Orteza na kolano – kiedy warto ją stosować? Jaką ortezę wybrać?

Staw kolanowy z racji pełnionych funkcji to struktura najbardziej narażona na różnego rodzaju kontuzje i uszkodzenia. W przypadku wystąpienia urazu konieczne może być unieruchomienie stawu za pomocą ortezy. Właściwie dobrany stabilizator zapewnia odciążenie kolana oraz przyspiesza proces rekonwalescencji. Dowiedz się, kiedy warto zastosować ortezę na kolano i czym kierować się podczas jej wyboru.

Czym jest i jak działa orteza kolana?

Orteza kolana to rodzaj sprzętu medycznego, którego zadaniem jest zabezpieczenie stawu po urazach, zabiegach operacyjnych lub w przypadku przewlekłych schorzeń. Pomaga łagodzić obrzęki i opuchliznę, przyspieszając tym samym proces leczenia i powrót do sprawności. Większość modeli wykonanych jest z lekkich materiałów, np. włókien węglowych lub z oddychającego neoprenu.

Potocznie przyjęło się, że słowa orteza i stabilizator są używane wymiennie, jednak są między nimi pewne różnice. Stabilizator kolana to rodzaj ortezy o delikatniejszej konstrukcji. Pełni głównie funkcje kompresyjne i stabilizujące. Stosuje się go przy łagodnych kontuzjach i urazach lub w celach ochronnych, np. podczas aktywności sportowej.

Orteza na kolano ma stabilną konstrukcję o sztywnej budowie. Jej główną rolą jest zabezpieczenie, usztywnienie oraz odciążenie stawu przy poważniejszych urazach, jak złamania kości, zwichnięcia czy skręcenia III stopnia. W wielu sytuacjach może także zastąpić tradycyjny gips.

Kiedy stosować ortezę na kolano?

Orteza lub stabilizator na kolano może być pomocna w następujących sytuacjach:

• leczenie urazów kolana – złamania, skręcenia, zwichnięcia, naderwanie więzadeł,
• orteza na kolano po operacji jako wsparcie w procesie gojenia i rehabilitacji, np. po artroskopii kolana lub rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego ACL, 
• łagodzenie dolegliwości związanych z chorobami zapalnymi i zwyrodnieniowymi, np. reumatoidalne zapalenie stawów, gonartroza,
• profilaktyka urazów u osób z niestabilnością kolana podczas aktywności sportowych. 

Rodzaje ortez i stabilizatorów kolana

Jaka jest najlepsza orteza na kolano? W zależności od rozległości urazu oraz sposób działania, ten rodzaj sprzętu medycznego dzieli się na stabilizatory miękkie, półsztywne, oraz  ortezy sztywne z zegarem i regulacją kąta zgięcia lub wyprostu. Pełnią one funkcję stabilizacyjną, korekcyjną bądź profilaktyczną: 

• ortezy miękkie – potocznie określane jako opaski lub ściągacze kolana. Wykonane są z miękkiego materiału, zakładane zazwyczaj przez stopę, bądź zapinane na rzepy dookoła kolana. Dedykowane do noszenia w trakcie powrotu do zdrowia przy lżejszych urazach. Miękkie ortezy kolana są bardzo często wykorzystywane przez sportowców w trakcie aktywności,
• ortezy półsztywne – nazywane są także ortezami stawu kolanowego z szynami bocznymi lub ze wzmocnieniami. Są stosowane u osób, u których występuje duże ryzyko odnowienia się kontuzji,
• ortezy sztywne z regulowanym kątem zgięcia (ortezy z zegarem) – najczęściej stosowane są po zabiegach operacyjnych, np. rekonstrukcji ACL. Pozwalają one dostosować zakres ruchu do etapu rehabilitacji oraz bezpiecznie zwiększać ruchomość kolana.

Jak prawidłowo dobrać ortezę na kolano?

Wybór odpowiedniej ortezy na kolano zawsze należy skonsultować ze specjalistą: ortopedą albo fizjoterapeutą. Istotny jest przede wszystkim jej rodzaj dopasowany do typu urazu. Czas noszenia ortezy to kwestia indywidualna, zależna od rodzaju uszkodzeń oraz zaleceń lekarskich. Przy skręceniu lub unieruchomieniu stawu po zabiegu chirurgicznym ortezę trzeba nosić zazwyczaj kilka tygodni. W leczeniu przewlekłych schorzeń stawu, jak np. artroza, czas jej użytkowania może być dłuższy.

To, czy należy spać w ortezie na kolano, również należy skonsultować ze specjalistą – tak jak w przypadku wyboru odpowiedniego stabilizatora, tak i zalecenia dotyczące użytkowania będą zależne od rodzaju urazu oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. A ile kosztuje orteza na kolano? Ceny miękkich stabilizatorów są niższe od modeli z zegarem. Wahają się od kilkudziesięciu do nawet kilku tysięcy złotych.

Jak założyć ortezę na kolano?

Istotną rzeczą jest właściwe dopasowanie rozmiaru ortezy. Najczęściej należy w tym celu zmierzyć obwód w kolanie. Sposób zakładania ortezy tak, by prawidłowo stabilizowała i chroniła kolano, zależy przede wszystkim od jej rodzaju. Elastyczne stabilizatory nakłada się przy lekko zgiętym kolanie (ok. 30 stopni). Najlepiej wsuwać je obiema rękami, dzięki czemu uzyskamy równomierny stopień kompresji.

Ortezy z zegarem zakładane są zawsze w pozycji siedzącej z nogą wyprostowaną w kolanie. Środek zegara musi przebiegać przez środek rzepki. Aby mieć pewność, że została odpowiednio dopasowana, pierwsze założenie najlepiej powierzyć lekarzowi lub fizjoterapeucie.

Orteza na kolano NFZ

Orteza kolana znajduje się na liście wyrobów medycznych objętych refundacją NFZ. Dofinansowanie możliwe jest w przypadku dwóch rodzajów ortez: ortezy kolana z ruchomym stawem kolanowym oraz ortezy obejmującej goleń i udo z regulacją zakresu ruchomości. Podstawą jej uzyskania jest rozpoznanie dysfunkcji kończyny dolnej przez lekarza specjalizującego się w chorobach narządu ruchu.

Bibliografia: 

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230002461 [dostęp 24.07.2024].
2. Kacprzak B., Leczenie zachowawcze i operacyjne urazów stawu kolanowego, Orto Med Sport 2020.
3. Łatacz M., Iwaśko A., Nowakowska K., i in, Ocena biomechaniczna z wykorzystaniem sprzętu ortopedycznego, Aktualne Problemy Biomechaniki, 2019, 17, 43-50.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie z dn. 13.10.2023.