Czy opryszczka w ciąży wpływa na zdrowie dziecka?

Opryszczka to często występująca choroba wywoływana przez różne odmiany wirusa Herpes simplex. To bardzo zakaźny patogen, który łatwo przenosi się przez kontakt bezpośredni. Szacuje się, że u kobiet w ciąży opryszczka występuje w ponad 60% przypadków. Czy stwarza ona zagrożenie dla płodu? Sprawdź, jak rozpoznać tę chorobę oraz co stosować na opryszczkę w ciąży.

Dwie odmiany opryszczki w ciąży – wargowa i narządów rodnych 

Spośród wirusów Herpes simplex największe znaczenie mają dwie odmiany – HSV-1 i HSV-2. Pierwsza z nich wywołuje zwykle opryszczkę wargową, a druga infekcję narządów płciowych. Niestety zauważono, że wirus HSV-1 może odpowiadać za rozwój obu odmian choroby. Patogeny te są obecne w wydzielinach produkowanych przez nasz organizm, dlatego najczęstsze drogi zakażenia obejmują kontakt bezpośredni – pocałunek czy stosunek seksualny, ale także drogę kropelkową. 

Kiedy wirus opryszczki raz dostanie się do organizmu, zostaje w nim już na zawsze – uśpiony, ale obecny. Ten pierwszy kontakt z patogenem określany jest zakażeniem pierwotnym. Kolejne nawroty choroby pojawiają się zwykle w sytuacjach, kiedy masz osłabioną odporność, np. w wyniku przewlekłego stresu lub po leczeniu antybiotykami.

Czy opryszczka w ciąży jest niebezpieczna? 

Opryszczka na ustach w ciąży nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla dziecka. Istnieje natomiast ryzyko przeniesienia wirusa w okolice dróg rodnych, co może wywołać zmiany chorobowe na wargach sromowych oraz śluzówce pochwy i macicy. Rodzaj infekcji odgrywa dużą rolę w określeniu, czy opryszczka wargowa w ciąży jest niebezpieczna dla płodu. Jeśli to pierwotne zakażenie, ryzyko przeniesienia go na płód jest znacznie wyższe niż w przypadku nawracającej opryszczki w ciąży. 

W bardzo rzadkich przypadkach wirus dociera do płodu jeszcze w macicy, co stwarza ryzyko poronienia, wad wrodzonych oraz martwego urodzenia. Jednak najczęściej do zakażenia dochodzi podczas porodu oraz w okresie poporodowym. W tym pierwszym przypadku dotyczy to jedynie opryszczki narządów rodnych, ponieważ wirus ma wtedy bezpośredni kontakt z dzieckiem.  

Z kolei po narodzinach istnieje możliwość, że mama przeniesie na noworodka wirusa Herpes simplex ze swoich ust, co również może wywołać zakażenie. Z tego względu największe ryzyko niesie ze sobą opryszczka w 3. trymestrze ciąży. Infekcja u noworodka może przebiegać na różne sposoby – zwykle łagodnie, ale czasem miewa też poważne konsekwencje zdrowotne. Zakażenie Herpes simplex u najmłodszych pacjentów objawia się jako: 

• infekcja skóry, oczu lub ust – pojawia się zapalenie spojówek, gorączka, pęcherzyki na skórze, nadmierna senność, 
• zapalenie mózgu, które może być przyczyną późniejszych powikłań neurologicznych, 
• zakażenie uogólnione, obejmujące wiele narządów i będące bezpośrednim zagrożeniem dla życia.

Jak rozpoznać opryszczkę wargową? 

Pierwsze zakażenie wirusem HSV często przebiega bez żadnych objawów. Dlatego, jeśli dojdzie do niego w ciąży, trudno jest zauważyć, że coś się dzieje. Objawy, jakie mogą się pojawić, to: 

• mrowienie, swędzenie i pieczenie w okolicy warg, 
• bolące pęcherze wypełnione płynem surowiczym, 
• nadżerki pokryte strupami – w późniejszym etapie, kiedy pęcherze pękną. 

Z kolei opryszczka narządów rodnych często objawia się niespecyficznie, np. świądem okolic intymnych czy bólem podczas oddawania moczu. Oprócz tego mogą pojawić się pęcherzyki lub owrzodzenia w okolicy narządów płciowych i pośladków. Czasem dochodzą też objawy ogólne – gorączka, bóle mięśniowe, ogólne osłabienie. 

Co na opryszczkę w ciąży możesz bezpiecznie zastosować? 

Każdy przypadek opryszczki w ciąży trzeba skonsultować z lekarzem. Najczęściej stosowany lek doustny – acyklowir – jest dostępny bez recepty. Badania wykazały jego bezpieczeństwo w leczeniu opryszczki w 2. i 3. trymestrze ciąży. Jednak acyklowir zaleca się jedynie w sytuacji, kiedy korzyść z terapii przewyższa potencjalne ryzyko. Dlatego powinien być przyjmowany w porozumieniu ze specjalistą. 

Oprócz tego możesz też zastosować miejscowe preparaty na skórę. Są one mniej skuteczne niż leki doustne, stanowią jednak dobre uzupełnienie terapii. Maść na opryszczkę w ciąży również zawiera acyklowir i podobnie jak w przypadku tabletek, nie stosuj go bez konsultacji z lekarzem. Inną substancją przeciwwirusową jest dokozanol, który może być bezpiecznie aplikowany przez przyszłe mamy. 

Dobrym uzupełnieniem leczenia są też plastry na opryszczkę. W ciąży i po porodzie szczególnie ważna jest higiena, żeby nie roznosić wirusa na inne partie ciała oraz na noworodka. Plastry nie zawierają substancji leczniczej, ale zabezpieczają zmiany chorobowe i stwarzają im korzystne środowisko do gojenia. Chociaż opryszczka wargowa w ciąży nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla dziecka, nie lekceważ jej. Udaj się do lekarza, który oceni twój stan i podejmie decyzję o leczeniu. 

Bibliografia: 

1. https://www.forumginekologii.pl/artykul/leczenie-zakazen-hsv-1-i-hsv-2-u-ciezarnych-z-zastosowaniem-acyklowiru [dostęp 15.04.2024]. 
2. Jurkowska U., Majewska A., Dmoch-Gajzlerska E., Młynarczyk, G., Zakażenie alfaherpeswirusami u kobiet w ciąży i ryzyko okołoporodowego zakażenia płodu i noworodka, Nowa Pediatria 2011, 3: 66-71. 
3. Straface G., Selmin A., Zanardo V.,  De Santis M., Ercoli A., Scambia G., Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej podczas ciąży, Dermatologia po dyplomie 2013, 4(1): 41-49.