Planowanie potomstwa — rola mikrobiomu waginalnego i jego funkcja w staraniu się o dziecko

Dla co piątej pary w Polsce spełnienie ukochanego pragnienie posiadania potomstwa stanowi nierzadko spore wyzwanie. Na szczęście dziś dzięki postępowi medycyny mamy zdecydowanie więcej wiedzy na ten temat, szerszy dostęp do badań oraz tym samym większy wachlarz metod leczenia niepłodności. W ostatnim czasie nauka coraz chętniej spogląda również w kierunku …bakterii, które jak się okazuje, mają wpływ na wiele aspektów naszego zdrowia, w tym również tego prokreacyjnego. Czy bakterie mogą decydować o zagnieżdżeniu komórki jajowej? Czy macica i nasienie mają swój własny mikrobiom? Jak bardzo nasz styl życia wpływa na nasze możliwości rozrodcze?

Niepłodność par

Kiedy możemy zacząć mówić o niepłodności? Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa to dość precyzyjnie: jeśli para regularnie współżyje ze sobą przez 12 miesięcy bez użycia jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych, a nie dochodzi do zajścia w ciążę, mówimy o niepłodności. Po usłyszeniu takiej diagnozy, pary rozpoczynają wymagający fizycznie i mentalnie proces starania się o ciąże. Rozpoczyna się pogłębiona diagnostyka mająca na celu znalezienie przyczyny niepłodności. Kolejnym etapem są terapie np. inseminacja czy zapłodnienie metodą in vitro. Ta ostatnia, jak dotąd stanowi najbardziej zaawansowaną metodę leczenia niepłodności. Stosuje się ją przy braku efektów innych terapii i zabiegów mających na celu uzyskanie ciąży.

Leczenie niepłodności, a mikroflora

Mikroflora ma sporo do powiedzenia na temat naszego zdrowia, w tym również płodności. W jelitach, a także na skórze czy w pochwie mamy różnego rodzaju bakterie, które tworzą spójne środowisko o określonym pH. Kiedy czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne zaburzają „spokój” mikrobów – niestety nam zdarza się czasami zapadać na różne choroby. Istotny wpływ na stan flory naszych jelit mają leki. Popularne leki takie jak antybiotyki, czy preparaty farmakologiczne stosowane na refluks i zgagę, a także szeroko dostępne leki przeciwbólowe mają niestety negatywny wpływ na nasz mikrobiom. Często po terapii antybiotycznej wykorzystanej w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych… po czasie mierzymy się z problemem z zupełnie innej strony np. drożdżakowym zapaleniem pochwy. Czy to znaczy, by ich w ogóle nie stosować leków? Ależ nie! Stosować przede wszystkim zgodnie z zaleceniami lekarza! Warto zawsze pamiętać o wspomaganiu mikrobioty za pomocą diety bogatej w żywność prebiotyczną, a także korzystać z dobrodziejstwa przebadanej klinicznie probiotykoterapii.

Mikrobiom intymny, a jelita = związek na całe życie

Mikrobiom intymny zaczyna się w jelitach. Czy wiesz, że bakterie waginalne mają swój rezerwuar w końcowym odcinku jelita grubego? Bakterie przechodzą z niego do pochwy i tam się kolonizują. Brzmi jak science fiction, ale to fizjologiczna prawda. Istnieje „droga śluzowa” między obszarami odbytu i pochwy. Bakterie kwasu mlekowego są trwale usuwane z odbytnicy, która działa jak ich rezerwuar. Za pośrednictwem tej fizjologicznej drogi bakterie są transportowane do pochwy. Pozwala to na trwałą kolonizację dobroczynnych szczepów w pochwie. Jak widać nie bez przyczyny, optymalną drogą podawania bakterii probiotycznych jest droga doustna.

Fizjologia kwaśnej flory pochwy

Kwaśne środowisko w pochwie zapewnia ochronę bakteryjną przed infekcjami, pozwala na komfort intymny i… wspiera zapłodnienie. Może być to nieco zaskakujące, ale bakterie pełnią istotną funkcję w tym procesie. W jednym z badań oceniono florę pochwy u łącznie 126 zdrowych kobiet (bez infekcji pochwy). Jak się okazało najczęściej występującymi gatunkami były Lactobacillus crispatus i Lactobacillus gasseri, a następnie Lactobacillus jensenii i Lactobacillus rhamnosus. Dalsze badania wykazały, że wyżej wymienione bakterie kwasu mlekowego są w stanie wspierać eliminację patogenów poprzez tworzenie nadtlenku wodoru i bakteriocyn. Flora pochwy zdominowana przez bakterie Lactobacillus znacząco przyczynia się do utrzymania zdrowia intymnego i tym samym zapewnia tzw. poczucie intymnego komfortu.

