Objawy pomroczności jasnej w napadach drgawkowych i poza napadami. Pomroczność jasna w literaturze

Pomroczność jasna często wykorzystywana jest jako alibi dla przestępców. Stanowi pierwszą linię obrony, kiedy adwokat decyduje się oprzeć na niepoczytalności oskarżonego. Wbrew pozorom pomroczność jasna nie jest tylko nadużywaną „wymówką” ludzi. To również poważna choroba, trudna i skomplikowana do leczenia.

Należy zaznaczyć, że pomroczność jasna jest określeniem kolokwialnym, uproszczeniem stosowanym przez społeczeństwo w celu nazwania zespołu objawów chorobowych charakterystycznych dla zamroczenia, nazywanego inaczej stanem pomrocznym, zespołem zamroczeniowym czy też obnubilatio (zachmurzeniem). Stan ten określa się mianem psychozy, która zaczyna się nagle i zwykle szybko ustępuje.

Objawy pomroczności jasnej: wstęp do zagadnienia

Pomroczność jasna to pojęcie określające bardzo szeroki zakres objawów chorobowych. Podstawowym objawem pomroczności jasnej jest pewnego rodzaju tabula rasa. W wyniku napadu jednostka nie jest w stanie czerpać z dotychczas nabytych doświadczeń. Następuje całkowita zmiana osobowości. Ulegają zapomnieniu dotychczasowe zainteresowania, upodobania, zmienia się nawet sposób poruszania oraz gestykulacji, a w następstwie – cała mowa ciała.

W praktyce klinicznej obserwuje się przypadki wystąpienia pomroczności jasnej w korelacji z całkowitą lub częściową utratą świadomości. Pacjenci bardzo często nie pamiętają, co robili, ani co ich motywowało. Jeżeli mają przebłyski wspomnień, często traktują je jak wspomnienia obcego człowieka.

Pomroczność jasna w literaturze

Choć w podręcznikach pojawia się opis stanu chorobowego, który prowadzi do całkowitej zmiany osobowości w trakcie napadu, jest to przypadek bardzo rzadki, wręcz wyjątkowy. Mimo jego rzadkości często stan ten wykorzystują nie tylko osoby oskarżone, lecz także pisarze. Przykładem podstawowym jest „Doktor Jekyll i Pan Hyde”. Ta powieść autorstwa Roberta Louisa Stevensona stanowi doskonałe świadectwo świadomości występowania tego typu stanów chorobowych (mimo ich raczej nieoficjalnego istnienia w czasach pisarza).

Jeżeli przypadek doktora Jekylla nazwiemy po prostu pomrocznością jasną (ze świadomym pominięciem motywu z eliksirem), będzie to przypadek niemalże całkowitego zachowania świadomości czynów następujących z inicjatywy pana Hyde’a. Tym samym pomroczność jasna będzie bardziej przypominała osobowość mnogą.

W praktyce klinicznej przypadki bywają równie skomplikowane. Pomroczność jasna jest zatem jedynie określeniem zespołu cech chorobowych. Jakie mogą być przyczyny oraz przebieg takiego stanu?

Pomroczność jasna w przebiegu choroby: padaczka

W praktyce klinicznej zauważono, że utrata świadomości pacjenta, zastępowana przez pozornie inną świadomość, występuje często w następstwie poważnych napadów padaczkowych. Czasami chory po odzyskaniu przytomności nie poznaje otoczenia, w którym się znajduje. Nie jest również w stanie się uspokoić, staje się agresywny i lękliwy, boi się ludzi wokół siebie. Co ciekawe, stan ten mija, a pacjent nie pamięta, że tak się zachowywał. Uważa się, że w tym przypadku pomroczność jasna jest za spowodowana nieodwracalnymi zmianami w mózgu, które wcześniej zapoczątkowała padaczka. Zdarza się również, że pomroczność jasna występuje przed napadem padaczkowym.

Następstwo pomroczności jasnej to nie tylko padaczka, lecz także zaburzenia psychomotoryczne w wyniku niedokrwienności mózgu lub zatorów tętnicy mózgowej. Następują stany urojeniowe, w wyniku których chory może zrobić krzywdę sobie i innym osobom.

Pomroczność jasna u ludzi zdrowych

Chodzi tu o przypadki osób, które są zdrowe z punktu widzenia somatycznego. Różne postaci pomroczności jasnej mogą występować u ludzi, którzy nie doświadczają napadów drgawkowych. Są to niestety napady niewytłumaczalne z punktu widzenia medycyny.

Poniżej wyjaśniamy dwa najczęstsze stany pomroczności jasnej, których doświadczają ludzie niedotknięci napadami drgawkowymi:

• somnambulizm – rodzaj lunatykowania polegający na nieświadomym wykonywaniu różnych czynności. Cechą charakterystyczną somnambulizmu jest niezwykła ostrożność oraz sprawność człowieka chodzącego we śnie. Zwykle wspomnienia dotyczące tych czynności są dla człowieka całkowicie niedostępne.
• somnilokwencja – osoby doświadczającego tego rodzaju pomroczności jasnej nawiązują przez sen dialogi z osobami świadomymi. Zazwyczaj są to rozmowy sensowne. Charakterystyczną cechą tego stanu jest nadmierna wręcz szczerość ze strony śpiącego. Często wykorzystuje się te stany w leczeniu nerwicy.

Pomroczność jasna: po napadzie

Stany pomroczności jasnej kończą się zwykle tzw. snem terminalnym. Oznacza to okres pomiędzy obudzeniem się ze stanu pomrocznego a odzyskaniem pełni świadomości. W tym czasie chory uświadamia sobie częściowo istniejące wspomnienia. Często następstwem jest agresja. Z braku innych możliwości stosuje się leki uspokajające. Obecnie jest to jedyna znana lekarzom metoda nie tyle leczenia i łagodzenia objawów pomroczności jasnej.