Oparzenia I, II i III stopnia – pierwsza pomoc

Oparzenie to uszkodzenie skóry, a niekiedy także tkanki podskórnej, w efekcie oddziaływania czynników termicznych, chemicznych, elektrycznych lub promieniowania. Pierwsza pomoc w oparzeniach sprowadza się przede wszystkim do schłodzenia poparzonego miejsca, a następnie zabezpieczenia oparzonej powierzchni ciała jałowym opatrunkiem. Sposób postępowania zależy od rodzaju czynnika powodującego oparzenie, a także od stopnia oparzenia skóry.

Pierwsza pomoc – poparzenia termiczne I stopnia

Oparzenie pierwszego stopnia to oparzenie obejmujące wyłącznie naskórek i mające postać rumienia. W miejscu oparzenia odczuwalny jest ból i pieczenie, skóra może być obrzęknięta i cieplejsza od otaczającej ją nieuszkodzonej tkanki. W przypadku oparzenia I stopnia pierwszym krokiem powinno być odsłonięcie oparzonego miejsca – należy zdjąć zegarek, biżuterię. Należy pozbyć się także ubrania zasłaniającego poparzoną powierzchnię skóry. Jeśli materiał przywiera do skóry – nie wolno go na siłę odrywać! Należy pozostawić materiał na miejscu i wezwać pogotowie – oparzenie jest prawdopodobnie poważniejsze, niż wyglądało to na pierwszy rzut oka.

Kolejny krok to schłodzenie skóry zgodnie z regułą „trzech piętnastek”:

1. miejsce oparzenia chłodzimy przez piętnaście minut,
2. temperatura wody powinna wynosić około 15 stopni,
3. strumień wody powinien padać na skórę z wysokości 15 cm.

Po schłodzeniu miejsca oparzenia konieczne jest nałożenie jałowego opatrunku z gazy. Można zastosować także chłodzący opatrunek hydrożelowy.

Czego nie wolno robić? Nie zaleca się chłodzić skóry bardzo zimną wodą lub kostkami lodu, odradzane jest aplikowanie na skórę preparatów na bazie alkoholu, środków dezynfekcyjnych, maści czy tłuszczu. Ponadto nigdy nie wolno przekłuwać pęcherzy skórnych powstałych w efekcie poparzenia.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach II i III stopnia

Oparzenia II oraz III stopnia to bardziej poważne obrażenia skóry, w których przebiegu dochodzi do uszkodzenia nie tylko naskórka, ale także skóry właściwej. W oparzeniu II stopnia skóra jest mocno zaczerwieniona i obrzęknięta, powstają pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Z kolei oparzenie III stopnia cechuje się obecnością twardej, suchej skóry; oparzenie jest zazwyczaj niebolesne, co jest konsekwencją uszkodzenia nerwów. Mogą pojawić się zwęglenia skóry lub pękanie skóry.

Taki rozległy charakter mają m.in. poparzenia wskutek pożaru. Wówczas może dojść do sytuacji, gdy na osobie poszkodowanej pali się ubranie. Jak wtedy postępować? Paląca się osoba nie powinna uciekać, gdyż ruch powietrza nasila płomienie. Wskazane jest przyjęcie pozycji leżącej i tarzanie się na ziemi. Osobę poszkodowaną należy przewrócić na ziemię, układając ją twarzą w dół – ograniczy to wdychanie żaru. Ogień można ugasić kocem gaśniczym lub narzutą czy innym materiałem. O ile głowa nie płonie – nie zasłaniamy jej kocem, gdyż mogłoby to spowodować wdychanie toksycznych oparów. Koc należy narzucić na płonącą osobę i docisnąć na brzegach butem, zważając na własne bezpieczeństwo. Nigdy nie wymachujmy materiałem w celu ugaszenia ognia oraz nie zdzierajmy ubrania przywierającego do skóry.

Kiedy wezwać pogotowie do oparzenia?

W przypadku oparzeń I stopnia nie ma potrzeby wzywania specjalistycznej pomocy. Jeśli dojdzie do oparzeń II stopnia, pogotowie należy wezwać w sytuacji, gdy materiał przywiera trwale do skóry, a także wówczas, gdy oparzenie zajmuje powyżej 10 proc. powierzchni ciała. Jak to ocenić? Najczęściej stosowana jest reguła dłoni – powierzchnia dłoni osoby poszkodowanej stanowi jeden proc. powierzchni ciała. Należy pamiętać, że reguła ta nie dotyczy dzieci. Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, można wykorzystać regułę dziewiątek Wallace’ a. Powierzchnię ciała szacuje się następująco:

• każda kończyna górna – 9 proc.,
• każda kończyna dolna – 18 proc. (u dzieci 27 proc.),
• głowa – 9 proc. (dzieci 18 proc.),
• przód tułowia – 18 proc.,
• tył tułowia – 18 proc.,
• krocze – jeden proc.

Pogotowie ratunkowe należy także wezwać w przypadku oparzeń trzeciego stopnia, gdy powierzchnia skóry jest twarda, woskowa i bezbolesna lub przy zwęgleniu tkanki. Wskazaniem do wezwania pomocy jest także oparzenie twarzy, dróg oddechowych (osmalona twarz i wnętrze jamy ustnej), a także oparzenie krocza.

Bibliografia:

1. Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów, PZWL, 2011