Palce pałeczkowate – jakie są przyczyny i jak je leczyć?

Palce pałeczkowate to objaw choroby, obejmujący najczęściej paliczki rąk, choć czasem występuje również w obrębie palców u stóp. Można je rozpoznać po tym, że końcowe fragmenty palców są pogrubione i obrzęknięte. Same paznokcie są z kolei uwypuklone i zaokrąglone, a ich wygląd porównuje się do szkiełka zegarka. 

Palce pałeczkowate nazywane są również „pałeczkami Hipokratesa” lub „pałeczkami dobosza”, ponieważ przypominają pałeczki wykorzystywane do gry na perkusji. Mają one standardową długość, zmienione są jednak ich końcówki, które stanowią efekt przerostu tkanki łącznej. Osoby, które je u siebie zauważyły, mogą mieć problem z pielęgnacją paznokci. Ważne jest również to, że palce pałeczkowate nie wywołują dolegliwości bólowych.

Palce pałeczkowate – przyczyny główne

Niektórzy rodzą się z pałeczkowatością palców. Najczęściej jest to jednak oznaka pewnych chorób, których inne objawy wymieniamy poniżej.

Mogą one wskazywać na schorzenia układu oddechowego, tj.:

• nowotwór płuc – objawia się długo utrzymującym się kaszlem, odkrztuszaniem wydzieliny z krwią oraz nawracającym zapaleniem płuc;
• gruźlica płuc – jej znakami rozpoznawczymi są: duszność, długotrwałe stany podgorączkowe, krwioplucie, nocne poty, utrata wagi;
• mukowiscydoza – można ją rozpoznać po przewlekłym lub napadowym kaszlu, polipach nosa, a także po nawracającym zapaleniu płuc;
• ropień płuca – jego objawami są: tkliwość i zaczerwienienie skóry, wysoka gorączka lub stan podgorączkowy, dreszcze;
• ropniak opłucnej – objawia się bólem w klatce piersiowej, osłabieniem, dusznościami, gorączką, apatią;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc – sygnalizują ją: problemy z oddychaniem, pogorszenie sprawności, kaszel, uczucie duszności;
• sarkoidoza – podczas tej choroby występują: duszności, kaszel i bóle w klatce piersiowej, może też przebiegać bezobjawowo;
• śródmiąższowe choroby płuc – ich symptomami mogą być: duszności, mniejsza zdolność do wysiłku, uporczywy kaszel;
• rozstrzenie oskrzeli – może się objawiać przewlekłym kaszlem oraz świszczącym i nieświeżym oddechem.

Palce pałeczkowate mogą być również sygnałem schorzeń układu pokarmowego, takich jak:

• rak żołądka – objawia się niestrawnością, pieczeniem w żołądku, krwią w stolcu;
• rak okrężnicy – jego sygnałem może być: krew w stolcu, ból w okolicy podbrzusza, występowanie zaparć na przemian z biegunkami;
• rak przełyku – można go rozpoznać po trudnościach z przełykaniem i krwawych wymiotach;
• zespół Gardnera – objawia się polipami w okrężnicy, kostniakami, guzami oraz zwyrodnieniem siatkówki;
• robaczyce – ich sygnałem są: biegunki, nudności, wymioty, stany podgorączkowe;
• pełzakowica – jej oznaką mogą być: wzdęcia i bóle brzucha, brak apetytu, utrata masy ciała;
• pierwotna marskość wątroby żółciowa – jej objawy to: zmęczenie, swędzenie skóry, bóle w prawym podżebrzu;
• zapalenie wątroby – objawia się żółtaczką, niestrawnością, bólami brzucha;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego – do jego symptomów należą: bóle brzucha, biegunka, gorączka, osłabienie;
• choroba Leśniowskiego-Crohna – jej objawy to: wzdęcia, bóle brzucha, ropnie okołoodbytnicze, szczeliny odbytu.

Palce pałeczkowate to charakterystyczny objaw również niektórych chorób reumatologicznych, takich jak:

• łuszczycowe zapalenie stawów – objawia się bólem, sztywnością i obrzękiem stawów oraz deformacjami stawów;
• osteoartropatia przerostowa – oprócz palców pałeczkowatych, które są jej charakterystycznym symptomem, objawia się bólem i uciskiem w okolicach podudzi i przedramion.

Zmienione chorobowo palce świadczą czasem o zaburzeniach hormonalnych oraz chorobach endokrynologicznych, jak np.:

• choroba Gravesa-Basedowa – sygnalizują ją: poty, zmęczenie, kołatanie serca, nietolerancja ciepła;
• akromegalia – charakterystyczne dla niej jest powiększenie rąk, stóp i twarzoczaszki oraz nadmierna potliwość;
• nadczynność przytarczyc – związane są z nią bóle kostno-stawowe i osteoporoza, a także zaburzenia układu pokarmowego.

Nie można również zapominać o chorobach krążenia, do których należą:

• sinicze wady serca – charakterystyczne są dla nich duszności, szmery w sercu oraz nawracające infekcje układu oddechowego,
• erytromelalgia – sygnalizuje ją nagłe zaczerwienianie i ocieplanie się palców kończyn górnych i dolnych oraz piekący ból;
• tętniak aorty – jego objawami są: dolegliwości bólowe pleców, duszności, bóle w klatce piersiowej;
• infekcyjne zapalenie wsierdzia – jego symptomami są: szmery w sercu, przyspieszona akcja serca, wysoka gorączka.

Palce pałeczkowate – inne przyczyny

Inne przyczyny pojawienia się palców pałeczkowatych to:

• zatrucie: fosforem, arsenem, berylem, rtęcią;
• zatrucie alkoholem;
• narkomania,
• hiperwitaminoza A,
• zaburzenia odżywiania,
• liszaj rumieniowaty.

Jeśli palce pałeczkowate pojawią się tylko w obrębie jednej dłoni, mogą być sygnałem:

• zapalenia nerwu pośrodkowego,
• sarkoidozy,
• porażenia splotu barkowego,
• tętniaka aorty lub tętnicy podobojczykowej.

Badanie palców pałeczkowatych

Aby przekonać się, czy występujący w obrębie dłoni lub stóp objaw to na pewno palce pałeczkowate, warto wykonać mały test. W tym celu należy przyłożyć do siebie grzbiety palców, które są wobec siebie przeciwległe. Jeżeli pomiędzy nimi nie będzie żadnej wolnej przestrzeni, to znak, że jest to pałeczkowatość. Warto również sprawdzić kąt Lovibonda, który umiejscowiony jest między płaszczyzną płytki paznokciowej a bliższym odcinkiem ostatniego paliczka. Jeśli przekracza on 180 stopni, to również jest to sygnał pałeczkowatości palców.

Leczenie palców pałeczkowatych

Palce pałeczkowate nie wywołują bólu, nie wymagają również rehabilitacji. Mogą być jednak oznaką poważnych chorób, dlatego – w razie pojawienia się ich – konieczna jest konsultacja z lekarzem. W celach diagnostycznych lekarz może zlecić np.: tomografię komputerowa i rentgen klatki piersiowej, echo serca oraz EKG. Konieczne może być również wykonanie morfologii, a także spirometria, USG jamy brzusznej, proteinogram, wskaźniki zapalenia (CRP, OB).

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK366/#A1339
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21683817