Pałeczka ropy błękitnej – drogi zakażenia, postacie infekcji, leczenie zakażenia zieloną bakterią

Pseudomonas aeruginosa, czyli pałeczka ropy błękitnej (zielona bakteria) to bakteria wywołująca zakażenia płuc, układu moczowego, wsierdzia, układu nerwowego, skóry i paznokci. Szczególnie narażone na zakażenie są osoby starsze i z upośledzoną odpornością. Gdy dojdzie do zakażenia zieloną bakterią, leczenie jest trudne, gdyż Pseudomonas aeruginosa jest odporna na wiele antybiotyków. Domowe metody leczenia obejmują stosowanie miodu Manuka oraz olejku z oregano. 

Czym jest Pseudomonas aeruginosa? 

Pałeczka ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa to powszechnie występująca bakteria, rozpowszechniona w środowisku naturalnym – wodzie, glebie. Bakteria może też bytować w organizmie człowieka. Ponieważ bakteria oporna jest na działanie wielu środków dezynfekcyjnych czy antybiotyków, powszechnie występuje w środowisku szpitalnym. Właśnie dlatego wielu hospitalizowanych pacjentów zostaje zakażonych zieloną bakterią, a Pseudomonas aeruginosa to jeden z najbardziej niebezpiecznych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia wewnątrzszpitalne.   

Określenie „zielona bakteria” lub „pałeczka ropy błękitnej” wynika z możliwości syntetyzowania przez bakterię niebieskozielonych barwników, takich jak piocyjanina. Przez to zakażenie skóry przebiega z wydzielaniem błękitnawej lub zielonkawej ropy, a zainfekowana płytka paznokciowa przybiera zielony odcień. 

Jak można się zarazić zieloną bakterią? 

Zielona bakteria to drobnoustrój określany jest jako oportunistyczny, co oznacza, że wywołuje infekcję jedynie wówczas, gdy w zainfekowanym organizmie wystąpią sprzyjające warunki (np. spadek odporności). Dla zdrowych osób bakteria nie stanowi większego zagrożenia. 

Najczęściej zakażenie pałeczką ropy błękitnej występuje u pacjentów hospitalizowanych, przebywających w szpitalu przez co najmniej tydzień. Na zakażenie zieloną bakterią szczególnie narażone są osoby z osłabioną odpornością, a zwłaszcza: 

•  osoby po transplantacji 
•  chorzy na cukrzycę 
•  pacjenci z mukowiscydozą 
•  osoby po przeszczepach, stosujące leki immunosupresyjne 
•  chorzy na AIDS 
• osoby z rozległymi oparzeniami 
• pacjenci onkologiczni 

U takich osób zakażenie ma ciężki, nierzadko śmiertelny przebieg. 

Zakażenie Pseudomonas aeruginosa rozpoczyna się od przytwierdzenia bakterii do komórek gospodarza, uszkodzenia tkanki przy pomocy enzymów proteaz, a także kolonizacji bakterii, czyli utworzenia biofilmu. Jest to zwarta i trwała struktura bakterii, wykazująca znaczną odporność na antybiotyki. W kolejnym etapie zakażenia dochodzi do rozwoju miejscowego stanu zapalnego. Najpoważniejszą postacią zakażenia jest sepsa, czyli rozsiew bakterii wraz z krwią.  

Pseudomonas aeruginosa w moczu 

Do zakażenia układu moczowego bakterią pałeczki ropy błękitnej dochodzi zazwyczaj w konsekwencji zabiegu cewnikowania lub innych zabiegów w obrębie układu moczowego. Objawami infekcji dróg moczowych najczęściej są: 

• pieczenie podczas oddawania moczu 
•  ból w podbrzuszu 
•  gorączka 
•  parcie na pęcherz 
•  krwiomocz
• czucie niepełnego opróżnienia pęcherza. 

Zielona bakteria na paznokciu 

Do zakażenia paznokci pałeczką ropy błękitnej dochodzi najczęściej w efekcie kontaktu z zakażoną wodą czy powierzchnią, z której wcześniej korzystała zakażona osoba. Ryzyko zakażenia wzrasta w przypadku urazów płytki paznokciowej czy częstego moczenia rąk. 

Stan zapalny przy paznokciu objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i tkliwością tkanek miękkich wokół płytki paznokciowej. Najbardziej charakterystycznym objawem jest zmiana zabarwienia towarzysząca obecności zielonej bakterii. Paznokcie mają zielony odcień, zwłaszcza na dystalnych częściach płytek paznokciowych. Objawy ten określany jest jako chromonychia. Zielony paznokieć nie boli. 

