Probiotyki – co to takiego i kiedy warto je zażywać? 

W ludzkim mikrobiomie mamy około 4 bilionów bakterii, obejmujących niemal 450 gatunków, które są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza jelit i całego układu pokarmowego. Najczęściej stosowane w probiotykach organizmy pochodzą z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium. Mogą to być też drożdże Saccharomyces cerevisiae spp. Kiedy brać probiotyk, przy antybiotyku i nie będąc w trakcie leczenia? 

Probiotyk – co to takiego? 

Probiotyk to suplement diety zawierający żywe kultury bakterii lub drożdży, które mają na celu wspieranie prawidłowej flory fizjologicznej w przewodzie pokarmowym. Definicja ta jest zgodna zarówno z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Naukowym ds. Probiotyków i Prebiotyków (ISAPP), jak i Światową Organizacją Zdrowia (WHO), które podkreślają, że probiotyki to żywe organizmy, przynoszące korzyści zdrowotne, jeśli są podawane w odpowiednich ilościach.

Probiotyk – lek czy suplement diety? 

Aby mieć pewność, że probiotyki zawierają żywe kultury bakterii, wybieraj te produkty apteczne, które są zarejestrowane jako lek. Takie preparaty przechowuje się w niskich temperaturach, w lodówce. Zwracaj także uwagę na te farmaceutyki zawierające konkretne szczepy, a nie całe rodzaje. Będą one określone konkretnym symbolem, np. Lactobacillus rhamnosus R0011. Trzyczłonowe nazwy organizmów są gwarantem dokładnego przebadania pod kątem skuteczności. 

Jakie są naturalne probiotyki? 

Naturalne probiotyki to produkty spożywcze, które zawierają żywe kultury bakterii korzystnie wpływające na mikroflorę jelitową. Do najpopularniejszych naturalnych probiotyków należą: 

• jogurty naturalne – szczególnie te zawierające żywe kultury bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium; 
• kefiry – fermentowane napoje mleczne bogate w różnorodne szczepy bakterii probiotycznych; 
• kiszonki – takie jak kiszona kapusta i ogórki, które są źródłem bakterii kwasu mlekowego; 
• kombucha – fermentowany napój herbaciany, zawierający probiotyczne drożdże i bakterie; 
• kimchi – fermentowana koreańska potrawa z warzyw, głównie kapusty, bogata w bakterie kwasu mlekowego. 

Prebiotyk a probiotyk – jakie są różnice? 

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, takie jak bakterie z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium czy drożdże Saccharomyces boulardii. Są dostępne w postaci suplementów diety lub dodawane do niektórych produktów spożywczych. Z kolei prebiotyki to niestrawne substancje, które stanowią pożywkę dla probiotyków, stymulując ich wzrost i aktywność.  

Prebiotyki, takie jak inulina, fruktooligosacharydy, laktuloza czy skrobia oporna, naturalnie występują w roślinach, m.in. w cebuli, bananach, szparagach czy cykorii. Ich główną rolą jest wspieranie zdrowia jelit poprzez zwiększanie liczby korzystnych bakterii, poprawę wchłaniania substancji odżywczych oraz stymulację układu odpornościowego. 

Probiotyk dla dorosłych warto przyjmować nie tylko podczas antybiotykoterapii 

Probiotyki wspierają zdrowie układu pokarmowego, pomagając w utrzymaniu równowagi mikrobiologicznej jelit, a także wzmacniają układ odpornościowy, zmniejszając ryzyko infekcji i stanów zapalnych. Regularne przyjmowanie probiotyków może również wspierać zdrowie skóry oraz dobrostan psychiczny. 

Probiotyk na jelita 

Probiotyki pomagają uporać się z dolegliwościami jelitowymi oraz problemami z układem pokarmowym. Wspierają one zdrowie jelit, poprawiając trawienie, regulując perystaltykę oraz zwiększając przyswajanie niezbędnych składników odżywczych, takich jak magnez, żelazo i witaminy z grupy B i K. Dzięki nim można zapobiegać biegunkom i zaparciom, a także wzmocnić barierę jelitową, co chroni przed infekcjami, a także alergiami pokarmowymi. 

