Perystaltyka jelit – jak walczyć z jej zaburzeniem? Skąd się biorą zaburzenia perystaltyki?

Perystaltyka to odruch nerwowo-mięśniowy, bez którego niemożliwe okazuje się sprawne przesuwanie treści pokarmowej wzdłuż przewodu pokarmowego. Dość uciążliwe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego mogą wynikać właśnie z zaburzeń perystaltyki jelit.

Zaburzenia perystaltyki jelit dotykają osoby w bardzo różnym wieku. Problemy z perystaltyką zdarzają się bardzo często, a niektóre ich odmiany mogą być groźne dla zdrowia i życia.

Co to jest perystaltyka?

Perystaltyka to określenie, które – wbrew powszechnemu przekonaniu – nie dotyczy włącznie jelit. Perystaltyka rozpoczyna się już w przełyku i kończy dopiero w odbytnicy. Perystaltyka to bowiem całościowo pojęty odruch nerwowo-mięśniowy, który umożliwia przesuwanie treści pokarmowej wzdłuż całego przewodu. Odruch ten uruchomiony zostaje przez rozciągnięcie ściany przewodu w wyniku umieszczenia w nim pokarmu. Z tego też powodu uznaje się, że perystaltyka rozpoczyna się w przełyku. Fala perystaltyczna przesuwa treść pokarmową z szybkością 2–25 cm/s. Leniwa perystaltyka jelit występuje, gdy treść przesuwa się zbyt wolno, wzmożona perystaltyka jelit to z kolei sytuacja zbyt dynamicznego przesuwania się treści pokarmowych.

Na perystaltykę i jej aktywność (skurcze i rozkurcze mięśni układu pokarmowego) wpływ ma przede wszystkim układ autonomiczny.

Zaburzenia perystaltyki jelit – skąd się biorą?

Wzmożona perystaltyka jelit to tylko jedno z kilku możliwych zaburzeń odruchu mięśniowo-nerwowego. Zaburzenia perystaltyki obejmują:

• leniwą perystaltykę jelit,
• wzmożoną perystaltykę jelit,
• brak perystaltyki jelit,
• wsteczną perystaltykę jelit.

Leki na perystaltykę jelit muszą być dopasowane jednak nie tylko do typu problemu, ale i do jego przyczyny. Poprawa perystaltyki jelit wymaga ustalenia powodu, dla którego mięśnie przewodu pokarmowego pracują za szybko lub za wolno. Do najczęstszych przyczyn zaburzeń perystaltyki jelit należą:

• stres – poprzez negatywne emocje człowiek oddziałuje na pracę układu mięśniowego; pośrednikiem jest tutaj układ autonomiczny wchodzący w skład układu nerwowego. Problemy te wspomaga także niewłaściwa dieta i niski poziom nawodnienia organizmu;
• choroby w obrębie jamy brzusznej – głośna lub nadmierna perystaltyka jelit może być także wynikiem stanu zapalnego w obrębie jamy brzusznej. Dzieje się tak w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego, chorób zapalnych jelit, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego;
• choroby neurologiczne – do zaburzenia kontroli nad perystaltyką jelit dochodzi w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) lub układu autonomicznego. Stwardnienie rozsiane oraz stwardnienie zanikowe boczne to przykłady chorób, które mogą prowadzić do takiego stanu;
• leki – do problemów z perystaltyką jelit bardzo często przyczyniają się antybiotyki, niszczą one bowiem florę bakteryjną jelit. Równie niekorzystne dla perystaltyki są preparaty żelaza, które spowalniają pracę jelit.

Wsteczna perystaltyka jelit wiąże się natomiast z zatruciem pokarmowym. Brak perystaltyki jelit to sytuacja zagrożenia życia, której przyczyną jest pojawienie się w przewodzie przeszkody uniemożliwiającej przesuwanie się treści pokarmowej. Może nią być guz nowotworowy zamykający światło przewodu lub silny stan zapalny powstały przy pęknięciu jelita i wylewaniu się treści kałowej do jamy brzusznej.

Perystaltyka jelit – objawy

Głośna perystaltyka jelit to jeden z objawów towarzyszących zaburzeniom odruchu mięśniowo-nerwowego. Objawy zaburzeń perystaltyki jelit wiążą się przede wszystkim z ich przyspieszoną lub spowolnioną aktywnością:

• wzmożona perystaltyka jelit objawia się silnymi bólami brzucha oraz biegunkami;
• zmniejszona perystaltyka jelit objawia się uporczywymi zaparciami, nadmiernym wydzielaniem gazów, bólami brzucha oraz uczuciem ciężkości;
• wsteczna perystaltyka jelit objawia się wymiotami.

Jak poprawić perystaltykę jelit?

Leki na poprawę perystaltyki jelit stosuje się, gdy przyczyną problemów z układem pokarmowym jest stres. Inne wymienione przyczyny zaburzeń perystaltyki jelit wymagają leczenia choroby odpowiadającej za spowolnienie lub przyspieszenie fali perystaltycznej.

Poprawie perystaltyki jelit sprzyja zmiana nawyków żywieniowych. Warto zrezygnować z wysoko przetworzonych produktów, włączyć do diety produkty bogate w błonnik oraz dużo pić. Leki na poprawę perystaltyki jelit warto stosować w przypadku leczenia antybiotykami oraz po jego zakończeniu. Probiotyki chronią florę bakteryjną, minimalizując w ten sposób ryzyko uszkodzeń. Warto postawić także na naturalne probiotyki: zsiadłe mleko, kefiry, jogurty, maślanki. Zioła na poprawę perystaltyki jelit to przede wszystkim siemię lniane, babka płesznik i ostropest plamisty.