Opatrunek okluzyjny – na paznokcie, pięty, klatkę piersiową 

Opatrunki okluzyjne pozwalają na stworzenie środowiska sprzyjającego gojeniu się ran, a więc nie za suchego, ale też nie całkiem wilgotnego, odciętego od zanieczyszczeń mikrobiologicznych, płynów czy powietrza. Jak zrobić opatrunek okluzyjny i kiedy warto go zastosować? Czy taki rodzaj zabezpieczenia rany stanowi skuteczną ochronę przed zakażeniem?

Opatrunek okluzyjny – co to jest? 

Opatrunek okluzyjny to taki, który ściśle przylega do rany, odcinając ją od środowiska zewnętrznego. Takie zabezpieczenie pomaga zapewnić optymalną wilgotność rany i tkanek, które ją otaczają, a także blokuje drogę zanieczyszczeniom biologicznym, np. bakteriom czy pasożytom. Jest więc idealnym rozwiązaniem w przypadku pierwszej pomocy, kiedy osoba poszkodowana mocno krwawi albo do zranienia doszło w zanieczyszczonym środowisku, gdzie łatwo byłoby o zakażenie. Możesz zastosować m.in.: 

• opatrunek okluzyjny na paznokcie,  
• opatrunek okluzyjny na pięty, 
• opatrunek okluzyjny na blizny, 
• opatrunek okluzyjny na rany klatki piersiowej.

Rodzaje opatrunków okluzyjnych 

Opatrunki okluzyjne dostępne w aptece mają postać plastrów o różnych kształtach i wielkościach. Poza tym różnią się między sobą ze względu na materiały wykorzystane do produkcji, a w związku z tym mają też nieznacznie inny sposób działania. Można tu wymienić: 

• folie – są cienkie i przezroczyste. Nie chłoną płynów, ale pozwalają na uwidocznienie rany; 
• pianki – to opatrunki chłonne, które przed nałożeniem można nasączyć np. antybiotykiem, 
• hydrożele – właściwości hydrożelu sprawiają, że rana oraz tkanki wokół niej stają się lekko wilgotne; są średnio chłonne, a po wyschnięciu bakterie mogą swobodnie przez niego przenikać, 
• opatrunek hydrokoloidowy – to opatrunek z warstwą hydrożelową i piankową, dzięki czemu środowisko rany pozostaje stabilne, a żadne bakterie ani wirusy nie mogą przekroczyć bariery.

Opatrunek nieokluzyjny czy okluzyjny? 

W praktyce wciąż jeszcze często stosuje się opatrunki nieokluzyjne, które bazują na wacie czy jałowych gazach, ale w rzeczywistości nie mają one zbyt wielu zalet – pozwalają na swobodne przenikanie mikroorganizmów do środowiska rany, a także często sprawiają, że w miejscu przerwania ciągłości skóry jest zbyt sucho, aby tkanki mogły się regenerować. Dodatkowo pojedyncze włókna materiału niekiedy przylepiają się do rany, a odrywanie ich sprawia, że proces odnawiania musi zacząć się od nowa.

Jak zrobić opatrunek okluzyjny? 

Opatrunki okluzyjne dostępne w aptekach mają gotową postać – w ich przypadku wystarczy postępować zgodnie z zaleceniami producenta, które znajdują się na ulotce. Kluczowe jest jednak wybranie odpowiedniego opatrunku do charakteru rany:  

1. Opatrunki piankowe są szczególnie przydatne, kiedy masz do czynienia z raną charakteryzującą się silnym wysiękiem. Cechują się dużą chłonnością, a więc stworzą odpowiednie środowisko, nie pozwalając, aby stało się one zbyt wilgotne. Nie są jednak odpowiednie do tamowania silnego krwawienia, 
2. Hydrożele sprawdzą się w przypadku suchych ran, np. będących wynikiem oparzenia. Zatrzymują wilgoć w ranie, pozwalając na zachowanie optymalnego poziomu nawilżenia, 
3. Opatrunki hydrokoloidowe będą dobrym rozwiązaniem w przypadku ran, które nie są całkiem suche, ale też bez dużego wysięku. Można je stosować m.in. przy odleżynach, ale także urazach skóry czy owrzodzeniach. 

Pierwszy etap opatrywania rany to jej dokładnie oczyszczenie. Koniecznie o tym pamiętaj, ponieważ jeżeli założysz opatrunek okluzyjny na zanieczyszczone tkanki, wywołasz odwrotny efekt od zamierzonego – bakterie będą mogły szybciej się rozwijać, a skóra nie będzie mogła rozpocząć procesu samoleczenia, ponieważ mikroorganizmy zostaną w środku. 

Jeżeli nie potrafisz samodzielnie ocenić charakteru zranienia, możesz skonsultować się z lekarzem lub innym pracownikiem służb medycznych, który pomoże wybrać najlepszy rodzaj opatrunku. Pamiętaj także, że jeżeli do zranienia dojdzie w szczególnie zanieczyszczonym środowisku (np. rozerwanie ciągłości skóry nastąpi na skutek zranienia zardzewiałymi grabiami), konieczna będzie szczepionka przeciwtężcowa, która zahamuje rozwój śmiertelnie niebezpiecznego zakażenia. 

Bibliografia: 

1. Cerny M. K., Hopfner U., Krisch M., Haas E. M., Wu F., Giunta R., Machens H. G., Duscher D., Erne H., Schilling A. F., Occlusive dressing-induced secretomes influence the migration and proliferation of mesenchymal stem cells and fibroblasts differently, European Journal of Medical Research 2018, 23, 60. [dostęp: 17.04.2023 r.]
   
2. Rheinecker S. B., Wound Management: The Occlusive Dressing, Journal of Athletic Training 1995, 30(2), 143-144. 
3. Tan S. T., Winarto N., Dosan R., Aisyah P. B., The Benefits Of Occlusive Dressings In Wound Healing, The Open Dermatology Journal 2019, 13, 27-33.