Patomorfologia – dziedzina zajmująca się badaniem komórek i tkanek
Patomorfologia, zwana dawniej anatomią patologiczną, to specjalizacja lekarska, która znajduje się niejako w tle innych specjalizacji. Wszyscy wiemy, kim jest kardiolog czy ortopeda, ale rzadko kto z nas ma świadomość, czym zajmuje się patomorfolog i na czym polega jego praca. W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na te niejasności.
Czym jest patomorfologia?
Patomorfologia to dział medycyny, a zarazem specjalizacja lekarska, która znajduje się na styku wielu innych specjalności. Zajmuje się ona badaniem organów, komórek i tkanek, a konkretnie zachodzących w nich patologicznych zmian morfologicznych. Pozwala zdiagnozować rozmaite choroby na bazie materiału badawczego. Podczas badań morfologicznych ocenia się wszak m.in. pod mikroskopem tkanki pobrane przez innych lekarzy. Patomorfolodzy w większości przypadków potwierdzają lub wykluczają obecność nowotworów, a także określają ich typ i podtyp.
Dzięki patomorfologii można zdiagnozować choroby z różnych dziedzin, a więc również np. z zakresu dermatologii, ortopedii czy urologii. Pozwala ona także określić efektywność terapii oraz stopień zaawansowania określonych schorzeń, np. zwyrodnieniowych. Lekarze są w stanie obrać dzięki temu odpowiedni kierunek leczenia. Wynik świadczy też często o prognozach związanych ze zdrowiem pacjenta lub decyduje o tym, czy jakiś zabieg się odbędzie, czy też nie.
Patomorfolog to specjalista, który zajmuje się omawianą przez nas dziedziną. Wykonuje swoje obowiązki głównie w laboratorium, przez co nie ma z reguły kontaktu z samym pacjentem. W Polsce brakuje takich lekarzy, co znacznie wydłuża proces diagnostyczny. Często patomorfolog określa też przyczynę śmierci danego pacjenta, co jest istotne np. podczas śledztwa. Jeśli wykonuje sekcje zwłok, są to sekcje ogólnolekarskie, przeprowadzone na pacjentach, których zgon nastąpił w warunkach szpitalnych. W innych wypadkach sekcję prowadzi lekarz medycyny sądowej.
Czym się zajmuje zakład patomorfologii?
Zakład patomorfologii to wspomniane już laboratorium. Wykorzystuje się w nim takie metody badawcze jak:
- mikroskopia – badanie wykonywane z wykorzystaniem mikroskopu, często dochodzi do niego również cyfrowa analiza obrazu,
- cytologia – badanie sprawdzające m.in. budowę oraz działanie komórek,
- oligobiopsja – łączy się z pobieraniem tkanki przy pomocy specjalnej igły biopsyjnej,
- biopsja – związana jest z wycinaniem części zmienionej pod wpływem choroby tkanki,
- biologia molekularna – specjalista jest w stanie tutaj wyekstrahować z komórek np. konkretne białka i przeprowadzić z ich wykorzystaniem badania molekularne,
- histochemia – mikroskopowe badanie histopatologiczne preparatu, który poddaje się reakcji chemicznej.
Zajmujemy się całym praktycznie człowiekiem, od stóp do głów, od powierzchni skóry po sam rdzeń kręgowy, od etapu jeszcze przed urodzeniem po czas już po zgonie. Ogrom pytań i ogrom odpowiedzi, z których niektórych wystarczy tylko poszukać w literaturze. Niektóre jednak to zagadki nadal czekające na rozwiązanie. Codziennie niemal szansa na zobaczenie czegoś nowego. A do tego wszystkiego jeszcze olbrzymia odpowiedzialność – to do nas należy ostateczna ocena, co chorej czy choremu dolega, to od naszej diagnozy zależy dalszy przebieg leczenia.
Jak zostać patomorfologiem?
Aby zostać patomorfologiem, na początku trzeba ukończyć studia lekarskie oraz odbyć specjalizację z zakresu patomorfologii. Następnie należy zdać Państwowy Egzamin Specjalizacyjny. Obejmuje on zarówno część ustną, jak i pisemną. Później można zatrudniać się w klinikach i szpitalach, a także niepublicznych zakładach patomorfologii.
W Polsce pracuje około pięciuset osób ze specjalizacją z patomorfologii, przy czym nie jest to raczej powód do chluby, bo stawia nas na szarym końcu Europy. Patomorfologia wszędzie uchodzi za specjalizację mało popularną i mniej lub bardziej deficytową, jednak Polska jest tu pewnym ewenementem. Na jednego patomorfologa czy patomorfolożkę przypada u nas 84 tysiące osób – to najniższy wskaźnik w Europie. Sporo z nas jest już zresztą po pięćdziesiątce, co nie nastraja optymistycznie. A bez nas diagnostyka, zwłaszcza onkologiczna, powiem kolokwialnie – leży. Bez rozpoznania histopatologicznego praktycznie nie sposób rozpocząć leczenia.
Patomorfologia – zarobki
W 2024 r. patomorfologowie średnio zarabiają prawie 11 tys. brutto. Doświadczeni lekarze uzyskują jednak znacznie wyższe wynagrodzenie. Ze względu na to, że na rynku poszukuje się obecnie specjalistów z takimi kwalifikacjami, przewiduje się, że ich pensje mogą za jakiś czas jeszcze bardziej wzrosnąć. Tym bardziej, iż tylko w ciągu następnej dekady liczba pacjentów onkologicznych ma zwiększyć się o 28 proc., przez co tacy lekarze będą jeszcze bardziej poszukiwani.
O ekspertce:
Paulina Łopatniuk – gdańszczanka, lekarka, specjalistka patomorfologii. Autorka bloga „Patolodzy na klatce”, za który otrzymała główną nagrodę w kategorii Media w XIII edycji konkursu Popularyzator Nauki, organizowanego przez serwis Nauka w Polsce oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W kwietniu 2019 r. ukazała się jej pierwsza książka, zatytułowana „Patolodzy. Panie doktorze, czy to rak?”.
Bibliografia:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK591154/ [dostęp 21.07.24].
- Humphrey P. A., Diagnostic Anatomic Pathology in the Era of Molecular Medicine, Missouri Medicine 2010, 107(2), s. 76-77.
- Smith S. M., Eadara A., Parkash V., Addressing quality and safety in anatomic pathology in low- and middle-income countries, Frontiers in Medicine 2022. 9: 1060179.
Polecamy
Lekarz pozwolił 13-latce wywiercić dziurę w głowie pacjenta. Media piszą o gigantycznym skandalu
Androlog, czyli lekarz od „męskich spraw”. Kiedy się do niego udać?
Koniec z implantami! Lek na… porost zębów ma szanse trafić do sprzedaży już całkiem niedługo
Czym jest hepatologia i kiedy zgłosić się do specjalisty?
się ten artykuł?
