Obwodowy układ nerwowy – budowa, funkcje, rodzaje nerwów

Obwodowy układ nerwowy razem z ośrodkowym układem nerwowym tworzy układ nerwowy, który odpowiedzialny jest za koordynowanie wszystkich funkcji życiowych. Obwodowy układ nerwowy składa się z nerwów rdzeniowych oraz czaszkowych i uznawany jest za część układu nerwowego najbardziej narażoną na wystąpienie różnych schorzeń. Jakie rodzaje nerwów obwodowych wyróżniamy? Czym jest neuropatia obwodowa?

Obwodowy układ nerwowy – budowa i rodzaje nerwów

Obwodowy układ nerwowy, który stanowi jeden z elementów układu nerwowego, składa się z 12 par nerwów czaszkowych, 31 par nerwów rdzeniowych, zwojów nerwowych oraz receptorów, czyli zakończeń nerwowych, które odbierają bodźce.

Zwoje nerwów czaszkowych znajdują się w różnych częściach mózgowia, zdecydowana większość zaś w pniu mózgu. Do nerwów czaszkowych zalicza się:

• nerw węchowy,
• nerw wzrokowy,
• nerw okoruchowy,
• nerw bloczkowy,
• nerw trójdzielny,
• nerw odwodzący,
• nerw twarzowy,
• nerw przedsionkowo-ślimakowy,
• nerw językowo-gardłowy,
• nerw błędny,
• nerw dodatkowy,
• nerw podjęzykowy.

Nerwy rdzeniowe wywodzą się zaś z rdzenia kręgowego. Są to:

• nerwy szyjne – osiem par,
• nerwy piersiowe – dwanaście par,
• nerwy lędźwiowe – pięć par,
• nerwy krzyżowe – pięć par,
• nerwy guziczne – jedna para.

Funkcje obwodowego układu nerwowego

Obwodowy układ nerwowy odpowiedzialny jest za przekazywanie bodźców pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a narządami. Poszczególne nerwy obwodowe mają zaś swoje ściśle określone zadania. Na przykład nerw węchowy – przewodzi wrażenia węchowe, nerw trójdzielny – bodźce z okolicy twarzy, a nerw twarzy odpowiada za jej mimikę.

Uszkodzenie nerwów obwodowych – neuropatia obwodowa

Uszkodzenie nerwów obwodowych, czyli tzw. neuropatia obwodowa, może mieć różne przyczyny. Podstawowy podział uszkodzeń nerwów pozwala wyróżnić:

• uszkodzenia mechaniczne,
• uszkodzenia spowodowane chorobą.

Na uszkodzenia mechaniczne najbardziej narażone są nerwy, które przebiegają powierzchownie lub z uwagi na budowę organizmu są najsłabiej chronione. Chodzi tu zatem przede wszystkim o nerwy w obrębie kończyn.

Warto zaznaczyć, że zarówno pojęcie uszkodzeń mechanicznych, jak i wywołanych chorobą jest bardzo szerokie. Neuropatia może bowiem powstać w związku z uszkodzeniem na skutek nadmiernego ucisku, urazu lub obrzęku. Jej źródłem mogą być choroby pierwotne układu nerwowego, ale też infekcje lub choroby przewlekłe np. cukrzyca. Może być ona także wynikiem zaburzeń hormonalnych lub powikłaniem leczenia przeciwnowotworowego, ale też nadużywania alkoholu czy zatrucia chemicznego.

Jakie są objawy neuropatii obwodowej? Przede wszystkim należy podkreślić, że mogą być one bardzo różne. Uszkodzenie nerwów może objawiać się drętwieniem czy mrowieniem. Chory może inaczej odczuwać bodźce  zarówno wyraźniej, jak i słabiej. Bez względu na powód wystąpienia neuropatii oraz rodzaj objawów konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Polega ono na zabiegach fizykalnych, hydroterapii, kinezyterapii i wykorzystaniu innych metod, które indywidualnie dopasować należy do danego przypadku. Chory musi pamiętać, że nerwy regenerują się, wymaga to jednak czasu i współpracy w ramach prowadzonej fizjoterapii. Nie bez znaczenia pozostaje również odpowiednia suplementacja, która może przyspieszyć odbudowę nerwów.

Zapalenie nerwów obwodowych

Zapalenie nerwów obwodowych to schorzenie, które zaliczane jest na ogół do szerszej kategorii jaką jest neuropatia. Przyczyną zapalenia nerwów są na ogół wirusy lub zaburzenia immunologiczne.

Źródła:

1. Bochenek A., Anatomia człowieka, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 2010, t. 1-5.
2. Paprocka-Borowicz M., Zawadzki M., Fizjoterapia w chorobach układu
   ruchu, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2007.