Leczenie niepłodności, a mikroflora

Do współczesnych terapii niepłodności zalicza się m.in. hormonoterapię, inseminację czy procedurę zapłodnienia pozaustrojowego IVF (ang. in vitro fertilization). Dla każdej z tych metod mikrobiom waginalny jest bardzo ważny i stanowi czynnik wspierający. Jak pokazują badania, kobiety prezentujące mikrobiom pochwy o „niskiej liczebności bakterii kwasu mlekowego” są narażone na zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego w porównaniu z kobietami, w których dominują Lactobacillusy.

Kobiecy mikrobiom, a zapłodnienie metodą in vitro

Czy wiedziałaś, że wyściółka macicy jest również skolonizowana przez bakterie? Od dawna wiemy, że mikroorganizmy pełnią ważną funkcję w organizmie człowieka, jednak fakt, że macica ma swój własny mikrobiom, który może wpływać także na naszą płodność, stanowi już jedno z nowszych odkryć. Pojawia się coraz więcej dowodów na to, że odgrywa istotną rolę przy zagnieżdżaniu komórki jajowej w macicy. W jednym z badań przeprowadzonych przez hiszpańskich naukowców wykazano, że leczenie niepłodności za pomocą zapłodnienia in vitro może mieć wyższą skuteczność u kobiet z dominacją bakterii Lactobacillus w pochwie. Warto również pamiętać, że liczba dobrych bakterii znacząco przyczynia się do utrzymania ciąży i uniknięcia poronienia, chociażby poprzez wspieranie naturalnej obrony przed infekcjami.

Probiotyki w ginekologii

W ostatnich latach stosowanie probiotyków w praktyce ginekologicznej zyskuje na znaczeniu. Wykorzystuje się je w terapii i profilaktyce niekorzystnych zmian we florze pochwy oraz w przypadku nawracających infekcji dróg moczowych i pochwy. Zauważa się również ich potencjał wspierający leczenie niepłodności.

Płodność męska, a mikrobiom

Jak się okazuje, w męskim nasieniu również odnajdziemy bakterie! W jednym z badań zauważono, że bakterie np. Ureaplasma urealyticum czy Prevotella negatywnie wpływają na parametry nasienia i tym samym plemników, podczas gdy Lactobacillus pozytywnie oddziałują na ich jakość. Dowody dotyczące wpływu mikrobiomu nasienia na płodność są jednak jeszcze niejednoznaczne. Potrzebne są zdecydowanie dalsze badania w celu zbadania tej zależności, jednak z pewnością należy przyznać, że brzmi to bardzo obiecująco. Dziś możemy postawić hipotezę, że mikrobiom nasienia może odgrywać rolę w terapii niepłodności mężczyzn.

Jak wspomóc mikrobiom i wesprzeć swoją płodność?

Płodność zaczyna się w jelitach. Nie bez powodu ich dobrostan zawsze rzutuje na całkowity stan naszego zdrowia, w tym płodność. Zaczynając swoją troskę o zdrowie, należy rozpocząć od diety, która będzie:

• różnorodna,
• zbilansowana,
• bogatoodżywcza (warto zwrócić szczególną uwagę na podaż cynku, selenu, witaminy E, D oraz kwasów omega-3),
• bogata w błonnik prebiotyczny.

Styl życia, a płodność

Sen, aktywność fizyczna, dieta, ale również suplementacja przebadanymi klinicznie probiotykami będzie wspierać zdrowy, różnorodny mikrobiom naszych jelit, pochwy, a nawet macicy. OMNi-BiOTiC® FLORA plus+ to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, ginekologiczny synbiotyk z kompozycją szczepów bakteryjnych o udokumentowanej roli wspierającej mikrobiom intymny. Synbiotyk stanowi dietetyczne wsparcie w zaburzeniach mikrobioty miejsc intymnych oraz w trakcie ciąży i w okresie starań o potomstwo.

Bibliografia:

1. Unnur Gudnadottir: The vaginal microbiome and the risk of preterm birth: a systematic review and network meta-analysis, Sci Rep. 2022 May 13;12(1):7926.
2. Linda Farahani: The semen microbiome and its impact on sperm function and male fertility: A systematic review and meta-analysis, Andrology . 2021 Jan;9(1):115-144.
3. Inmaculada Moreno, PhD: Evidence that the endometrial microbiota has an effect on implantation success or failure, American Journal of Obstetric Ginecology , 2016.