Osteochondroza – obraz choroby, czyli przyczyny, objawy, postacie oraz sposoby leczenia

Osteochondroza oznacza zaburzenie kostnienia śródchrzęstnego, które powstaje w wyniku miejscowego niedokrwienia chrząstki szklistej w przynasadach wzrastającej kości. Osteochondroza wpływa na funkcjonalność danej kości i wyznacza charakter pracy stawu, w którym uszkodzona kość bierze czynny udział.

Objawy osteochondrozy uzależnione są od lokalizacji zajętych kości i postępów zmian degeneracyjnych. Najczęściej spotykaną postacią schorzenia jest osteochondroza kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego oraz osteochondroza kolana. Schorzenie wymaga kompleksowego leczenia uwzględniającego wszechstronną rehabilitację ruchową, fizykoterapię, farmakoterapię oraz interwencje chirurgiczne.

Co to jest osteochondroza?

Osteochondroza, czyli martwica chrzęstno-kostna, oznacza zaburzenie kostnienia śródchrzęstnego, w którego podstawy leży miejscowe niedokrwienie wywołane upośledzeniem unaczynienia chrząstki szklistej w przynasadach wzrastającej kości. Ze względu na to, że schorzenie rozwija się na elastycznym i ciągle kształtującym się układzie kostnym, nazywane jest również osteochondrozą młodzieńczą. Istotą osteochondrozy jest obumieranie niedokrwionej i niedożywionej tkanki chrzęstnej, która nie ulega mineralizacji, tylko kostnieniu, a pod wpływem mechanicznych czynników, np. pracy stawów i obciążenia masą własnego ciała, zwykle oddziela się od kości, na której powstała, ze względu na słabą wytrzymałość w stosunku do bodźca. Najczęściej spotykaną postacią choroby jest:

• osteochondroza kręgosłupa zwykle dotycząca odcinka lędźwiowego i szyjnego;
• osteochondroza kolana obciążająca guzowatość kości piszczelowej, czyli fragment współtworzący staw kolanowy.

Osteochondroza młodzieńcza wymaga wielowymiarowego leczenia, ale rokowania są pomyślne mimo dokuczliwych objawów i upośledzenia funkcjonalności danej kości.

Osteochondroza – przyczyny

W zależności od postaci choroby przyczyny degeneracyjno-dystroficzne tkanki kostno-chrzęstnej mogą być różne.

Osteochondroza kręgosłupa może rozwijać się na skutek zaburzenia napięcia struktur stabilizujących kręgosłup oraz stopniowej utraty właściwości amortyzujących krążków międzykręgowych. W przebiegu osteochondrozy pierścienie włókniste tracą elastyczność, ulegają rozwarstwieniu i pękaniu, szczelina międzykręgowa spłaszcza się, a sąsiadujące ze sobą kręgi mogą ocierać się o siebie, kruszyć się lub uruchamiać procesy wytwórcze, np. osteofity. W zależności od odcinka kręgosłupa osteochondroza kręgosłupa lędźwiowego i osteochondroza kręgów szyjnych objawiają się typowymi dla siebie symptomami. Czynnikami ryzyka osteochondrozy kręgosłupa są głównie nieprawidłowe rozkłady obciążenia kręgosłupa, m.in.:

• siedzący tryb życia,
• niewłaściwa ergonomia pracy fizycznej,
• przeciążeniowa aktywność sportowa,
• wady postawy.

Osteochondroza młodzieńcza kolana powstaje zwykle na skutek złamania awulsyjnego guzowatości kości piszczelowej, tzn. z przeciążenia.

Objawy osteochondrozy

Objawy osteochondrozy należy rozróżniać w zależności od obszaru ciała, którego dotyczy. Osteochondroza młodzieńcza kręgosłupa bez względu na odcinek charakteryzuje się bólem miejscowym podczas obciążeń statyczno-dynamicznych oraz uczuciem sztywności nasilającym się w trakcie odpoczynku z tendencją do ustępowania po rozgrzewce, zmniejszeniem ruchomości kręgosłupa i deformacjami kręgów. Jeżeli dojdzie do przepukliny krążka, dodatkowo pojawiają się objawy neurologiczne, np. parestezje promieniujące zwykle wzdłuż nerwów obwodowych kończyn. Osteochondroza kręgosłupa szyjnego objawia się również poprzez migrenowe bóle głowy i karku, szumy w uszach, zawroty głowy, zimne dłonie, drętwienie języka, omdlenia. Symptomy osteochondrozy nasilają się szczególnie podczas obracania głowy i skrętów tułowia. Z kolei w osteochondrozie kręgosłupa lędźwiowego dodatkowo obserwuje się dolegliwości bólowe pośladków oraz ud i trudności w chodzeniu. Osteochondroza kolana charakteryzuje się obrzękiem i bólem w górnej części podudzia nasilającym się w trakcie dynamicznej aktywności ruchowej i podczas klękania.

Jak wygląda leczenie?

Leczenie osteochondrozy kolana skupia się na ograniczeniu do minimum aktywności ruchowej przy pomocy np. ortez ortopedycznych. Dodatkowo zaleca się chłodzące zabiegi, jak okłady i masaże lodem. Po ustąpieniu ostrej fazy leczenie uzupełnia się ćwiczeniami rozciągającymi i wzmacniającymi mięśnie uda i podudzia.

Osteochondroza kręgosłupa w procesie leczenia przewiduje m.in.:

• terapię manualną, masaże i kinesiotaping;
• ćwiczenia ruchowe, szczególnie mięśni tzw. core, czyli głębokich stabilizatorów kręgosłupa, których wzrastająca siła utrzyma kręgosłup w prawidłowym położeniu i rozłoży równomiernie obciążenia siłowe, jakimi jest nieustannie poddawany;
• farmakoterapię przeciwbólową;
• operacje chirurgiczne rekonstruujące odłamki kostne.