Stopnie oparzenia – pierwsza pomoc w przypadku oparzeń

Oparzenia klasyfikuje się w czterostopniowej skali, przy czym pierwsza to najłagodniejsza forma, a czwarta najostrzejsza, stanowiąca bezpośrednie zagrożenie dla życia osoby poparzonej. Jak pomóc osobie poparzonej? Wbrew pozorom nie jest to oczywiste, a urazy powodowane działaniem promieni słonecznych czy gorącej cieczy wylanej na skórę zdarzają się nad wyraz często.

Stopnie oparzenia – jak się je dzieli?

Jak wspomniano, istnieją cztery stopnie oparzeń:

• oparzenie I stopnia – charakteryzuje się zaczerwienioną skórą,
• oparzenie II stopnia – na czerwonej skórze pojawiają się pęcherze wypełnione ropą,
• oparzenie III stopnia – to oparzenie głębokie. Skóra staje się jasna, wręcz biała, ma woskowatą strukturę, a poszkodowany nie czuje bólu,
• oparzenie IV stopnia – dochodzi do uszkodzenia skóry i głębiej zlokalizowanych tkanek. Charakterystyczne są tutaj zwęglenie oraz martwica.

Inny podział oparzeń obejmuje przyczynę wystąpienia zmian w obrębie skóry. Wyróżnia się tutaj:

• oparzenie chemiczne,
• oparzenie elektryczne,
• oparzenie termiczne,
• oparzenie radiacyjne.

Czy oparzenie jest ciężkie?

Czasami na pierwszy rzut oka ciężko jest stwierdzić, czy oparzenie jest niebezpieczne i czy wymaga natychmiastowej interwencji. Dlatego stworzono ogólne wytyczne, stosowane m.in. przez ratowników medycznych, które pomagają w szybkiej selekcji osób poszkodowanych. Zostały one przedstawione w poniższej tabeli. Uwzględniają stopień oparzenia oraz rozległość oparzeń w ujęciu procentowym:

Do oceny procentowej rozległości oparzeń wykorzystuje się najczęściej regułę dłoni, która zakłada, że dłoń poszkodowanego zajmuje 1 proc. ciała. Na tej podstawie jesteśmy w stanie szybko, chociaż w przybliżeniu, ocenić, jaką część skóry objęło poparzenie i podjąć natychmiastowe działanie.

Oparzenie I stopnia

Oparzenie I stopnia obejmuje zewnętrzną część skóry i nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia, chyba że jest naprawdę rozległe. Poza zaczerwienioną skórą osoba oparzona doświadcza także pieczącego bólu. Z czasem naskórek w miejscu oparzenia może się złuszczyć, niekiedy pojawia się też delikatny obrzęk. Skóra w miejscu oparzenia jest ciepła. Tego typu oparzenia goją się zwykle w ciągu tygodnia lub dwóch.

Oparzenie II stopnia

Oparzenia II stopnia są głębsze, a w związku z tym bardziej niebezpieczne, bo uraz dotyczy także wewnętrznej części skóry. Tutaj pojawiają się pęcherze, które z czasem mogą przeistoczyć się w strupy z charakterystycznym wysiękiem. Ten rodzaj urazu jest także najbardziej bolesny. Takie oparzenia goją się zwykle do trzech tygodni, często pozostawiają po sobie ślad w postaci blizn.

Oparzenie III stopnia

Oparzenia III stopnia wyglądają bardzo charakterystycznie, ponieważ objęte tkanki stają się niemalże białe i wyglądają, jakby zrobiono je z wosku. Co więcej, poszkodowany nie czuje bólu, co oznacza, że zmiany są głębokie i obejmują uszkodzenie nerwów. W tym przypadku konieczny jest najczęściej przeszczep skóry, te oparzenia każdorazowo wymagają interwencji lekarskiej.

Oparzenia IV stopnia

Oparzenia IV stopnia nie muszą obejmować znacznych obszarów skóry, żeby zostały uznane za niebezpieczne, ponieważ w tym przypadku dochodzi do martwicy i zwęglenia nie tylko skóry, ale także mięśni, nerwów, czy kości. Toksyczne substancje, które wytwarzają się w procesie spalania, mogą doprowadzić do zatrucia organizmu i zgonu, dlatego konieczna jest natychmiastowa pomoc.

Oparzenia – pierwsza pomoc przedmedyczna

Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń wymaga przede wszystkim schłodzenia skóry. W tym celu należy polewać oparzone miejsce chłodną, ale nie całkiem zimną wodą, aby nie doprowadzić do szoku termicznego. Osobie poszkodowanej można też podać lekki środek przeciwbólowy, o ile ma się pewność, że nie ma ona uczulenia na żaden ze składników leku.

Ran po oparzeniach nie opatruje się we własnym zakresie, ponieważ kawałki wacików czy gazy mogą bardzo łatwo zanieczyścić wysiękowe zmiany. Nie powinno się także stosować żadnych żeli czy maści, dlatego że ograniczają one możliwość samoregeneracji skóry. W przypadku oparzeń I stopnia można jednak stosować pianki łagodzące dolegliwości bólowe, ponieważ nie doszło do przerwania ciągłości skóry.

W przypadku oparzeń III i IV stopnia konieczne jest natychmiastowe wezwanie zespołu ratowniczego. Oba mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia osoby poszkodowanej, a jakiekolwiek działania mające na celu opatrywanie takich urazów mogą zaszkodzić. Nie mocz zatem takich oparzeń, niczym ich nie smaruj ani nie odrywaj odzieży, która do nich przylega. W przypadku poparzeń chemicznych i elektrycznych także konieczna jest interwencja lekarska.

Bibliografia:

1. https://medlineplus.gov/ency/article/000030.htm [dostęp 09.07.2023].
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12063-burns [dostęp 09.07.2023].
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/burns/symptoms-causes/syc-20370539 [dostęp 09.07.2023].
4. Warby R., Maani C. V., Burn Classification, StatPearls 2022.