Pieluszkowe zapalenie skóry to częsty problem u niemowląt

Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci jest zmorą rodziców. W momencie, kiedy do niego dochodzi, maluch staje się nerwowy, płaczliwy, jest w złym humorze. Przyczyny tej dolegliwości są różne, jednak większość z nich można bez większego problemu wyeliminować. Co wpływa na pieluszkowe zapalenie skóry? Jak walczyć z jego objawami? Jak można im zapobiegać? Kiedy zgłosić się po pomoc do pediatry?

Skąd bierze się pieluszkowe zapalenie skóry?

Pieluszkowe zapalenie skóry (ICD10: L22) to stan zapalny rozwijający się w miejscach przylegania pieluchy do ciała dziecka. Zmiany chorobowe pojawiają się u noworodków i niemowląt, najczęściej między 9. a 12. miesiącem życia. Szacuje się, że co drugie dziecko do 1. roku życia choruje na PZS. Na rozwój problemu mają wpływ różne czynniki. Występowanie zmian skórnych zwykle spowodowane jest:  

• podrażnieniem skóry,  
• długotrwałym kontaktem z moczem i kałem, 
• panującą pod pieluchą wilgocią.  

Skóra niemowlęcia jest niedojrzała i bardzo delikatna, przez co łatwo zaburzyć jej funkcje ochronne, a efektem może być odparzona pupa. Pieluszkowe zapalenie skóry rozwija się na podrażnionych tkankach również na skutek infekcji grzybiczych wywoływane przez Candida albicans oraz bakteryjnych spowodowane przez Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes. 

W badaniach zaobserwowano ochronny wpływ mleka kobiecego na występowanie PZS – dzieci karmione piersią rzadziej chorują na pieluszkowe zapalenie skóry. Dermatoza częściej ujawnia się po wprowadzeniu do diety niemowlęcia mleka modyfikowanego oraz pokarmów uzupełniających. Ryzyko rozwoju pieluszkowego zapalenia skóry jest wyższe także u wcześniaków i niemowląt z niską masą urodzeniową. 

Jak wygląda pieluszkowe zapalenie skóry?

Pieluszkowe zapalenie skóry zlokalizowane jest w miejscu przylegania pieluchy do ciała, a więc w okolicy pośladków, krocza, odbytu i wewnętrznej strony ud. Początkowo widoczne jest delikatne zaczerwienienie oraz rozproszone, punktowe krosty. Zmieniona chorobowo skóra łuszczy się. W umiarkowanej i ciężkiej postaci PZS występują także pęcherze i nadżerki. Z kolei PZS wywołane zakażeniem grzybiczym (potocznie określane jako grzybica pieluszkowa) objawia się jasnoczerwoną wysypką i grudkami umiejscowionymi w fałdach skórnych. 

Pieluszkowe zapalenie skóry – leczenie i diagnostyka

Rozpoznanie pieluszkowego zapalenia skóry opiera się na wywiadzie i badaniu przedmiotowym. W diagnostyce różnicowej konieczne może być wykluczenie chorób o podobnym przebiegu: 

• atopowego zapalenia skóry (AZS),  
• łojotokowego zapalenia skóry, 
• alergicznego kontaktowego zapalenia skóry.  

Leczenie PZS dopasowuje się do nasilenia objawów klinicznych choroby. Co na pieluszkowe zapalenie skóry działa najlepiej? Stan ma zwykle łagodny przebieg i ustępuje po zastosowaniu odpowiednich działań profilaktycznych. Oto domowe sposoby, które pomogą ci wyeliminować dolegliwości u dziecka: 

• wietrz pupę niemowlęcia i pozwalaj mu leżeć bez pieluchy, 
• stosuj wysokochłonne pieluchy z naturalnych materiałów, 
• często zmieniaj dziecku pieluchy – noworodkowi kilkanaście razy dziennie, 2-3-miesięcznemu dziecku około 8 razy dziennie, 4-9-miesięcznemu niemowlęciu ok. 6-7 razy dziennie, a starszemu maluchowi ok. 5 razy dziennie, 
• myj okolice intymne dziecka wodą i delikatnie osuszaj skórę, 
• wybieraj kosmetyki pielęgnacyjne, które nie zawierają substancji podrażniających – alkoholu, parabenów, substancji zapachowych, 
• stosuj preparaty ze składnikami o działaniu przeciwzapalnym i antybakteryjnym (tlenek cynku), łagodzącym (alantoina) i nawilżającym (gliceryna), 
• na skórę dziecka nakładaj emolient, który ją nawilży i natłuści, a także złagodzi podrażnienia, 
• jeśli stosujesz chusteczki nawilżane, kupuj te, które nie zawierają substancji zapachowych i olejków eterycznych. 

Co stosuje się na pieluszkowe zapalenie skóry spowodowane zakażeniem grzybiczym? Lekiem pierwszego wyboru jest nystatyna, a w przypadku braku poprawy stosuje się klotrimazol, mikonazol lub ketokonazol. Zakażenie bakteryjne leczy się miejscowymi antybiotykami. Ile trwa pieluszkowe zapalenie skóry? Łagodna postać ustępuje już po kilku dniach działań profilaktycznych. W cięższych przypadkach leczenie jest długotrwałe. 

Bibliografia: 

1. Blume-Peytavi U., Kanti V., Prevention and treatment of diaper dermatitis, Pediatric Dermatology 2018, 35 Suppl 1: 19-23. 
2. Ojeda A., Mendez M., Diaper Dermatitis, StatPearls Publishing, 2023. 
3. Wilmont A., Doboszyńska A., pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012, 8 (3), 272-274.