Objawy, przyczyny i leczenie porażenia nerwu strzałkowego

Porażenie nerwu strzałkowego to przypadłość, która utrudnia ruchy stopą lub całą kończyną dolną. Zdarza się ona stosunkowo często, nierzadko w przypadku osób pracujących przy zbieraniu owoców oraz warzyw sezonowych. Ale nie tylko. Jakie są przyczyny uszkodzenia nerwu strzałkowego? I jakie są jego objawy? Sprawdź.

Co to jest nerw strzałkowy? Przebieg

Nerw strzałkowy odpowiedzialny jest w ludzkim organizmie za ruch i czucie. Stosunkowo często ulega jednak uszkodzeniom i podrażnieniom. Stanowi odnogę nerwu kulszowego, a jego początek zlokalizowany jest w dole kolanowym. Biegnie on przy mięśniu dwugłowego uda, owija się wokół szyjki kości strzałkowej (gdzie najczęściej ulega destrukcji), a następnie rozdziela się na dwie gałęzie: nerw strzałkowy powierzchowny oraz nerw strzałkowy głęboki. Jeśli dojdzie do uszkodzenia nerwu strzałkowego, można mówić o jego porażeniu.

Porażenie nerwu strzałkowego – objawy 

Uszkodzenie nerwu w nodze (a konkretnie – w nerwie strzałkowym), daje następujące objawy: 

• problemy z czuciem na grzbietach palców i stóp, 
• opadanie bocznego brzegu stopy (tzw. opadająca stopa), 
• zbyt mocne uginanie stawu kolanowego (będące rezultatem opadającej stopy), 
• stopa końsko-szpotawa, 
• brak możliwości zginania grzbietów palców i stóp, 
• chód bociani, 
• chód brodzący, 
• niemożliwość chodu na pięcie lub stania na niej, 
• zmniejszone czucie skóry po zewnętrznej stronie stóp i podudzia, 
• brak możliwości wykonywania ruchu stopą do góry i na zewnątrz, 
• zaburzone procesy odżywcze w organizmie (związane ze zmianami na paznokciach i skórze, a czasem nawet z owrzodzeniami na podudziach) 
• osłabienie i zanik mięśni strzałkowych.

Przyczyny porażenia nerwu strzałkowego

Uszkodzenie nerwu strzałkowego to choroba, z którą najczęściej zmagają się osoby pracujące przy zrywaniu owoców oraz zbieraniu warzyw sezonowych. Często przebywają one przez wiele godzin w pozycji siadu klęcznego, co z kolei prowadzi do ucisku pnia nerwu strzałkowego i/lub jego rozciągnięcia. Jest to o tyle istotne, że nerw strzałkowy zlokalizowany jest blisko powierzchni skóry, co z kolei przyczynia się do jego dużej podatności na uszkodzenia mechaniczne. Długotrwały ucisk na dolną część kończyny nierzadko powoduje problemy z ukrwieniem nerwu, przewodnictwem nerwowym oraz transportem aksonalnym. A stąd już prosta droga do porażenia nerwu strzałkowego. 

Inne przyczyny omawianego przez nas problemu to: 

• nieodpowiednio założony gips; 
• przebywanie w nieodpowiedniej pozycji – dotyczy to nie tylko kucania podczas prac sezonowych, ale też utrzymywania jej podczas leżenia np. przez nieprzytomnych pacjentów; 
• nieodpowiednio dobrane obuwie (powodujące przewlekłe drażnienie); 
• nagłe, gwałtowne zgięcie podeszwowe stopy; 
• częste siedzenie z nogą założoną na nogę; 
• kompresja będąca efektem kopnięcia grzbietem stopy jakiegoś przedmiotu; 
• uderzenia w pobliżu głowy strzałki; 
• nieprawidłowe ćwiczenie jogi; 
• złamanie szyjki kości strzałkowej; 
• nagłe powstanie z pozycji kucnej; 
• skręcenie stawu skokowego ze zbyt dużym zgięciem podeszwowym stopy i jej inwersją. 

Do uszkodzenia nerwu strzałkowego doprowadzają także mechaniczne urazy: 

• naciągnięcie nerwu, 
• przecięcie nerwu, 
• ucisk nerwu, 
• silne stłuczenie nerwu, 
• zbyt duże rozciągnięcie nerwu, 
• zmiażdżenie nerwu. 

Jeszcze inne czynniki wpływające na porażenie nerwu strzałkowego to: 

• zaburzenia metaboliczne, 
• zaburzenia naczyniowe, 
• guzy i torbiele, 
• zakażenia bakteryjne (uszkadzające tkankę nerwową), 
• czynniki toksyczne. 

Warto powiedzieć również o porażeniu nerwu strzałkowego od kręgosłupa. Nerw strzałkowy jest odnogą nerwu kulszowego, a nieprawidłowe funkcjonowanie ich obu jest częstym wynikiem zwyrodnień w części lędźwiowo-krzyżowej omawianej struktury anatomicznej.

Porażenie nerwu strzałkowego – jak leczyć?

Leczenie porażenia nerwu strzałkowego zależy od poziomu jego uszkodzenia. Jeśli przyczyną są niezbyt komfortowe buty, należy zrezygnować z nich noszenia. Jeżeli doszło do złamania kości, w pierwszej kolejności należy zadbać o jej powrót do odpowiedniej formy. 

W przypadku porażenia nerwu strzałkowego dobrym rozwiązaniem będą masaże. Szczególnie rekomendowany jest masaż tkanek głębokich, o ile problem spowodowany jest uciskiem tkanek miękkich. Nierzadko wskazane jest również ciepłolecznictwo, które przyspiesza gojenie się nerwów. Oprócz tego, w ramach rehabilitacji, stosuje się zabiegi laserowe, elektrostymulację oraz ultradźwięki. Aby utrzymywać stopę w prawidłowej pozycji, często stosuje się szyny oraz obuwie ortopedyczne – zapobiega to ewentualnym przykurczom mięśni. 

Omawiany problem wiąże się często z osłabieniem wielu mięśni, dlatego warto wykonywać również pewne aktywności sportowe. Jakie ćwiczenia na porażenie nerwu strzałkowego będą najlepsze? Z pewnością te wzmacniające włókna mięśniowe: oporowe, samowspomagane, czynne oraz czynno-bierne. Można rozważyć również zabiegi z zakresu ciepłolecznictwa, dzięki którym uszkodzony nerw strzałkowy szybciej się zagoi. 

Czasem konieczna jest operacja nerwu strzałkowego. Lekarze decydują się na jej przeprowadzenie w przypadku przerwania ciągłości nerwów. Podczas zabiegu chirurgicznego zbliżają oni i zszywają ze sobą fragmenty tych struktur, które zostały uszkodzone. Im wcześniej operacja zostanie wykonana, tym większa szansa na powrót do zdrowia. 

Ile trwa regeneracja nerwu strzałkowego?

Zastanawiasz się, ile trwa regeneracja nerwu strzałkowego? W rzeczywistości jest to sprawa bardzo indywidualna, zależąca od poziomu uszkodzenia oraz jego lokalizacji. Pewne jest to, że regeneruje się on w ilości 1-1,5 mm dziennie, a żeby ocenić stopień jego destrukcji, wykorzystuje się specjalne testy elektrodiagnostyczne. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532968/ (dostęp: 23.10.22) 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549859/ (dostęp: 23.10.22)