Inne postacie zakażenia Pseudomonas aeruginosa 

Pałeczka ropy błękitnej może odpowiadać nie tylko za zakażenie dróg moczowych czy płytki paznokciowej. Bakteria może zakażać skórę, wówczas na infekcję narażone są osoby z rozległymi poparzeniami, a także osoby często korzystające z basenów. Pseudomonas aeruginosa może powodować zakażenia układu oddechowego. W przebiegu zapalenia płuc pojawia się kaszel, duszności, osłabienie, sinica. Na tego typu zakażenia najbardziej narażone są osoby chorujące na mukowiscydozę. Zielona bakteria może być odpowiedzialna za zapalenie wsierdzia – grupą szczególnie narażoną są osoby ze sztuczną zastawką serca. Objawy takiej infekcji są bardzo niespecyficzne – może pojawić się osłabienie i gorączka. Infekcje układu nerwowego mogą mieć postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub ropnia mózgu. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj na drodze przenikania bakterii z ucha lub zatok. Zakażenie przebiega z bólem i zawrotami głowy, splątaniem, gorączką.  

Pseudomonas aeruginosa może odpowiadać także za infekcje ucha zewnętrznego lub środkowego. Takie zakażenie przebiega z bólem i świądem ucha, pojawia się obfita ropna wydzielina. Niekiedy pojawia się także porażenie nerwu twarzowego, w przebiegu którego zaobserwować można opadanie kącika ust, problemy z domykaniem powieki czy marszczeniem czoła. Z kolei zakażenie gałki ocznej objawia się zaczerwienieniem oczu, obrzękiem powiek, obecnością ropnej wydzieliny, a także zaburzeniami wzroku.  

W efekcie urazu i przechodzenia bakterii przez ciągłość z tkanek miękkich, może rozwinąć się zakażenie kości i stawów. Wówczas najczęstsza lokalizacja zamówienia to kręgosłup oraz miednica.  

Diagnostyka zakażenia zieloną bakterią 

Aby potwierdzić zakażenie bakterią Pseudomonas aeruginosa, konieczne jest wykonanie badania bakteriologicznego. Materiałem do wykonania posiewu może być: 

• wymaz skórny 
• mocz 
• kał 
• nasienie 
• wydzielina z pochwy 
• wymaz z gardła, nosa czy jamy ustne 
• plwocina 
• krew 
• płyn mózgowo-rdzeniowy. 

Pałeczka ropy błękitnej – leczenie ziołami i domowe sposoby 

W przypadku pałeczki ropy błękitnej leczenie ziołami i innymi domowymi metodami ma umiarkowane znaczenie. W celu uzupełnienia farmakoterapii antybiotykami można zastosować olejek z oregano, a także miód Manuka. W przypadku zakażenia paznokci zieloną bakterią można zastosować chlorheksydynę, jodynę, 2% roztwór podchlorynu sodu lub 1% kwas octowy. 

Leczenie Pseudomonas aeruginosa antybiotykami 

Pałeczka ropy błękitnej wykazuje odporność na wiele antybiotyków, co wynika z obecności nieprzepuszczalnej błony komórkowej. Zielona bakteria oporna jest na większość antybiotyków beta laktamowych. Szczepy szpitalne wykazują jeszcze większą odporność na wiele antybiotyków, gdyż wykształcają liczne mechanizmy oporności na kolejne grupy leków. Antybiotykoterapia opracowywana jest w oparciu o wyniki badań antybiogramu, czyli badania określającego, na jakie antybiotyki oporny jest wyizolowany szczep Pseudomonas aeruginosa.  

Leczenie zazwyczaj ma postać doustnej antybiotykoterapii skojarzonej – stosowane są co najmniej dwa różne antybiotyki. Najczęściej pałeczka ropy błękitnej wrażliwa jest na następujące antybiotyki: 

• aminoglikozydy 
• fluorochinolony 
• cefalosporyny III i IV generacji 
• karbapenemy 
• karboksypenicyliny 
• polimyksyny 

Gdy pojawi się zielona bakteria na paznokciu, stosowane są leki miejscowe, niekiedy konieczna jest także antybiotykoterapia doustna. W przypadku zakażenia ucha czy oka stosowane są krople antybiotykowe. 

Bibliografia: 

1. Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne; Urban&Partner, 2000
2. Chiriac, A., Brzezinski, P., Foia, L., & Marincu, I. (2015). Chloronychia: green nail syndrome caused by Pseudomonas aeruginosa in elderly persons. Clinical Interventions in Aging, 10, 265