Obraz złamanej ręki i pierwsza pomoc przedmedyczna, czyli rozpoznanie objawów i zabezpieczenie urazu

Złamana ręka to powszechnie występujący rodzaj urazu, przebiegający pod postacią złamania otwartego (z przerwaniem powłok skórnych) lub w formie zamkniętej (bez perforacji). Odpowiednia pierwsza pomoc przy złamaniu ręki często decyduje o rozwoju powikłań pourazowych.

Leczenie i rehabilitacja po złamaniu ręki zależy od rozległości urazu. Postępowanie zachowawcze jest zwykle pierwszym krokiem w usprawnianiu złamań zamkniętych, z kolei operacja złamanej ręki to najczęściej pierwszy etap leczenia otwartego złamania kości. Objawy i przyczyny złamania ręki każdego typu są do siebie zbliżone, podobnie jak procedury pierwszej pomocy, której nieumiejętne udzielenie może być przyczyną pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta.

Złamanie ręki

Złamanie ręki oznacza całkowite przerwanie ciągłości kości, najczęściej na skutek bezpośredniego urazu mechanicznego, czyli działania zewnętrznej siły. Złamanie ręki może dotyczyć każdej z 27 kości i każdego jej fragmentu, jednak zwykle złamaniom ulegają kości długie posiadające trzon, czyli długą część środkową oraz nasady i przynasady, czyli zakończenia z obu stron. Do najbardziej powszechnych rodzajów złamania ręki zalicza się:

• złamanie otwarte, tzn. z perforacją powłoki skórnej, uwidocznieniem kości i tkanek miękkich podskórnych, przebiegające często pod postacią krwawiącej rany;
• złamanie zamknięte, tzn. bez przerwania powierzchni skóry;
• złamanie ręki z przemieszczeniem, czyli przesunięciem złamanych odłamów kości względem siebie;
• złamanie ręki bez przemieszczenia, czyli pozostanie odłamów kości na swoich miejscach.

Złamanie ręki w nadgarstku i złamanie ręki (w znaczeniu kończyny górnej) w łokciu to szczególnie trudne przypadki w leczeniu i rehabilitacji ze względu na uszkodzenia struktur stawowych, czyli elementów ruchomych odpowiedzialnych za funkcjonalność kończyny górnej. Tego typu urazy znacznie wydłużają czas rekonwalescencji w porównaniu do złamań kostnych i często niosą ze sobą widmo upośledzenia motoryczności i deformacji stawu. Złamana ręka to najczęściej skutek nieszczęśliwych wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości, kontuzji sportowych czy przemocy fizycznej. Z kolei złamanie ręki u dziecka może być efektem dynamicznej zabawy ruchowej czy nawet niegroźnego uderzenia w rękę, jeśli dziecko choruje np. na wrodzoną ruchliwość kości. W wyniku niektórych sytuacji można uzyskać zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu. Odszkodowanie za złamanie ręki uzależnione jest od okoliczności urazu, rozległości uszkodzeń i metod leczenia.

Objawy złamania ręki

Objawy złamanej ręki nie zawsze są jednoznaczne ze względu na to, że ból i obrzęki występują zwykle w przebiegu również innych typów urazów, takich jak stłuczenia czy pęknięcia kości. Złamana ręka z rodzaju zamkniętych złamań, oprócz klasycznych symptomów urazowych, charakteryzuje się tkliwością, ociepleniem skóry i zasinieniem, co oznacza utworzenie się krwiaka wewnętrznego na skutek przerwania ciągłości naczyń krwionośnych i wylewu krwi w przestrzenie międzytkankowe. Z kolei otwarte złamanie ręki można rozpoznać, nie posiadając fachowej wiedzy medycznej. Tego typu uraz ręki objawia się otwartą raną z widoczną kością. Dodatkowe symptomy złamania ręki zależą od lokalizacji urazu, np. objawy złamania ręki w łokciu to znaczne ograniczenie ruchomości stawu, uczucie ciężkości całej kończyny górnej i obniżenie barku, natomiast złamana ręka w nadgarstku ogranicza funkcjonalność dłoni oraz stanowi źródło obrzęków palców i przedramienia.

Jak wygląda złamana ręka?

Złamany fragment ręki zwykle przybiera charakterystyczny, nienaturalny kształt. Opuchlizna po złamaniu ręki często jest rozległa, obserwuje się również liczne krwiaki i kolorowe zasinienia, których barwa uzależniona jest od rodzaju sączących się płynów ustrojowych oraz etapu ich wchłaniania. Wszelkiego rodzaju deformacje kości, odchylenia od osi kończyny, przesunięcia, perforacje skóry w towarzystwie krwotoków zewnętrznych składają się na obraz urazów charakterystycznych dla złamań otwartych i złamań z przemieszczeniem.

Złamanie ręki – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc przy złamaniu ręki polega na powiadomieniu służb ratunkowych o zdarzeniu i potrzebie pomocy oraz podjęciu akcji przedmedycznej, czyli:

• w przypadku otwartego złamania należy zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem, przykładając go bezpośrednio do rany; nie uciskać ani nie dotykać widocznych tkanek oraz usztywnić kończynę w pozycji zastanej; otwarte złamanie należy traktować priorytetowo ze względu na wysokie ryzyko wdania się infekcji bakteryjnej;
• w przebiegu złamania zamkniętego zaleca się usztywnienie kości i dwóch sąsiednich stawów; do tego celu przydatny będzie temblak na złamaną rękę albo prowizoryczna opaska na złamaną rękę wykonana z bluzy lub ręcznika.

Operacja i rehabilitacja ręki po złamaniu zależy od rozległości urazu i jakości udzielonej pierwszej pomocy.