Objawy neurologiczne w SIBO. Czy jelita mogą wpływać na twój mózg? 

SIBO to schorzenie, w którym dochodzi do nadmiernego rozrostu flory bakteryjnej w jelicie cienkim, co prowadzi do szeregu patologii. I choć jest ono przede wszystkim kojarzone z problemami trawiennymi, coraz więcej badań wskazuje na związek SIBO z objawami neurologicznymi. W niniejszym artykule przyjrzę się, w jaki sposób schorzenie wpływa na układ nerwowy oraz jakie symptomy mogą temu towarzyszyć. 

Jakie są przyczyny i mechanizm powstawania SIBO? 

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) występuje, gdy w jelicie cienkim dochodzi do niekontrolowanego namnażania się bakterii, które normalnie są obecne głównie w jelicie grubym. Przerost bakteryjny może być spowodowany wieloma czynnikami, w tym: 

• zaburzeniami motoryki – nieprawidłowości w perystaltyce, czyli ruchach jelit, prowadzą do zalegania treści pokarmowej, co stwarza korzystne warunki dla rozwoju bakterii, 
• zaburzeniami równowagi kwasowo-zasadowej w żołądku – obniżenie produkcji kwasu solnego osłabia naturalne mechanizmy obronne organizmu, umożliwiając bakteriom przeżycie i namnażanie się w jelicie cienkim, 
• uszkodzeniami strukturalnymi jelit – w przypadku pacjentów z uszkodzeniami strukturalnymi jelit, takimi jak zwężenia czy zrosty, ryzyko rozwoju SIBO znacznie wzrasta. 

SIBO powoduje zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, prowadzące do niedoborów witamin i minerałów. Niestrawione węglowodany ulegają fermentacji, w efekcie czego powstaje gaz odpowiedzialny za wzdęcia, bóle brzucha i inne dolegliwości trawienne. Jednakże wpływ choroby nie ogranicza się jedynie do układu pokarmowego – rosnąca liczba dowodów sugeruje, że przerost bakteryjny w jelicie cienkim może także oddziaływać na układ nerwowy, co objawia się różnorodnymi problemami neurologicznymi. 

Objawy neurologiczne SIBO to nie tylko mgła mózgowa 

Jednym z najbardziej znanych objawów SIBO jest tzw. mgła mózgowa (ang. brain fog), która charakteryzuje się trudnościami z koncentracją, zamgleniem myślenia, a także ogólnym uczuciem dezorientacji. Osoby cierpiące na SIBO mogą też doświadczać zaburzeń pamięci, co dodatkowo utrudnia codzienne funkcjonowanie i wpływa negatywnie na jakość życia. 

Kolejnym poważnym problemem neurologicznym, który może towarzyszyć SIBO, jest neuropatia, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych. Pacjenci mogą odczuwać mrowienie, drętwienie, a nawet ból w kończynach – jest to wynik obecności toksyn produkowanych przez bakterie lub niedoborów witamin, które są nieodpowiednio wchłaniane. Niedobór witaminy B12, szczególnie powszechny w przypadku SIBO, to znany czynnik prowadzący do rozwoju neuropatii. 

Zaburzenia nastroju i snu a SIBO 

Uważa się, że przerost bakteryjny wpływa na produkcję serotoniny – neuroprzekaźnika, który jest w dużej mierze wytwarzany w jelitach. Zaburzenia równowagi mikrobiologicznej mogą więc prowadzić do dysregulacji osi jelitowo-mózgowej, co w konsekwencji wpływa na nastrój i emocje, wywołując stany lękowe czy depresyjne. 

SIBO prowadzi również do bezsenności lub przerywanego snu, co dodatkowo nasila problemy neurologiczne. Zmęczenie wynikające z braku nocnej regeneracji potęguje uczucie wyczerpania psychicznego i fizycznego, a to z kolei wpływa na pogorszenie funkcji poznawczych. 

Wpływ osi jelitowo-mózgowej na objawy neurologiczne SIBO 

Oś jelitowo-mózgowa to złożony system komunikacji pomiędzy jelitami a mózgiem. W kontekście SIBO, zaburzenia funkcjonowania tej osi prowadzą do pojawienia się objawów neurologicznych. Przerost bakteryjny w jelicie cienkim wpływa na produkcję i funkcjonowanie neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina i GABA, które są niezbędne dla prawidłowej pracy mózgu. 

Zmiany w mikrobiocie jelitowej mogą też prowadzić do zwiększonej przepuszczalności jelit, co pozwala na przenikanie toksyn i prozapalnych cząsteczek do krwiobiegu. Substancje te, przekraczając barierę krew-mózg, wywołują stan zapalny w mózgu i generują objawy takie jak mgła mózgowa, lęki czy depresja. Przewlekły stan zapalny może również doprowadzić do uszkodzenia neuronów, co skutkuje pogorszeniem się funkcji poznawczych i ogólnym zmęczeniem. 

Kolejnym aspektem jest wpływ mikrobioty jelitowej na funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (ang. HPA, Hypothalamic-Pituitary-Adrenal), która reguluje reakcję na stres. Zaburzenia w tej osi prowadzą do nadmiernej produkcji kortyzolu, hormonu stresu – wpływa to dodatkowo na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i nasilenie objawów neurologicznych. 

Warto też wspomnieć, że bakterie jelitowe odgrywają rolę w metabolizmie tryptofanu, prekursora serotoniny. W przypadku SIBO, zmiany w tej materii prowadzą do nadmiernej degradacji tryptofanu, a to skutkuje obniżeniem poziomu serotoniny i w konsekwencji zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń nastroju. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546634/ [dostęp 14.08.2024]. 
2. Kossewska J., Bierlit K., Trajkovski V., Personality, Anxiety, and Stress in Patients with Small Intestine Bacterial Overgrowth Syndrome. The Polish Preliminary Study, International Journal of Environmental Research and Public Health 2023, 20(1):93. 
3. Rao S. S. C., Rehman A. M., Yu S., Brain fogginess, gas and bloating: a link between SIBO, probiotics and metabolic acidosis, Clinical and Translational Gastroenterology 2018, 9(6):162. 
4. Tiwari P., Dwived R., Bansal M., Tripathi M., Role of Gut Microbiota in Neurological Disorders and Its Therapeutic Significance, Journal of Clinical Medicine 2023, 12(4):1650.