Przeziębienie – objawy, jakie leki na przeziębienie stosować?

Przeziębienie jest chorobą wywołaną przez wirusy. Jego symptomy z początku są łagodne, choć sam przebieg należy raczej do uciążliwych. Nieleczone może się przekształcić w chorobę na tle bakteryjnym, co najczęściej skutkuje koniecznością zastosowania antybiotyku. Proces rozwoju choroby można zatrzymać, stosując doraźne leki bez recepty.

Objawy przeziębienia

Pierwsze objawy przeziębienia dróg oddechowych są zupełnie niewinne. Choroba rozpoczyna się od kataru lub bólu gardła. Początkowo nie jest to groźne, lecz jedynie uciążliwe. Ból gardła utrudnia przełykanie, a wodnisty katar powoduje, że chory ma trudności z oddychaniem. Objawy mogą ulec spotęgowaniu po 1-3 dniach od zachorowania. Ustępują po około tygodniu. Przeziębienie może się rozwinąć i przekształcić w zapalenie oskrzeli albo płuc.

W przeziębieniu u dziecka objawy są identyczne jak u dorosłego. Chorym maluchom zaleca się zwykle syropy przeciwwirusowe. Jeśli objawy się nasilają lub dziecko gorączkuje, niezbędna jest wizyta u lekarza.

Inne objawy przeziębienia występują w stanach zapalnych przewodu moczowego. Chory odczuwa parcie na pęcherz i bolesny ucisk w czasie oddawaniu moczu. Infekcja jest spowodowana przez bakterie. Podobne dolegliwości występują w przeziębieniu jajników i nerek.

Objawy przeziębienia krwi także różnią się od przyjętej definicji przeziębienia. O zjawisku tym mówi się, gdy stan zapalny w układzie limfatycznym przejdzie do krwiobiegu. Charakterystycznym objawem tego typu przeziębienia są ropne wykwity skórne.

Przeziębienie – ile zarażamy?

Jeszcze zanim przeziębienie ujawni swoje pierwsze symptomy, wirusy – głównie rinowirusy, najpowszechniejsze drobnoustroje wywołujące typowe przeziębienie –  już działają w naszym organizmie. To, że jeszcze nie cieknie nam z nosa, a gardło nie szczypie, nie oznacza, że jesteśmy szczelnym inkubatorem zarazków. Niestety już wtedy rozsiewamy to, czego nikt sobie nie życzy. Jak podaje portal WebMD, zarażamy od około jednego dnia przed pojawieniem się objawów do 5-7 dni od początku ich trwania. A dzieci, u których część objawów utrzymuje się zwykle dłużej niż u dorosłych, zarażają nawet dłużej. Jednak największa zakaźność przypada na pierwsze dni przeziębienia, bo to wtedy najwięcej kaszlemy, najczęściej wycieramy nos i zostawiamy patogeny, np. na przedmiotach codziennego użytku.

Jak przeczytamy na stronie brytyjskiej służby zdrowia NHS, wirusy wywołujące infekcje dróg oddechowych mogą przetrwać na różnych powierzchniach nawet kilka dni! Na szczęście ich zdolność do wywołania szkód w naszym organizmie jest mniejsza, choć nadal znacząca – większość wirusów, które trafią na łyżkę czy szklankę, z której potem skorzysta inna osoba, są zdolne do spowodowania infekcji maksymalnie przez 24 godziny. Na naszych rękach utrzymują się krótko, niektóre kilka minut, ale ok. 40 proc. rinowirusów zasiedlających dłoń chorego utrzymuje zdolność zainfekowania nawet po godzinie. Z kolei wirusy RSV (groźne zwłaszcza u małych dzieci) potrafią przetrwać na blatach czy klamkach nawet 6 godzin, na odzieży 30-45 minut, a na skórze do 20 minut.

Dlatego nie ma lepszej prewencji przeziębienia niż częste mycie rąk, zawsze po wycieraniu nosa czy kasłaniu, ale i przed sięgnięciem po jedzenie czy przedmioty, z których korzystają inni. W związku z tym, że przeziębienie rozprzestrzenia się również w powietrzu, nieocenione jest wietrzenie pomieszczeń, a najlepiej unikanie przebywania z chorymi w tym samym pomieszczeniu.

