Odczyn Coombsa – czym jest i jak interpretować wyniki?

Badania immunologiczne związane z oznaczaniem przeciwciał są kluczowe w diagnostyce hematologicznej- zwłaszcza w okresie ciąży oraz u pacjentów, którzy muszą otrzymać transfuzje krwi lub cierpią z powodu niewyjaśnionych niedokrwistości.  Jednym z nich jest bezpośredni i pośredni test antyglobulinowy, nazywany też odczynem Coombsa. Co to jest odczyn Coombsa i w jakich sytuacjach się go oznacza?

Odczyn Coombsa – co to jest?

Odczyn Coombsa  (test antyglobulinowy) to badanie zaliczane do testów serologicznych, które zajmują się oznaczaniem specyficznych przeciwciał we krwi pacjenta. Obecność przeciwciał odpornościowych skierowanych przeciwko konkretnym antygenom ( na przykład krwinkom określonej grupy krwi) ma znaczenie w przypadku schorzeń autoimmunologicznych, chorób układu limfatycznego, jak również w okresie ciąży.

Wyróżnia się dwa podtypy badania:

• pośredni odczyn Coombsa (pośredni test antyglobulinowy)- pozwala oznaczyć przeciwciała w surowicy pacjenta
• bezpośredni odczyn Coombsa (bezpośredni test antyglobulinowy)- służy do wykrywania przeciwciał już związanych z krwinkami czerwonymi pacjenta.

Odczyn Coombsa – kiedy badać?

Badanie odczynu Coombsa wykonywane jest w okresie ciąży – jest to najpopularniejsze zastosowanie testu, ale wbrew pozorom niejedyne. Wynik testu antyglobulinowego jest równie ważny przed planowanym przetoczeniem krwi ( obecność przeciwciał we krwi biorcy może prowadzić do groźnych powikłań transfuzji), a także w diagnostyce niedokrwistości hemolitycznych. Niedokrwistości hemolityczne wynikają między innymi z wiązania krwinek czerwonych przez specyficzne przeciwciała skierowane przeciwko nim , a następnie ich niszczenia. Badanie odczynu Coombsa pozwala zidentyfikować te przeciwciała. Bezpośredni odczyn Coombsa wykonywany jest również przy podejrzeniu choroby hemolitycznej (wynikającej z nieleczonego konfliktu serologicznego) u noworodka.

Odczyn Coombsa- wyniki

Odczyn Coombsa ujemny świadczy o braku obecności specyficznych przeciwciał i nie wymaga dalszych interwencji medycznych. W przypadku stwierdzenia dodatniego odczynu Coombsa  konieczna jest szczegółowa ocena innych parametrów układu immunologicznego oraz podjęcie dalszych decyzji terapeutycznych – w tym celu należy skontaktować się z lekarzem zlecającym badanie.

Odczyn Coombsa w ciąży

Pośredni odczyn Coombsa – pośredni test antyglobulinowy wykonywany jest obowiązkowo w pierwszym trymestrze ciąży, wraz z oznaczeniem grupy krwi przyszłej mamy. Sprawdzane są głównie przeciwciała  anty-RhD oraz inne przeciwciała odpornościowe, mogące mieć znacznie w patologii ciąży. Wczesne wykrycie przeciwciał może zapobiec wystąpieniu konfliktu serologicznego i jego następstw dla płodu- sytuacji, w której organizm matczyny produkuje przeciwciała atakujące komórki dziecka. Znając wynik badania odczynu Coombsa można wzdrożyć wczesne interwencje zapobiegające następstwom chorobowym u dziecka- kobiecie ciężarnej podawane są immunoglobuliny hamujące niepożądaną reakcję immunologiczną. Pośredni test antyglobulinowy powinien być wykonany powtórnie pomiędzy 21.–26. tygodniem oraz pomiędzy 27.–32. tygodniem ciąży.

Bibliografia:

1. 1.https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0003/77493/Konspekty-immunologia.pdf  data dostępu 24.02.2020 r.
2. Baczyńska-Strzecha M., Kalinka J. Profilaktyka śródciążowa i okołoporodowa konfliktu serologicznego Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 2, strony 64–69
3. Brojer E., Wielgoś M.: Profilaktyka i postępowanie w przypadku konfliktu serologicznego w zakresie antygenu RhD i konfliktu płytkowego. Med. Prakt. Ginekol. Położ., 2016; 1 (101): 103–106.