Osteopenia. Co to za choroba i jak przebiega jej leczenie? 

Osteopenia to osłabienie kości, które rozwija się niezauważalnie i często nie daje żadnych objawów, dopóki nie dojdzie do złamania. To stan, w którym gęstość mineralna szkieletu jest obniżona, ale jeszcze nie na tyle, by mówić o osteoporozie. Dobra wiadomość? Możesz działać, zanim choroba się rozwinie! Jakie kroki warto podjąć, by wzmocnić kości? Sprawdź, jak skutecznie radzić sobie z osteopenią i zapobiec jej dalszemu postępowi. 

Osteopenia – co to za choroba?  

Osteopenia to stan, w którym gęstość mineralna kości jest obniżona, co oznacza, że stają się one bardziej podatne na złamania. W przeciwieństwie do osteoporozy, która dotyka głównie osoby starsze, osteopenia może pojawić się w młodym wieku, zwłaszcza u osób prowadzących siedzący tryb życia, z niedoborem wapnia i witaminy D. 

Niestety, często nie daje żadnych widocznych objawów, przez co wiele osób nie jest świadomych swojego stanu. Z tego względu badania diagnostyczne są bardzo ważne. Dodatkowo osteopenia może sygnalizować, że w przyszłości pojawi się osteoporoza.  

Przyczyny osteopenii. Dlaczego się rozwija? 

Jakie są przyczyny osteopenii? Zasadniczą rolę odgrywa gospodarka hormonalna, szczególnie u kobiet w okresie okołomenopauzalnym, gdy spada poziom estrogenów kluczowych dla zdrowia kości. Jednak nie tylko to ma znaczenie. Warto także wymienić: 

• złą dietę, ubogą w wapń, witaminę D i białko; 
• brak ruchu; 
• przewlekłe choroby zapalne; 
• stosowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów). 

Te wszystkie czynniki mogą prowadzić do stopniowego osłabienia kości. Ryzyko wzrasta także u osób nadużywających alkoholu, palących papierosy lub stosujących restrykcyjne diety. Co więcej, osteopenia miewa podłoże genetyczne – jeśli w rodzinie występowały przypadki osteoporozy, warto zachować szczególną czujność. 

Czy osteopenia boli? Objawy, które trudno zauważyć 

Osteopenia rozwija się powoli i często nie daje żadnych wyraźnych objawów, aż do momentu, gdy dochodzi do złamania. Choć schorzenie samo w sobie nie boli, niektóre osoby mogą odczuwać dyskomfort w kręgosłupie, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym, lub w biodrach.  

W miarę postępu choroby może również dojść do zmniejszenia wzrostu i zaokrąglenia pleców, co wynika ze zmian w strukturze kości. Właśnie dlatego osteopenia jest podstępną chorobą – bez badań diagnostycznych można jej nie zauważyć, a nieleczona prowadzi do osteoporozy i groźnych złamań nawet przy niewielkich urazach. 

Zdiagnozowana osteopenia? Leczenie obejmuje następujące kroki 

Leczenie osteopenii to przede wszystkim walka z jej postępem, by nie dopuścić do rozwoju osteoporozy. Kluczowe znaczenie ma tutaj profilaktyka – liczy się odpowiednia podaż białka, wapnia i witaminy D, a także regularna aktywność fizyczna dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.  

W większości przypadków leczenie farmakologiczne nie jest konieczne, jednak u osób z wyjątkowo niską gęstością mineralną kości lekarz może rozważyć suplementację lub terapię hormonalną, zwłaszcza u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. 

Osteopenia – leczenie naturalne 

Czy można wzmocnić kości w naturalny sposób i zahamować postęp osteopenii? Coraz więcej badań wskazuje, że istotną rolę w zdrowiu układu kostnego odgrywa mikrobiom. To właśnie jelita odpowiadają za wchłanianie wapnia, a ich prawidłowa flora bakteryjna może wspierać metabolizm kości, wpływając na gospodarkę hormonalną i odpornościową organizmu.  

Dlatego jednym z obiecujących, naturalnych sposobów na wsparcie kości jest stosowanie probiotyków, które zwiększają przyswajalność wapnia i pomagają utrzymać równowagę mikroflory jelitowej. 

Osteopenia – dieta na zdrowe kości 

Czy osteopenia może się cofnąć? W przeciwieństwie do osteoporozy, osteopenia jest stanem odwracalnym, co oznacza, że możesz skutecznie zatrzymać jej postęp, a nawet poprawić gęstość swoich kości. Kluczowe jest jednak szybkie działanie i wdrożenie odpowiednich zmian w stylu życia. 

Właściwie zbilansowana dieta jest kluczowym elementem w walce z osteopenią i może skutecznie zahamować jej postęp. Podstawą jadłospisu powinny być produkty bogate w wapń, witaminę D oraz inne składniki mineralne wspierające metabolizm kostny. Sięgaj po: 

• nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu; 
• zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, brokuły); 
• tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, sardynki); 
• orzechy i nasiona.  

Pamiętaj, że samo spożywanie wapnia nie wystarczy – jego przyswajalność zwiększa witamina D, którą organizm syntetyzuje pod wpływem słońca. Z tego względu warto również zadbać o regularną ekspozycję na promienie UV lub wybrać odpowiednie suplementy. 

Ćwiczenia na osteopenię 

Nie ma lepszego sposobu na wzmocnienie kości niż regularna aktywność fizyczna. Przy osteopenii ćwiczenia odgrywają fundamentalną rolę. Najlepsze efekty przynosi ruch z obciążeniem własnego ciała, który stymuluje kości do regeneracji i poprawia ich strukturę. Poza tym możesz uprawiać: 

• nordic walking; 
• jogę; 
• pilates;  
• trening siłowy z niewielkim obciążeniem; 
• ćwiczenia równoważne. 

Nie ważne, co wybierzesz, niezbędne jest systematyczne podejście – wystarczy 30 minut ćwiczeń kilka razy w tygodniu, aby zauważyć efekty. Warto też pamiętać, że aktywność fizyczna nie tylko chroni przed osteoporozą, ale także poprawia koordynację i równowagę, co minimalizuje ryzyko upadków i złamań. 

Bibliografia: 

1. Bukata S. V. i in., A guide to improving the care of patients with fragility fractures, Geriatric Orthopaedic Surgery & Rehabilitation 2011, nr 2, s. 5-37. 
2. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-w-osteoporozie-produkty-zalecane-i-niewskazane/ [dostęp 12.02.2025]. 
3. Lems W. F., Raterman H. G., van den Bergh J. P., Bijlsma H. W., Valk N. K., Zillikens M. C., Geusens P., Osteopenia: a diagnostic and therapeutic challenge, Curren Osteoporosis Report 2011, 9(3), 167-72. 
4. Xia W. i in., East meets West: current practices and policies in the management of musculoskeletal aging, Aging Clinical and Experimental Research 2019, nr 31, s. 1351-1373. 
5. Xu X., Jia X., i in., Intestinal microbiota: a potential target for the treatment of postmenopausal osteoporosis, Bone Research 2017, 5, 17046.