Objawy przed okresem – po czym poznać, że zbliża się miesiączka?

Szacuje się, że nawet 90% kobiet może doświadczać nieprzyjemnych objawów przed okresem. A trochę ich jest – wyróżniono prawie 300 różnych dolegliwości, które pojawiają się w czasie między owulacją a krwawieniem miesiączkowym. Jakich objawów przed okresem możesz się spodziewać? I dlaczego właściwie się pojawiają?

PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego

Uciążliwe objawy przed okresem zostały nazwane zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Mogą one mieć naturę fizyczną lub emocjonalną. Pojawiają się po owulacji, w fazie lutealnej cyklu menstruacyjnego, i ustępują wraz z początkiem krwawienia. 

PMS rozwija się w okresie dojrzewania i może trwać aż do menopauzy, jednak zazwyczaj jest najsilniej odczuwany między 25. a 35. rokiem życia. Nie znamy dokładnych przyczyn występowania objawów przed okresem, natomiast z pewnością są one wynikiem zmian stężeń hormonów płciowych w trakcie cyklu miesiączkowego. Oprócz tego podejrzewa się, że na obecność i nasilenie tych dolegliwości wpływają też uwarunkowania genetyczne lub inne, jeszcze niepoznane czynniki. 

PMS a PMDD – czym się różnią?

Ok. 4-8% kobiet cierpi na ciężką postać PMS, czyli przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne – PMDD. Ich rozpoznanie zależy od ilości występujących objawów przed okresem i stopnia ich nasilenia. Podczas PMS co najmniej jeden symptom o średnim lub ciężkim nasileniu pojawia się do 5. dni przed krwawieniem. 

Z kolei PMDD rozpoznaje się, jeśli występuje przynajmniej 5 objawów przed okresem, co najmniej tydzień przed krwawieniem i w większości cykli. PMDD to najcięższa postać PMS – zaburza codzienne życie zarówno pod kątem nauki czy pracy, jak i stosunków międzyludzkich.

Najczęściej występujące objawy przed okresem

Jedną z charakterystycznych zmian w trakcie cyklu miesiączkowego jest wygląd wydzieliny z pochwy. Zazwyczaj przed okresem śluz gęstnieje, traci przezroczystość i przyjmuje białawy kolor. To naturalne zjawisko, wywołane wzrostem stężenia progesteronu, zatem nie musisz się martwić. 

Zwróć jednak uwagę na to, czy wydzielina nie ma niepokojącego zapachu lub koloru, ani czy nie towarzyszą jej inne objawy, np. świąd albo pieczenie pochwy. Takie symptomy mogą świadczyć o infekcji bakteryjnej lub grzybiczej. Z kolei brunatne upławy przed okresem warto skonsultować z ginekologiem, ponieważ towarzyszą czasem zaburzeniom hormonalnym. 

Fizyczne objawy przed okresem

Częstym objawem przed okresem jest ból brzucha wywołany przez skurcze mięśni gładkich macicy. Wynikają one ze zwiększonego wydzielania prostaglandyn, czyli związków odpowiadających za rozwój stanu zapalnego oraz dolegliwości bólowych. Podobny mechanizm powoduje też biegunkę przed okresem – prostaglandyny wywołują skurcze mięśni gładkich jelit, a przez to pobudzają ich perystaltykę. Efektem tego jest nie tylko biegunka, ale też wzdęcia i zaburzenia trawienia. 

Istotną rolę w pojawianiu się objawów przed okresem odgrywa spadek stężenia estrogenów, który powoduje zmianę w balansie pomiędzy różnymi hormonami. W jej wyniku często dochodzi do puchnięcia przed okresem, ponieważ w organizmie zatrzymuje się nadmiar wody. W efekcie mogą dokuczać ci obrzęki, uczucie ciężkości i tymczasowy wzrost wagi. 

Estrogeny pełnią wiele funkcji w organizmie, m.in. mają wpływ na pobudliwość neuronów. Spadek ich stężenia może powodować bóle głowy przed okresem, a także zwiększać częstość ataków migreny. Ponadto mniej estrogenów oznacza, że większą rolę odgrywają m.in. męskie hormony płciowe – androgeny, które w niewielkich ilościach występują także w organizmie kobiety. W wyniku ich działania może dojść do nasilenia trądziku przed okresem, ponieważ zwiększają produkcję sebum w skórze. 

