Otoskleroza – leczenie operacyjne i zachowawcze, objawy choroby

Otoskleroza to stan w większości przypadków dotykający młodych kobiet, o nie do końca znanej przyczynie. Najbardziej charakterystycznym objawem otosklerozy jest niedosłuch, szczególnie nasilający się podczas ciąży i w połogu.

Najczęstszym oraz najskuteczniejszym leczeniem otosklerozy jest operacja. Zabieg poprawia słuch pacjenta w niemal wszystkich przypadkach. By uniknąć powikłań pooperacyjnych otosklerozy, należy koniecznie przestrzegać zaleceń lekarza.

Co to jest otoskleroza?

Zmysł słuchu funkcjonuje prawidłowo dzięki kosteczkom słuchowym przewodzącym dźwięki wewnątrz ucha. Choroba niezapalna błędnika kostnego, mogąca powodować niedosłuch, to otoskleroza ucha. Stan ten powoduje unieruchomienie kostki słuchowej (strzemiączka) w okienku owalnym, co w konsekwencji prowadzi do niedosłuchu w wyniku powstawania nieprawidłowej tkanki kostnej. Takie zmiany powodują trudności w przewodzeniu bodźców słuchowych. Chorobę dzieli się na otosklerozę ślimakową, obejmującą okienko owalne otosklerozę niezarostową lub zarostową.

Mechanizmy powstawania otosklerozy nie są do końca poznane i nadal są prowadzone badania na ten temat. Zaobserwowano, że częściej występuje u kobiet między 15. a 30. rokiem życia. Uważa się, że jest wynikiem zaburzeń metabolizmu. Najważniejsze czynniki niezbędne do rozwoju otosklerozy to predyspozycje genetyczne (aż 70% przypadków tej choroby jest dziedziczone rodzinnie), zaburzenia immunologiczne, hormonalne i enzymatyczne oraz infekcje wirusowe.

Otoskleroza: objawy

Jedną z głównych dolegliwości w otosklerozie jest niedosłuch. W większości przypadków jest obustronny i stopniowo postępuje w czasie trwania choroby. Nasilenie niedosłuchu może być niesymetryczne w obu uszach. Zwykle pacjent zauważy objawy, dopiero gdy niedosłuch w uchu zdrowszym sięgnie 25–30 dB. Niedosłuch może mieć charakter przewodzeniowy lub mieszany. Chorzy mówią zwykle ciszej, charakterystyczne jest także lepsze słyszenie w hałasie.

W badaniu angiograficznym otosklerozy stwierdza się niedosłuch przewodzeniowy z domieszką odbiorczego z objawem wyrównania głośności. Często występuje obniżenie krzywej kostnej z załamkiem dla częstotliwości 2 kHz.

Wraz z niedosłuchem często występują szumy uszne, które mogą poprzedzać jego pojawienie się. Częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Objaw ten wskazuje na uszkodzenie ucha wewnętrznego, a jego mechanizm nie jest dokładnie poznany.

U ⅓ pacjentów pojawiają się także zawroty głowy i zaburzenia równowagi, częściej u osób w starszym wieku, nie są jednak typowe dla tego schorzenia. Typowe jest natomiast nasilenie dolegliwości otosklerozy u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.

Otoskleroza: leczenie operacyjne oraz zachowawcze

Podstawowym sposobem leczenia otosklerozy jest leczenie operacyjne. Poprawia ono stan słuchu pacjenta i umożliwia normalne funkcjonowanie.

Wskazania do leczenia chirurgicznego otosklerozy to:

• niedosłuch przewodzeniowy z rezerwą ślimakową 15 dB. lub większą, dla częstotliwości mowy potocznej,
• odsetek zrozumienia mowy w audiometrii wynoszący mniej niż 80%,

Cena operacji otosklerozy to około 7 000 zł, ale leczenie można wykonać bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Operacja polega na otwarciu ucha środkowego, usunięciu strzemiączka lub jego części, otwarciu przedsionka i założeniu protezy kosteczki słuchowej. Poprawę słuchu uzyskuje się aż u 80% pacjentów. Zabieg operacyjny wykonuje się jednak tylko w ośrodkach specjalistycznych w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

Oprócz wykonania zabiegu stosuje się również leczenie wspomagające narząd słuchu w postaci aparatu słuchowego lub (rzadziej) leczenie zachowawcze hamujące postęp choroby za pomocą fluorku sodu. Związek ten jest przeciwwskazany m.in. w ciąży, w okresie wzrostu oraz w przypadku niewydolności nerek lub kamicy.

Powikłania po operacji otosklerozy

Jak przy każdym zabiegu inwazyjnym, tak również w przypadku operacji otosklerozy mogą pojawić się powikłania. Występują one jednak bardzo rzadko, najczęściej są łagodne i ustępują po krótkim czasie. Tylko ok. 5% pacjentów nie zgłasza ustąpienia objawów po zabiegu.

Możliwe powikłania operacji otosklerozy to:

• zawroty głowy o charakterze przejściowym,
• zaburzenia smaku związane z przerwaniem struny bębenkowej,
• szumy uszne ustępujące samoistnie,
• odbiorcze uszkodzenie słuchu,
• przetoka,

i poważniejsze:

• perforacja błony bębenkowej,
• niedowład nerwu twarzowego,
• martwica części kowadełka,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

W okresie pooperacyjnym ważne jest przestrzeganie zasad zaleconych przez lekarza, które obejmują również wstrzymanie się od podróży samolotem do pół roku od zabiegu, od pływania. Do końca życia przeciwwskazane jest nurkowanie.