ponieważ z jakiegoś powodu doszło do zwężenia dróg oddechowych. Świszczący oddech to objaw najczęściej słyszalny bez badań lekarskich, niekiedy jednak usłyszy go dopiero lekarz, używając stetoskopu.

Świst oddechowy – rodzaje 

Wyróżnia się dwa rodzaje świstu oddechowego: 

• świst wdechowy, nazywany również stridorem – występuje, gdy dojdzie do zwężenia górnych dróg oddechowych w okolicach gardła, krtani i tchawicy (a dokładnie górnej jej części), 
• świst wdechowy, czyli wheezing – pojawia się, gdy zwężone zostaną dolne części dróg oddechowych, m.in. oskrzeli, tchawicy i oskrzelików.

Jakie są przyczyny świszczącego oddechu? 

Świszczący oddech może oznaczać wiele chorób i dolegliwości, m.in.: 

• astmę, 
• zapalenie krtani, 
• obrzęk krtani, 
• zapalenie migdałków, 
• zapalenie oskrzeli, 
• infekcje bakteryjne, 
• wiotkość krtani,  
• wiotkość oskrzeli, 
• wiotkość tchawicy, 
• wady serca, 
• guz rosnący do światła dróg oddechowych, 
• przetokę między tchawicą i przełykiem, 
• rozszczep podniebienia, 
• reakcje alergiczne (wówczas świst oddechowy pojawia się szybko po kontakcie z alergenem, często też się nasila, dlatego ważne jest, by szybko skontaktować się z lekarzem, gdyż taki stan może być groźny dla zdrowia i życia), 
• zaburzenia odporności, 
• guzy w drogach oddechowych (wówczas wraz z rozrostem guza świst się nasila). 

Świsty oddechowe mogą być również spowodowane poważniejszymi chorobami, takimi jak: 

• mukowiscydoza, 
• zaburzenia połykania, 
• rozstrzenie oskrzeli, 
• zaburzenia w obrębie strun głosowych, 
• nieprawidłowości mające charakter nerwowo-mięśniowy, 
• choroby śródmiąższowe płuc, 
• refluks żołądkowo-przełykowy. 

Warto jednak wiedzieć, że w przypadku powyższych chorób świst oddechowy jest dodatkowym objawem, a nie głównym, więc diagnoza będzie możliwa nawet bez jego obserwacji. Świst oddechowy pojawia się także, jeśli w gardle utknie ciało obce, które utrudnia przepływ powietrza.

Świszczący oddech u dzieci

U dzieci dość często pojawia się świszczący oddech, dlatego że mają znacznie większe predyspozycje do zwężenia światła oskrzeli z powodu budowy anatomicznej. Dzieci mają wąskie oraz krótkie drogi oddechowe, cieńszy jest też szkielet tchawicy, krtani i oskrzeli. Do tego znacznie łatwiej się on zapada. Przez to, że znajduje się tam więcej gruczołów śluzowych, produkowana jest duża ilość wydzieliny. Problemem jest także to, iż najmłodsi często mają problem z efektywnym kaszlem, przez co nie są w stanie prawidłowo „odkaszlnąć”. 

Świszczący oddech u dzieci zawsze wymaga konsultacji lekarskiej. Prawdopodobnie świadczy o poważniejszej chorobie, takiej jak zapalenie oskrzeli czy płuc, co wymaga wdrożenia antybiotykoterapii lub leczenia szpitalnego. Bagatelizowanie świstu oddechowego u najmłodszych może nieść ze sobą bardzo poważne konsekwencje.

Co robić w przypadku świszczącego oddechu? 

Świszczący oddech zawsze jest podstawą do wizyty lekarskiej, szczególnie jeśli towarzyszą mu inne dolegliwości, jak np. duszności. Jeśli powodem dolegliwości jest ciało obce, to należy niezwłocznie jechać do szpitala, a najlepiej wezwać pogotowie, gdyż może to być bardzo niebezpieczne. Tam wykonana zostanie bronchoskopia, która pozwoli usunąć przedmiot. 

Świszczący oddech na szczęście często jest przyczyną niezbyt groźnych infekcji, które można leczyć w domu. Lekarz, ustalając przyczynę, przepisuje odpowiednie lekarstwa. Jeśli powodem jest infekcja, to warto też zadbać o nawilżenie powietrza i picie dużej ilości wody, co pomoże złagodzić dolegliwości. W przypadku świstów, które pojawiły się z powodu alergii, ważne jest, by szybko podać choremu adrenalinę. Jeśli nie ma takiej możliwości, konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego.  

Czasem trudno jest ustalić, dlaczego oddech nie jest taki, jak powinien. Wówczas lekarz może zalecić wykonanie kilku dodatkowych badań, takich jak: 

• morfologia,  
• gazometria (badanie poziomu gazów we krwi), 
• badania biochemiczne (analiza osocza, która pozwala ocenić pracę większości narządów oraz gruczołów), 
• RTG klatki piersiowej, 
• tomografia komputerowa, 
• spirometria (umożliwia określenie pojemności oraz objętości płuc; jest podstawą w diagnostyce astmy, a także przewlekłej obturacyjnej choroby płuc).  

W przypadku pacjentów, u których podejrzewa się, że świsty mogą być spowodowane brodawczakami krtani bądź porażeniem fałdów głosowych, konieczna jest wizyta u laryngologa. Specjalista będzie mógł zweryfikować, czy faktycznie te problemy wpływają na świszczący oddech pacjenta. 

Bibliografia: 

1. McKeown P., Terapeutyczny oddech, Spokojny Oddech, Białystok 2022.
2. Sonnenschmidt R., Medycyna Holistyczna. TOM IV. Układ oddechowy, Vital, Białystok 2019.
3. Targowski T., Wybrane choroby dróg oddechowych u dorosłych, Termedia, Poznań 2005.