Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic – objawy i leczenie

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic to występowanie stanu zapalnego w obrębie dużych naczyń krwionośnych, najczęściej w obszarze tętnic skroniowych i szyjnych. Chorobę rozpoznaje się przede wszystkim u osób starszych. Jakie objawy wywołuje olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic i na czym opiera się leczenie tego schorzenia?

Co to jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic?

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic jest przewlekłą chorobą dużych naczyń krwionośnych, obejmującą przede wszystkim obszary głowy oraz szyi. W przebiegu schorzenia u pacjentów zazwyczaj dochodzi do zajęcia tętnicy skroniowej. Ze względu na tę cechę choroba bywa określana jako zapalenie tętnicy skroniowej, choć nie jest to jej prawidłowa nazwa.

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic bardzo rzadko rozwija się u osób przed 50. rokiem życia. Najczęściej diagnozowane jest u pacjentów w wieku 70-80 lat.  U kobiet ryzyko zachorowania na ten rodzaj zapalenia tętnic jest większe, jednak rzadziej niż u mężczyzn dochodzi u nich do utraty wzroku – głównego powikłania tego schorzenia.

Przyczyny rozwoju olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic

Przyczyny pojawienia się stanu zapalnego w tętnicach nie zostały dokładnie wyjaśnione. Naukowcy postawili wiele hipotez odnośnie różnych czynników genetycznych, środowiskowych i autoimmunologicznych mogących brać udział w rozwoju olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic, jednak dotychczas nie zgromadzono wystarczających dowodów na potwierdzenie żadnej z nich.

Wiemy natomiast, że w grupie ryzyka wystąpienia schorzenia są przede wszystkim:

• osoby po 50. roku życia,
• kobiety,
• Europejczycy,
• pacjenci z polimialgią reumatyczną – chorobą polegającą na powstawaniu stanu zapalnego (oraz bólu i sztywności) w obrębie szyi, karku, ramion oraz bioder; około 50 proc. osób z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic choruje także na polimialgię reumatyczną,
• osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic.

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic – objawy

Głównym objawem olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic jest ból (często o dużym natężeniu) i uczucie tkliwości w okolicy skroni. Czasami pacjenci z tym schorzeniem odczuwają ból w innej części głowy.

Inne objawy olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic to:

• chromanie żuchwy (ból i wyczerpanie mięśni żuchwy pojawiające się w czasie żucia),
• gorączka,
• utrata apetytu,
• zmęczenie,
• zaburzenia związane ze wzrokiem – niewyraźne lub podwójne widzenie, utrata wzroku,
• ból w obrębie twarzy, języka lub gardła.

Diagnostyka olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic

Rozpoznania olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic dokonuje się na podstawie dokładnego wywiadu medycznego oraz badania fizykalnego, które ma na celu przede wszystkim ocenę występowania obrzęku, tkliwości i tętna w okolicy skroni.

W diagnostyce choroby przeprowadza się także inne badania:

• oznaczenie CRP oraz ESR we krwi (nieprawidłowy wynik testu oznacza występowanie stanu zapalnego),
• USG Dopplera,
• biopsję – pobranie niewielkiego wycinka tętnicy skroniowej do oceny pod mikroskopem; wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym.

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic – leczenie

W przypadku olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic istotne znaczenie ma jak najszybsze wprowadzenie terapii farmakologicznej lekami kortykosteroidowymi. W początkowej fazie pacjentom przez kilka tygodni podaje się duże dawki tych środków, które pozwalają na uzyskania poprawy w kontekście występujących objawów. Po zaobserwowaniu znaczącego wycofania się dolegliwości, pacjentom zaleca się długoterminowe przyjmowanie mniejszych dawek kortykosteroidów.

Leczenie farmakologiczne olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic trwa zwykle rok lub dwa lata, jednak niektórzy pacjenci wymagają przyjmowania leków przez dłuższy okres czasu, nawet do końca życia.

Powikłania olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic

Rozwój olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic nie zwiększa ryzyka zgonu, jednak może wiązać się z powstawaniem powikłań mających znaczący wpływ na funkcjonowanie pacjenta.

Jedną z poważniejszych komplikacji choroby jest ślepota jednooczna. Szybka diagnoza i podjęcie leczenia w momencie, gdy nie występują jeszcze zaawansowane zmiany objawiające się zaburzeniami zdolności do widzenia, pozwalają zredukować ryzyko pojawienia się tego powikłania do mniej niż  jeden proc.

Bibliografia:

1. American College of Rheumatology (2019) Giant Cell Arteritis.
2. Ameer M. A., Peterfy R. J., Bansal P. i wsp. (2021) Temporal Arteritis, StatPearls.