Czym są parestezje i o jakich zaburzeniach świadczą?

Parestezje to niekomfortowe uczucie drętwienie, mrowienia czy szczypania pojawiające się przeważnie na nogach i rękach. To objaw, a nie choroba. Sygnalizuje o obciążeniu lub uszkodzeniu nerwów obwodowych albo ośrodkowego układu nerwowego. Jeśli parestezje pojawiają się epizodycznie – nie są powodem do niepokoju. Gorzej, jeśli towarzyszą ci często i odczuwane są coraz intensywniej. Czym mogą być spowodowane parestezje? Jak je rozpoznać? Czy można leczyć czucie opaczne?

Czym są parestezje? 

Parestezje to czucie opaczne – czujesz coś niewłaściwego. Innymi słowy, odbierasz bodźce inaczej niż dotychczas. Gdy dotkniesz skóry kostką lodu, poczujesz nacisk, szczypanie, ale nie chłód. Gdy się ukłujesz, odbierzesz to jako delikatne dotknięcie, ale nie ból. To tylko dwa przykłady tego, jak nieprawidłowo (opacznie) twój układ nerwowy może odbierać bodźce czuciowe. Najczęściej parestezje przybierają postać mrowienia, drętwienia, szczypania czy pieczenia. Przykre dolegliwości lokują się u większości osób na nogach (parestezje kończyn dolnych) lub rękach (parestezje kończyn górnych).

Jakie są przyczyny parestezji? 

Przyczyną parestezji może być nadmierne obciążenie, czy wręcz uszkodzenie nerwów obwodowych. Są to wszystkie neurony, które pośredniczą w przekazywaniu sygnałów od ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego) do poszczególnych narządów. Nietrudno wyobrazić sobie sytuacje, gdy dochodzi do długotrwałego ich ucisku – ciąża, częste i długie jazdy rowerem, praca na linii produkcyjnej zwiększająca ryzyko wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka… 

Zaburzenia czucia bywają też konsekwencją przebytych operacji i trwającego procesu bliznowacenia. Zmiany w powięziach powstałe na skutek zwiększenia gęstości substancji międzykomorowej doprowadzają do powstania zgrubień, które są wyczuwalne i po ucisku bolą. Ograniczają też ruchomość, co skutkuje zmienioną pracą mięśni (innego rozkładu ich siły) i może doprowadzić do nadmiernego obciążenia nerwów, objawiającego się czuciem opacznym. 

Parestezje rozwijają się też przy wadach postawy i zmianach zwyrodnieniowych. Wraz z pogłębianiem się nieprawidłowości w końcu pojawiają się zaburzenia czucia. Wówczas możesz mieć wrażenie, że mrowienie, drętwienie czy pieczenie pojawiło się znikąd. Tymczasem może być ono m.in. konsekwencją ucisku kręgu na worek oponowy. Ma to miejsce przy kręgozmyku czy przepuklinie krążka międzykręgowego (tzw. dysku).

Parestezje często stanowią konsekwencję niedoboru witamin z grupy B (zwłaszcza B1, B6, B12). Jak wynika z dotychczas przeprowadzonych badań, czterotygodniowa terapia kompleksem witamin grupy B (w dawkach dopasowanych przez lekarza) redukuje dolegliwości bólowe u aż 75 proc. pacjentów. Parestezje mogą być też symptomem niedokrwienia kończyn na skutek zatorów żylnych, zmian miażdżycowych, a nawet choroby niedokrwiennej serca. 

Czucie opaczne jest też jednym z objawów neurologicznych przy niedoczynności tarczycy. Pojawia się u 15-60 proc. chorych. Przyczyną parestezji mogą być uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym (np. niedotlenienie mózgu). Wówczas problem jest poważny, a możliwości terapeutyczne mocno ograniczone. Mniej oczywistymi, ale również istotnymi przyczynami czucia opacznego są: 

• zaburzenia psychiczne, 
• zatrucie (toksynami, alkoholem), 
• stosowanie niektórych leków, 
• cukrzyca, 
• choroby nowotworowe, 
• półpasiec.

Po czym poznać parestezje? 

Parestezje to zespół objawów, a nie jednostka chorobowa. Na czucie opaczne składa się szereg symptomów będących konsekwencją uszkodzenia lub obciążenia nerwów obwodowych albo zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Parestezje mogą mieć postać: 

• mrowienia, 
• drętwienia, 
• pieczenia, 
• szczypania, 
• parzenia, 
• kłucia, 
• bólu, 
• zmienionego odczuwania temperatury przykładanych do ciała przedmiotów, 
• zniesionego czucia powierzchniowego.

Jak leczyć parestezje? 

Lista możliwych przyczyn parestezji sprawia, że autodiagnoza i samodzielne leczenie to droga donikąd. Tylko dzięki szerokiej diagnostyce neurologicznej, endokrynologicznej, kardiologicznej czy analizie laboratoryjnej składu krwi (m.in. pod kątem niedoborów witamin z grupy B) i badaniom obrazowym (np. RTG, USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) możliwe jest wskazanie przyczyny czucia opacznego i rozpoczęcie leczenia. 

Niekiedy w terapii parestezji konieczne jest wyłącznie uzupełnienie niedoborów witamin czy hormonów tarczycy. Jeśli jednak uszkodzenia są nieodwracalne, wówczas lekarz może zalecić ci stosowanie leków przeciwbólowych działających miejscowo, np. w postaci zastrzyków. 

Bibliografia: 

1. Mędraś M., Kliniczne aspekty zaburzeń neuroendokrynologicznych, Polski Przegląd Neurologiczny 2010, t. 6, nr 4, 165-171. 
2. Puk O., Zapalenie nerwów obwodowych: etiologia, diagnostyka i leczenie, gabinet Prywatny 2022, vol. 29, nr 280, 19-29. 
3. Skokowska B., Topolska-Małecka K., Bielawska A., Bączyk G., Ocena bólu u chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych, Pielęgniarstwo Polskie 2020, nr 3(77), 147-153.