Pieprzyk a czerniak – kiedy należy usunąć znamię? Czy każdy pieprzyk to czerniak?

Pieprzyk to zmiana barwnikowa na skórze, która może mieć różny kształt i kolor. Jest wrodzona lub nabyta – wówczas powstaje pod wpływem nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Coraz więcej osób decyduje się na usuwanie pieprzyków, nie tylko ze względów estetycznych, ale także zdrowotnych.

W większości przypadków pieprzyk jest niegroźnym znamieniem. Niektóre z nich mają jednak tendencję do przeobrażenia się w czerniaka, czyli nowotwór złośliwy skóry. Jest to jeden z najczęściej rozpoznawanych nowotworów u człowieka, a zachorowalność stale wzrasta. Z tego powodu każdy, kto posiada pieprzyki na ciele i twarzy, powinien raz w roku zgłaszać się na kontrolę w poradni dermatologicznej i wykonać dermatoskopię. Niekiedy lekarz zaleca usunięcie pieprzyka, który szybko rośnie, zmienia swój kształt lub barwę.

Jak powstają pieprzyki?

Pieprzyk jest potocznym określeniem na znamię barwnikowe. Jest on zbudowany z melanocytów – namnażających się pod wpływem promieniowania ultrafioletowego (UV) komórek barwnikowych skóry. Wszystkie pieprzyki na twarzy i ciele są zróżnicowane: mają różny kształt (regularny, nieregularny, owalny), wielkość i zabarwienie (czarne, brązowe, czerwone, w odcieniu skóry).

Niektóre pieprzyki na skórze są obecne już od momentu narodzin. Jednak większość z nich pojawia się w ciągu życia. Znamiona barwnikowe powstają pod wpływem nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne (promieniowanie UV). Powoduje ona namnażanie się melanocytów i skupianie się ich w jednym miejscu. Czynniki sprzyjające powstawaniu znamion to także: predyspozycje genetyczne i jasna karnacja.

Jak odróżnić czerniaka od pieprzyka?

W większości przypadków pieprzyki na ciele nie są groźne i nie predysponują do przeobrażenia się w czerniaka. Należy je jednak stale obserwować pod kątem zmiany zabarwienia, rozmiaru, wielkości oraz objawów takich jak swędzenie lub krwawienie ze znamienia. Warto odnotowywać także, kiedy pojawiają się nowe pieprzyki. Każda osoba posiadająca zmiany barwnikowe powinna raz w roku udać się na kontrolę do poradni dermatologicznej. W trakcie wizyty lekarz wykona dermatoskopię – badanie pieprzyków pod powiększeniem. Pozwala ona ocenić, czy są one groźne.

Czerniaka można podejrzewać, kiedy płaska i niesymetryczna zmiana barwnikowa zmienia swój wygląd, barwę, kształt i wielkość. W jej miejsce pojawia się wystający pieprzyk, zgrubienie, owrzodzenie oraz krwawienie. Może wystąpić również stan zapalny, ból i świąd. Objawy świadczące o tym, że u pacjenta występują niebezpieczne pieprzyki, pogrupowano w system ABCDE:

• A (asymmetry): asymetria – zmiana nowotworowa jest niesymetryczna i nieregularna;
• B (borders): granice – niebezpieczne pieprzyki są postrzępione i nierówne;
• C (color): kolor – barwa pieprzyka jest niejednolita i nieregularnie rozłożona;
• D (diameter): średnica – pieprzyk jest większy niż 5 milimetrów;
• E (elevate): uwypuklenie – pojawia się wystający pieprzyk.

Istnieje błędne przekonanie, że czarny pieprzyk świadczy o obecności czerniaka. Nie jest to reguła, a obserwacji poddawane powinny być wszystkie znamiona bez względu na ich kolor.

Jak usunąć pieprzyk?

Na usunięcie pieprzyka można zdecydować się ze względów estetycznych (zwłaszcza w przypadku pieprzyków na szyi, ustach i twarzy), profilaktycznych lub z konieczności, kiedy dermatolog podczas dermatoskopii stwierdzi podejrzane znamię barwnikowe. Zapobiegawcze wycinanie pieprzyka zalecane jest, kiedy znajduje się on w miejscach szczególnie narażonych na promieniowanie słoneczne, ocieranie i przypadkowe rozdrapanie.

Usuwanie pieprzyków wykonuje się przy pomocy metody chirurgicznej, laseroterapii lub elektrokoagulacji. Wybór odpowiedniej techniki zależy od umiejscowienia i wielkości znamienia. Laser jest szybką, prostą i bezpieczną metodą. Jego zaletą jest szybki czas gojenia rany oraz brak widocznych śladów i blizn. Nie ma jednak możliwości wykonania badania histopatologicznego usuniętego pieprzyka, aby ocenić, czy nie rozwijał się w nim nowotwór.

Chirurgiczne usunięcie pieprzyka przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Zabieg polega na wycięciu znamienia wraz z marginesem otaczającej go zdrowej tkanki. Na powstałą ranę zakładane są szwy i opatrunek. Czas gojenia się wynosi około 14 dni. Usunięte znamię poddawane jest badaniu histopatologicznemu.

Rzadziej używaną metodą wycinania pieprzyka jest elektrokoagulacja. Polega ona na zastosowaniu prądu zmiennego o dużej częstotliwości i niskim napięciu. Wysoka temperatura, która wówczas powstaje, ścina białko, a tkanka ulega uszkodzeniu. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Czas gojenia się rany trwa około 21 dni.