Część objawów jest wywoływana przez wzrost poziomu prolaktyny i progesteronu. Hormony te odpowiadają m.in. za podwyższoną temperaturę ciała przed okresem, która może wzrosnąć o ok. 0,5॰C w porównaniu do poziomu w pierwszej połowie cyklu. Innym częstym objawem wynikającym z działania wspomnianych wyżej hormonów jest tkliwość i ból piersi przed okresem. 

Emocjonalne objawy przed okresem

Oprócz całej gamy dolegliwości fizycznych, także samopoczucie przed okresem może drastycznie się pogorszyć. Najczęstsze objawy psychiczne obejmują: 

• wahania nastroju, 
• drażliwość, 
• ospałość, 
• poczucie utraty panowania nad sytuacją, 
• lęk, niepokój, 
• płaczliwość, 
• złość, 
• zwiększony apetyt, 
• nasilona senność przed okresem.

Nietypowe objawy przed okresem

Spośród ogromu możliwych objawów przed okresem, niektóre zdarzają się częściej niż inne. Jednak nawet te rzadziej występujące potrafią być naprawdę uciążliwe. Należą do nich m.in.: 

• ból nóg przed okresem – prostaglandyny wraz z krwią mogą dotrzeć do różnych miejsc, m.in. do kończyn dolnych, 
• ból pleców przed okresem – dolne partie kręgosłupa i podbrzusze łączy wspólna siatka nerwów, dlatego ból wywołany przez skurcze macicy może promieniować do pleców, 
• grypa miesiączkowa – to potoczne określenie dla całego zespołu objawów, które obserwuje się regularnie przed menstruacją, a przypominają infekcję. Należą do nich np. dreszcze, podwyższona temperatura ciała, bóle głowy, mięśni i stawów czy zmęczenie, 
• zgaga przed okresem – wysokie stężenie progesteronu rozluźnia zwieracz przełyku, który oddziela go od żołądka. To powoduje zarzucanie kwaśnej treści i zgagę, 
• ból pochwy przed okresem – po owulacji zmniejsza się objętość śluzu, staje się też gęstszy. Może to powodować suchość, a przez to dyskomfort, kłucie lub ból, 
• mgła mózgowa – czasami przed okresem trudno się skupić, pojawiają się problemy z koncentracją i zapamiętywaniem. Zmiany hormonalne wpływają na produkcję neuroprzekaźników w mózgu, m.in. serotoniny, która uczestniczy w procesach pamięci i koncentracji, 
• nudności przed okresem – to rzadki objaw PMS, który może jednocześnie być wczesnym symptomem ciąży.

A jakie są objawy przed pierwszym okresem?

Objawy przed pierwszym okresem są indywidualne dla każdej dziewczynki i nie różnią się zbytnio od tych, które występują potem podczas PMS. Często pierwszą miesiączkę poprzedzają niewielkie plamienia, a także m.in.: 

• ból w podbrzuszu, 
• wahania nastroju, 
• zatrzymanie się wody w organizmie, 
• tkliwość piersi, 
• nasilenie trądziku, 
• osłabienie.

Każda kobieta otrzymuje swój indywidualny zestaw objawów PMS, który dodatkowo może różnić się w poszczególnych cyklach. Jeśli dolegliwości są bardzo uciążliwe i utrudniają ci wykonywanie codziennych czynności, porozmawiaj o tym z lekarzem. Być może warto wprowadzić leczenie, które pomoże uporać się z przykrymi objawami przed okresem. 

Bibliografia: 

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24288-pms-premenstrual-syndrome#symptoms-and-causes [dostęp 07.02.2024]. 
2. Krawczyk W., Rudnicka-Drozak E., Zespół napięcia przedmiesiączkowego, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2011, 17(3): 145-147. 
3. Tuszyński P.K. (red.), Problemy intymne kobiet. Infekcje, leki bez recepty i antykoncepcja, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020. 
4. Yonkers K. A., O’Brien P. S., Eriksson E., Premenstrual syndrome, The Lancet 2008, 371(9619): 1200-1210.