Probiotyk dopochwowy 

Probiotyk dopochwowy to produkt zawierający kultury bakterii, głównie pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus spp.), które mają na celu przywrócenie i utrzymanie prawidłowej mikroflory pochwy. Stosowanie ich jest szczególnie zalecane po antybiotykoterapii, przy niektórych infekcjach intymnych oraz profilaktycznie. 

Kiedy warto zastosować probiotyk dla dzieci? 

Stosowanie probiotyków u dzieci może przynieść takie same korzyści jak u dorosłych. Ważne jest jednak, aby skonsultować się wcześniej z lekarzem i wybierać wysokiej jakości preparaty dostosowane do wieku dziecka oraz wolne od alergenów czy zbędnych dodatków. 

Niemowlęta rodzą się bez bakterii w jelitach, ale szybko zasiedlają je korzystne mikroorganizmy, zwłaszcza jeśli są karmione naturalnie. Probiotyk dla niemowląt dodawany do mleka modyfikowanego pomaga w zapewnieniu prawidłowej mikroflory jelitowej, co jest szczególnie ważne u dzieci jedzących mieszanki mlekozastępcze. 

Kiedy jeszcze zażywać probiotyk ? Przed czy po antybiotyku? 

Wiele osób zastanawia się, jak brać probiotyk – w trakcie, czy po zakończonej kuracji antybiotykowej? Antybiotyki, choć skuteczne w zwalczaniu infekcji bakteryjnych, mogą zaburzać równowagę mikroflory jelitowej, prowadząc do biegunek i innych dolegliwości trawiennych.  

Dlatego przyjmowanie probiotyków podczas antybiotykoterapii może pomóc w ochronie i regeneracji flory bakteryjnej jelit, zapobiegając niekorzystnym skutkom ubocznym. Zaleca się wdrożenie kuracji probiotycznej wraz z przyjęciem antybiotyku (zachowaj ok. 2. godz. odstępu pomiędzy jednym a drugim lekiem) i kontynuowanie terapii po przyjęciu ostatniej dawki antybiotyku. 

Kiedy probiotyki szkodzą? 

Probiotyki, choć zazwyczaj kojarzone z korzystnym wpływem na organizm, mogą być szkodliwe, jeśli są przyjmowane w nadmiarze, dlatego zawsze należy je zażywać zgodnie z zaleceniami lekarza lub producenta. Nadmierne spożycie prowadzi do zaburzenia naturalnej równowagi w jelitach, co w skrajnych przypadkach powoduje przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO). SIBO objawia się biegunkami tłuszczowymi, nadmiernym wytwarzaniem gazów oraz wzdęciami, co znacząco obniża komfort życia. 

Czy można brać probiotyki profilaktycznie? 

Przyjmowanie probiotyków profilaktycznie jest jak najbardziej sensowne – przynosi liczne korzyści dla zdrowia. Regularna suplementacja probiotykami wspiera równowagę mikroflory jelitowej, co przekłada się na poprawę funkcjonowania całego organizmu. Warto jednak pamiętać, że  naturalne źródła probiotyków, takie jak kiszonki i fermentowane produkty mleczne, będące stałym elementem diety, na co dzień wystarczająco wzbogacają organizm w pożyteczne bakterie. 

O ekspertce:

dr nauk biologicznych Patrycja Szachta, dyrektor ds. naukowych z Centrum Medycznego Vitaimmun w Poznaniu. Link do rozmowy: https://odzywianie.hellozdrowie.pl/kto-mieszka-w-twoich-jelitach/

Bibliografia: 

1. Bodke H., Jogdand S., Role of Probiotics in Human Health, Cureus 2022, 14(11), e31313. 
2. Kechagia M. i in., Health benefits of probiotics: a review, ISRN nutrition 2013, 481651. 
3. Szajewska H., Praktyczne zastosowanie probiotyków, Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1, 16-23. 
4. Szajewska H., Probiotyki w Polsce — kiedy, jakie i dlaczego?, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 1, 1-9.