Co na przeziębienie? Leczenie przeziębienia

Leczenie przeziębienia zależy od rodzaju i podłoża infekcji. Od tego, czy występuje ono na tle wirusowym czy bakteryjnym, zależy sukces terapii. Na infekcje wirusowe nie podaje się antybiotyków, co przy zakażeniach bakteriami jest zwykle koniecznością.

W terapii choroby przeziębieniowej stosuje się leki doraźne, które można kupić bez recepty. Zwykle są to preparaty przeciwwirusowe z inozyną o działaniu wzmacniającym odporność. W przypadku kaszlu zażywa się leki ułatwiające oddychanie i rozrzedzają zalegającą wydzielinę. Najbardziej popularne są preparaty z acetylocholiną, również w dawkach dla dzieci. Krople do nosa lub sól fijzologiczna skutecznie poskromią katar. Jeśli towarzyszy mu zapalenie zatok, można zastosować specjalne płyny do ich oczyszczania.

Przeziębienie pęcherza i nerek może wymagać wizyty u lekarza. Pomocny w tej sytuacji jest lek z furazydyną, który można kupić w aptekach.

Domowe sposoby na przeziębienie

Na objawy przeziębienia dobrze sprawdzą się domowe sposoby np. mleko z czosnkiem i miodem, rozgrzewająca herbatka imbirowa lub zioła: płukanki z szałwii o działaniu antyseptycznym, napar z kwiatów rumianku o działaniu łagodzącym, a także lipa, która działa napotnie i jest skuteczna w przypadku gorączki. Odporność, zwłaszcza w okresie zimowym i jesiennym, poprawi również jeżówka purpurowa. Zioła są dostępne w aptekach i sklepach zielarskich, m.in. w postaci herbatek ekspresowych.

Spośród infekcji, z którymi zmagamy się w sezonie jesienno-zimowym, przeziębienie jest zdecydowanie najpopularniejsze. Z tego powodu lekarze często nazywają je chorobą „banalną” czy „pospolitą”. Nie oznacza to jednak, że nie stanowi ono problemu dla osób przeziębionych. Chociaż brak energii i apatia utrudniają codzienne czynności, rzadko decydujemy się na kilkudniowy odpoczynek. Tymczasem zdaniem internistów to właśnie „wyleżenie się” jest najskuteczniejszą metodą zregenerowania organizmu w przypadku infekcji wirusowych. „Niedoleczenie” powoduje, że stan zapalany może ciągnąć się tygodniami albo stale powracać.

Gdy dziecko dopadnie przeziębienie, często – zwłaszcza, gdy zareaguje się przy pierwszych objawach  – wystarcza zwolnienie tempa i kuracja domowymi metodami. Gdy te nie przyniosą rezultatu i po 2-3 dniach nie widać poprawy, warto pokazać się pediatrze.

Przeziębienie w ciąży – czy ma wpływ na dziecko?

Łagodne przeziębienie nie jest zagrożeniem dla ciąży. Powinno się jednak uważać, aby nie przerodziło się w poważniejszą chorobę. Kobiety w ciąży mogą zażywać niektóre leki na przeziębienie, np. te, które zawierają paracetamol. Ogółem jednak w czasie ciąży zaleca się łagodzenie objawów naturalnymi sposobami: napar z imbiru dobrze działa na przeziębienie, tak samo jak syrop z cebuli, herbata z miodem czy czosnek.

Przeziębienie a grypa

Wielu osobom przeziębienie i grypa kojarzą się z jedną jednostką chorobową. Mimo że objawy przeziębienia i grypy są niemal identyczne, to choroby te mają inny przebieg. Ich wspólną cechą jest czynnik je wywołujący ‒ wirus, który można nabyć drogą kropelkową przez kontakt z osobą zarażoną. Poza tym przeziębienie i grypa to dwa różne schorzenia.

Cechą charakterystyczną przeziębienia jest łagodny przebieg. Kaszel, katar lub ból gardła ustępują zwykle po tygodniu. Nie towarzyszy im wysoka temperatura jak w przypadku stanów grypowych. Niestety, często przeziębienie kończy się zakażeniem bakteryjnym i konieczne jest zastosowanie antybiotyku. Z kolei grypa przebiega gwałtownie. Objawy nie ustępują, lecz nasilają się. Chory ma temperaturę często powyżej 39 stopni. Gorączkę należy zbijać ‒ zbyt wysoka może być bardzo niebezpieczna.

