Objaw Raynauda – charakterystyka, objawy i leczenie. Jak właściwie rozpoznać chorobę i do kogo się zgłosić?

Objaw Raynauda to rodzaj zaburzenia naczynioruchowego, którego cechą charakterystyczną jest blednięcie, zasinienie i zaczerwienienie palców stóp, rąk oraz uszu i nosa. Żeby leczyć tę chorobę, konieczne jest wykonanie szeregu badań i właściwe jej rozpoznanie.

Diagnostyka objawu Raynauda jest utrudniona, ponieważ może on mieć postać pierwotną (choroba Raynauda), lub wtórną (zespół Raynauda). Mimo iż są to dwie odrębne jednostki chorobowe, to bardzo często są ze sobą mylone. W ich odróżnieniu może pomóc lekarz reumatolog. To do niego powinien się zgłosić chory w pierwszej kolejności.

Objaw Raynauda – co to za zaburzenie?

Objaw Raynauda jest zaburzeniem naczynioruchowym, w którego przebiegu dochodzi do skurczu naczyń, co uwidacznia się pod postacią zblednięcia, zaczerwienienia i zasinienia skóry na: palcach stóp i dłoni, płatków uszu oraz nosa.

Fenomen Raynauda został opisany po raz pierwszy w 1962 roku przez lekarza o tym samym nazwisku. Sklasyfikował on dwa odrębne schorzenia o podobnych symptomach: chorobę i zespół Raynauda. Choć zarówno przy jednej, jak i drugiej dochodzi do niedokrwienia w miejscach zasinienia, to mają one nieco odmienną etiologię.

Objaw Raynauda a choroba Raynauda

Objaw Raynauda może być pierwotny lub wtórny. Za pierwotną postać uważa się chorobę Raynauda, która powstaje bez konkretnej przyczyny i jest niezwiązana z żadnym innym schorzeniem. Przy postaci pierwotnej dochodzi do niedokrwienia jedynie opuszków palców u rąk. Diagnozuje się ją u blisko 80% chorych.

Wtórna postać objawu Raynauda jest określana mianem zespołu Raynauda, a jego podłożem są inne schorzenia lub czynniki, które przyczyniają się do zachorowania np. układowe choroby tkanki łącznej, stany zapalne naczyń, szkodliwe czynniki zawodowe (wibracje, urazy palców, styczność z metalami ciężkimi), choroby krwi, zakażenia wirusowe i bakteryjne oraz niektóre leki. Fazy niedokrwienia obejmują nie tylko palce rąk, ale i stóp, płatki uszu lub nosa.

Zespół Raynauda i choroba Raynauda – objawy

Są trzy fazy objawów zespołu Raynauda:

• w fazie pierwszej, pod wpływem skurczu naczyń, dochodzi do powolnego blednięcia skóry na palcach rąk i stóp, uszach oraz nosie. jest to początkowa faza niedokrwienia, której może towarzyszyć brak czucia;
• w fazie drugiej charakterystycznym objawem jest zasinienie zajętych obszarów spowodowane zaleganiem krwi w żyłach. Chory może odczuwać uporczywe skurcze, drętwienie i dolegliwości bólowe. Ta faza dominuje głównie w zespole Raynauda;
• faza trzecia to etap zaczerwienienia. Skurcz naczyń ustępuje, co powoduje nagły napływ krwi i tlenu do żył. Pojawia się obrzęk, a chory odczuwa gorąco.

Dodatkowym symptomem mogą być pojawiające się w objawie Raynauda brodawki lub owrzodzenia, które są skutkiem zamknięcia światła naczynia jeszcze przed ponownym napływem krwi. U niektórych chorych występuje też zjawisko „mechanizmu obronnego”, które pojawia się, zanim wystąpią pierwsze symptomy. Klasycznym tego przykładem są objawy serca w zespole Raynauda. Przy pierwotnej postaci objawy są podobne.

Objaw Raynauda – jaki lekarz zajmuje się tym schorzeniem?

Objawem Raynauda zajmuje się lekarz reumatolog. Wybierając się do niego na wizytę w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, trzeba mieć skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Koszt wizyty prywatnej to wydatek rzędu 200 złotych.

Objaw Raynauda – leczenie

Diagnostyka objawu Raynauda opiera się głównie na wywiadzie ogólnym i wykluczeniu innych schorzeń, które mogłyby przyczynić się do zachorowania (tzw. wtórnego objawu). U niektórych chorych przeprowadza się test prowokacyjny, który polega na obserwacji zmian w momencie ekspozycji na czynniki wywołujące skurcz.

Objawu Raynauda zwykle się nie leczy, o ile schorzenie nie ma ostrego przebiegu. Chory musi dbać o ciepłą odzież w okresie jesiennym i zimowym, aby nie dopuścić do wyziębienia. Powinien też leczyć choroby współistniejące, żeby zapobiec dalszym napadom.

Przy objawie Raynauda leczenie farmakologiczne jest ostatecznością. Stosuje się blokery kanałów wapniowych, azotany o działaniu miejscowym lub heparyny drobnocząsteczkowe (zwłaszcza przy wtórnej postaci objawu). Ich zadaniem jest nie tylko złagodzenie dolegliwości, ale i leczenie chorób podstawowych.

Inną metodą na pozbycie się kłopotu jest sympatektomia palców. Zabieg polega na zniszczeniu nerwu współczulnego układu nerwowego. Wykonuje się go, gdy zawodzą farmakologiczne metody leczenia.