Po jakim czasie wykonać test na HIV od ekspozycji na zakażenie? Rodzaje testów na HIV

Z roku na rok zwiększa się ekspozycja na zakażenie wirusem HIV. W ograniczeniu rozprzestrzeniania się zakażenia oraz wdrożeniu szybkiego leczenia pomocne są testy na HIV. Obecnie dostępne są laboratoryjne i tzw. testy domowe na HIV.

Po jakim czasie zrobić test na HIV? Przeciwciała wykonywane są około 12 tygodni po ekspozycji, badania laboratoryjne – test na HIV IV generacji – mogą wykazać obecność wirusa we krwi już w kilka tygodni po ekspozycji. Testy na HIV w punktach diagnostyczno-konsultacyjnych wykonywane są całkowicie za darmo i anonimowo.

Domowy test na HIV

Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem HIV jest kilkustopniowa i wymaga zgłoszenia się do laboratorium, dlatego częstym pierwszym krokiem podejmowanym przez pacjentów, którzy znaleźli się w sytuacji możliwego zakażenia wirusem, jest wykonanie testu domowego na HIV (tzw. quick HIV test). Domowy test na HIV – cena: koszt zestawu domowego wynosi od 100 zł do 200zł. Taki test dostępny jest w aptece lub na stronie producenta. Zaleca się, by te testy były dostępne w gabinetach lekarskich, punktach konsultacyjno-diagnostycznych, a nawet klubach. Stosowane testy na HIV powinny mieć odpowiedni certyfikat. Domowy test na HIV może być wykonany ze śliny lub z krwi, w zależności od zaleceń producenta. Jak zrobić test na HIV? Płytkę testową wyjmuje się z opakowania, nakłuwa się sterylną igłą czubek palca, tak by kropla krwi znalazła się na polu testowym. Po odczekaniu kilku sekund dodaje się ciecz buforującą w ilości jednej kropli i – w zależności od testu – czeka od 10 do 40 minut na wynik. Próbkę ze śliny pobiera się z dolnego i górnego dziąsła, co najmniej 15 minut po ostatnim posiłku.

Test na HIV wykonywany w domu jest całkowicie anonimowy, charakteryzuje się on jednak mniejszą czułością – wynik ujemny nie wyklucza zakażenia, dodatni musi zostać potwierdzony przez badania laboratoryjne.

Test na HIV wykonywany w laboratorium

Testy laboratoryjne na HIV są bardziej popularną i wiarygodną metodą diagnozującą zakażenie. W ramach testów przesiewowych na HIV wykonuje się tzw. testy IV generacji na HIV. Umożliwiają one wykrycie antygenu wirusa oraz przeciwciała kilka tygodni po zakażeniu. Wynik dodatni testu przesiewowego na HIV wymaga powtórzenia badania. Kolejnym, trzecim etapem, są testy potwierdzenia, które wykonuje się przy każdym podwójnym wyniku dodatnim przesiewowego testu na HIV. Jest to test wykonywany metodą Western blot. Jeśli w teście potwierdzenia uzyska się wynik dodatni, należy rozpoznać zakażenie wirusem HIV i podjąć odpowiednie leczenie.

Ile kosztują testy na HIV wykonywane w laboratorium? W niektórych ośrodkach badanie jest całkowicie bezpłatne lub pobierana jest niewielka opłata. W większości laboratoriów możliwe jest wykonanie testów na HIV, a czas oczekiwania na wyniki to zazwyczaj od jednego do kilku dni. Najlepszym miejscem na wykonanie badania są punkty konsultacyjno-diagnostyczne, gdzie całkowicie za darmo można wykonać test i niepotrzebne jest jakiekolwiek skierowanie od lekarza. Można je wykonać anonimowo. Testy na HIV dodatnie wymagają jednak późniejszego ujawnienia danych. Listę punktów konsultacyjno-diagnostycznych można znaleźć w internecie.

Kiedy zrobić test na HIV?

Zwiększone ryzyko zakażenia, czyli ekspozycja na zakażenie, to m.in. ryzykowne zachowania: przygodny seks bez prezerwatywy, przyjmowanie substancji dożylnie, wykonanie tatuażu w niesterylnych warunkach, kontakt z cudzą krwią przez błony śluzowe lub uszkodzoną skórę, zakłucie się igłą niewiadomego pochodzenia. W tych przypadkach konieczne jest wykonanie testu na HIV. Zakażenie wirusem HIV nie jest natychmiastowo wykrywane przez testy. Po jakim czasie test na HIV powinien być wykonany po ekspozycji na zakażenie? Test przesiewowy na wirusa HIV wykonuje się po 6–8 tygodniach od ekspozycji na zakażenie, wtedy to mogą zostać wykryte już przeciwciała. Warto wykonać go szczególnie u kobiety ciężarnej, pacjenta stale podejmującego ryzykowne zachowania lub jeśli doszło do pewnej ekspozycji na wirusa. Ujemny wynik przesiewowego testu na HIV wykonanego po 12 tygodniach wyklucza zakażenie wirusem. Testy na HIV domowe najlepiej wykonywać 3 miesiące od ekspozycji na zakażenie.

Jeśli od zgłoszenia na badanie do ekspozycji na zakażenie doszło od 48 do 72 godzin, należy zgłosić się na tzw. profilaktykę poekspozycyjną. Dodatkowo, po zaobserwowaniu u siebie objawów, takich jak: gorączka o niewyjaśnionym pochodzeniu, utrata masy ciała z niewiadomego powodu, przewlekła biegunka, nawracające zapalenia płuc, gruźlica, wirusowe zapalenia wątroby, zakażenia przenoszone drogą płciową, nowotwory skóry, zaburzenia endokrynologiczne o niejasnej przyczynie, ciąża, grzybica jamy ustnej, nawracające zakażenia i choroby wskaźnikowe dla zakażenia wirusem HIV, należy pomyśleć o wykonaniu testu w kierunku zakażenia wirusem HIV. Zaleca się, by każdy choć raz w życiu wykonał test na obecność wirusa HIV.

Bibliografia:

Szetela B., Łapiński Ł., Zalewska M., Zasady testowania w kierunku zakażenia HIV – zalecenia. Zasady opieki nad osobami zakażonymi HIV. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS 2017.