Przeziębić można nie tylko drogi oddechowe, ale także pęcherz, nerki, a nawet krew. Infekcja może być ‒ o ile to faktycznie przeziębienie ‒ objawem ciąży. Jest to spowodowane osłabieniem organizmu w wyniku zmian hormonalnych.

Przeziębienie:

• rozkręca się powoli, objawy stopniowo narastają,
• gorączka nie jest wysoka, zazwyczaj występuje jedynie stan podgorączkowy,
• pojawia się katar i spowodowane jego spływaniem pokasływanie,
• zdarza się ból gardła,
• silne przeziębienie wiąże się ze spadkiem energii i gorszym samopoczuciem, ale u dzieci, które nie walczą z wysoką gorączką, trudno to zauważyć.

Grypa:

• zaczyna się nagle i dosłownie zwala z nóg,
• bardzo wysoka gorączka (nawet powyżej 40 stopni) pojawia się od razu i zwłaszcza u dzieci grozi odwodnieniem,
• przy gorączce mogą występować dreszcze i intensywne poty,
• chorobie towarzyszą bóle głowy, mięśni i stawów; nawet największy twardziel nie będzie protestował przed zapakowaniem go do łóżka, bo na nic innego nie ma siły – może pojawić się suchy, męczący kaszel.

Przeziębienie – profilaktyka

Zapobieganie przeziębieniu polega na stosowaniu podstawowych zasad higienicznych i dbania o siebie. Dotyczy to: zdrowego odżywiania się, spożywania dużej ilości warzyw i owoców, które zawierają witaminę C, mycia rąk po powrocie do domu, uprawiania codziennej aktywności fizycznej i zrównoważenia czasu na pracę i odpoczynek.

Choć trwają dysputy, czy faktycznie ma wpływ na skrócenie czasu choroby, to jednak nie ulega wątpliwości, że witamina C wspomaga odporność. Warto zaopatrzyć się w preparaty z cynkiem i witaminą C – razem działają jeszcze silniej. Ich pozytywny wpływ został udokumentowany w niejednym badaniu naukowym. W badaniu pod kierunkiem dr. Harri’ego Hemilä z Uniwersytetu w Helsinkach, przeczytamy, że cynk skraca czas trwania przeziębienia.

W przeciwieństwie na przykład do witaminy C, której działanie polega przede wszystkim na zwiększaniu ilości obronnych limfocytów T we krwi, cynk hamuje najprawdopodobniej namnażanie się wirusów. Dlatego ważne jest, aby zacząć go przyjmować w ciągu 24 godzin od wystąpienia objawów (podobnie jak leki przeciwwirusowe). Co więcej, cynk hamuje zasiedlanie śluzówki nosa i gardła przez rinowirusy, czyli drobnoustroje odpowiedzialne za większość infekcji górnych dróg oddechowych.

Dodatkowo, w ciągu dnia nie zapominajmy o posiłkach zawierających chude produkty białkowe. Po pierwsze dlatego, że to właśnie z białka zbudowane są nasze przeciwciała. Po drugie, wiele takich produktów zawiera także inne związki wspierające odporność. Na przykład wołowina, fasola, soja, ostrygi i kraby zawierają cynk, jeden z najważniejszych pierwiastków broniących nas przed infekcjami. W okresie zachorowań na grypę szczególnie warto pamiętać także o pięciu porcjach warzyw i owoców dziennie. To w nich znajdziemy witaminy uszczelniające ściany komórek, a więc utrudniające wnikanie do nich patogenów. Jeśli dodajemy sok z cytryny do herbaty, poczekajmy, aż napój przestygnie – w zbyt wysokiej temperaturze cenna witamina C straci swoją moc. Jeżeli nie jesteśmy w stanie zapewnić sobie odpowiedniej dawki witamin i mikroelementów, należy rozważyć przyjmowanie suplementów diety. W okresie, kiedy organizm intensywnie walczy z otaczającymi nas zewsząd mikrobami, zużywa bowiem znacznie więcej witamin i mikroelementów niż na co dzień. Za przyjmowaniem suplementów przemawiają także badania przeprowadzone w japońskich szkołach podstawowych. Naukowcy podawali części uczniów witaminę D, a innym placebo. Na grypę zachorowało dwa razy więcej dzieci z grupy otrzymującej placebo niż z grupy aktywnej.

Źródła:

1. Ronald Eccles (red.), Olaf Weber (red.): Common cold. Basel: Birkhäuser, 2009.
2. Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017
3. Daniel Simancas-Racines i inni, Vaccines for the common cold, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2017