Perfuzja obwodowa oraz narządowa. Co się dzieje, gdy dochodzi do jej zaburzenia?

Perfuzja to określenie dotyczące przepływu płynu ustrojowego (najczęściej krwi) przez tkankę lub narząd. Dzięki utrzymywaniu perfuzji na prawidłowym poziomie możliwe jest właściwe funkcjonowanie danego narządu. Za ten mechanizm odpowiedzialne są procesy autoregulacyjne zachodzące w organizmie.

Zaburzenia perfuzji skutkują niewydolnością poszczególnych narządów i mogą prowadzić do poważnych w skutkach powikłań. Dzięki zaawansowaniu technik obrazowania możliwe jest obserwowanie perfuzji m.in. nerek, płuc oraz serca, a na ich podstawie włączenie odpowiedniego leczenia.

Perfuzja obwodowa

Prawidłowa funkcja narządów oraz tkanek warunkowana jest przez ich odpowiednią perfuzję, czyli przepływ krwi przez narząd. Dzięki temu procesowi zostają dostarczone składniki odżywcze oraz przede wszystkim tlen. Prawidłowa perfuzja zapewnia komórkom odpowiednie warunki do pełnienia swoich funkcji oraz przeżycia.

Zaburzenia perfuzji obwodowej mogą prowadzić do niewydolności narządów. Dzięki dostępnym badaniom możliwe jest szybkie wychwycenie zaburzeń, które pozwoli ochronić narząd przed poważnymi konsekwencjami.

Najprostszą metodą badania perfuzji obwodowej jest ocena ucieplenia oraz koloru skóry. Jest to jednak sposób zawodny, bardzo subiektywny. Dodatkowo przez pomiar temperatury można porównać temperaturę ciała w dwóch różnych miejscach – w części centralnej oraz obwodowej. Bardziej wiarygodną metodą oceny są badania opierające się na zjawiskach fizycznych, np. polaryzacji spektralnej, spektroskopii w bliskiej podczerwieni.

Najczęstszym badaniem wykonywanym do oceny perfuzji obwodowej jest pulsoksymetria, którą przeprowadza się za pomocą specjalnego aparatu nakładanego na palec pacjenta. Dzięki niemu możliwe jest uzyskanie wyniku określającego wysycenie krwi tlenem. Na podstawie badania możliwe jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Pulsoksymetria ma szerokie zastosowanie w diagnostyce chorób serca, układu oddechowego oraz w monitorowaniu chorych zarówno na oddziałach szpitalnych, jak i podczas operacji.

Perfuzja nerek

Prawidłowa perfuzja nerek zapewnia powstawanie odpowiedniej ilości moczu ze szkodliwymi składnikami przemiany materii. Za jej utrzymanie odpowiadają procesy autoregulacyjne samych nerek, które zwężają lub rozszerzają naczynia w zależności od potrzeb, a także utrzymywane na odpowiednim poziomie ciśnienie tętnicze oraz perfuzja obwodowa. Perfuzję bada się za pomocą renoscyntygrafii.

Zaburzenia w perfuzji nerek prowadzą do ich niewydolności. Najważniejszymi czynnikami, które pogarszają funkcje narządu, są:

• zmniejszenie objętości krwi krążącej w wyniku krwotoku, biegunki, wymiotów, utraty płynu z moczem,
• pogorszenie funkcji serca: choroby mięśnia, zastawek oraz osierdzia,
• zaburzenia naczyniowe i ich poszerzenie: sepsa, spadek ciśnienia, niektóre leki,
• upośledzenie autoregulacji: niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwnadciśnieniowe: inhibitory ACE, ARB,
• zespoły nadmiernej lepkości krwi,
• niedrożność naczyń nerkowych.

Perfuzja płuc

Perfuzja płuc to określenie prawidłowego przepływu krwi przez naczynia płucne. Dzięki utrzymywaniu jej na odpowiednim poziomie utlenowywana jest właściwa ilość krwi. Upośledzonej perfuzji płuc często towarzyszy nieprawidłowa perfuzja obwodowa.

Zaburzenia w perfuzji płuc mogą być spowodowane chorobami układu oddechowego i wyłączeniem części miąższu płucnego z procesu oddychania. Duszność oraz pojawienie się parametrów niewydolności oddechowej o niewyjaśnionej przyczynie mogą być wskazaniem do wykonania specjalistycznych badań. Perfuzję bada się za pomocą scyntygrafii płuc.

Perfuzja mięśnia sercowego

Prawidłowy przepływ przez mięsień sercowy zapewnia zachowanie odpowiedniego wyrzutu krwi oraz chroni przed zawałem. Jego oceny dokonuje się poprzez wykonanie scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego, która określa przepływ w spoczynku oraz w wysiłku.

Upośledzenie perfuzji serca może prowadzić do powstania ognisk niedokrwiennych oraz zawału serca, świadczy zwykle o chorobach naczyń wieńcowych.

Perfuzja wątroby

Zaburzenia perfuzji wątrobowej, czyli przepływu przez naczynia wątrobowe, skutkują tak jak w przypadku innych narządów jej niewydolnością. Dzieje się tak na przykład w zakrzepicy żył wątrobowych. W miarę narastania problemu mogą pojawić się objawy w postaci żółtaczki, zaburzeń neurologicznych, wodobrzusza. W badaniach obrazowych (tomografia komputerowa) ogniska zaburzeń perfuzji wątroby mogą przypominać zmiany nowotworowe.

Perfuzja tarczycy

Tarczyca to gruczoł, który dzięki produkcji hormonu tyroksyny utrzymuje metabolizm organizmu na prawidłowym poziomie. W jej przypadku częściej mówi się o zwiększeniu przepływu krwi przez narząd. Wzmożona perfuzja tarczycy wraz z nieprawidłowymi wynikami badań oznaczać może rozwój choroby. Jest zazwyczaj objawem zapalenia, może także świadczyć o nowotworze.