Podejrzewasz u siebie nietolerancję pokarmową? Wykonaj testy wodorowe

Wzdęcia, mdłości, uczucie przepełnienia. Tego typu objawy pojawiają się nie tylko po świętach Bożego Narodzenia. Czasami dolegliwości ze strony układu pokarmowego to skutek nietolerancji pokarmowych. Składniki pożywienia – takie jak laktoza czy fruktoza – nie dla wszystkich są bezpieczne. Dlatego nietolerancje występują coraz częściej. Jak je rozpoznać?

Nietolerancja laktozy

Jedną z metod diagnostycznych nietolerancji pokarmowych są testy wodorowe. Przeprowadza się je w celu potwierdzenia lub wykluczenia dolegliwości gastrologicznych i tych związanych z nietolerancją żywieniową. Wśród diagnozowanych problemów znajduje się np. nietolerancja laktozy. W tym przypadku źródłem problemu jest niedobór laktazy w błonie śluzowej w jelicie cienkim.

– Laktaza to enzym, który umożliwia rozkład dwucukrów – w tym laktozy – do postaci monocukrów, czyli galaktozy i glukozy. Jeżeli produkcja laktazy w jelicie jest zaburzona, wówczas laktoza nie jest właściwie trawiona, fermentuje i powoduje nadprodukcję gazów w jelicie cienkim i grubym oraz powstawanie dolegliwości, takich jak: wzdęcia, bóle brzucha, a w niektórych przypadkach również biegunki.

Problemy u osób, których dotyczy nietolerancja laktozy mogą przybierać różny charakter, a ich natężenie uzależnione jest od ilości jej spożycia, wieku pacjentka, uwarunkowania rodzinnego tak jest poprawnie – wyjaśnia lek. med. Dariusz Maj, gastroenterolog z Centrum Medycznego Damiana.

Testy wodorowe

Na czym polegają testy wodorowe? Na określeniu poziomu wodoru w wydychanym powietrzu. Wyjaśnimy to na przykładzie nietolerancji laktozy.

– Pierwszy pomiar (porównawczy) wykonuje się na czczo, a następne w równych odstępach po podaniu pacjentowi standardowej dawki laktozy. Liczba pomiarów uzależniona jest od placówki wykonującej badania oraz od nasilenia dolegliwości stwierdzonych podczas wywiadu lekarskiego. Test potwierdza nietolerancję laktozy, jeżeli w wydychanym powietrzu stwierdzono wzrost stężenia wodoru powyżej 10 ppm.

W badaniu należy jednak uwzględnić dietę stosowaną przez pacjenta – w wyniku przyjmowania dużej ilości błonnika, początkowe pomiary wodoru mogą być podwyższone. Nietolerancja laktozy może towarzyszyć celiakii lub chorobom zapalnym jelit, w których jest uszkodzona błona śluzowa początkowego jelita cienkiego, gdzie laktaza jest wytwarzana – dodaje ekspert.

Testy wodorowe wymagają przygotowania. Jeden dzień przed zgłoszeniem się do przychodni nie należy spożywać warzyw wzdymających, takich jak cebula, kapusta czy fasola. Ostatni lekki posiłek powinno się spożyć maksymalnie 12 godzin przed testami, a 6 godzin przed badaniem możemy pić jedynie wodę.

2 dni wcześniej, po konsultacji z lekarzem, należy wstrzymać przyjmowanie niektórych leków (aspiryna, antybiotyki, środki przeczyszczające) oraz nie palić papierosów. Ważne jest, by tuż przed rozpoczęciem testu dokładnie umyć zęby.

Nietolerancja laktozy – leczenie

Leczenie nietolerancji laktozy polega na wyeliminowaniu z diety produktów zawierających laktozę, zwłaszcza mleka, śmietany czy serów. Chory musi także przyjmować preparaty zawierające laktazę. Przy nietolerancji laktozy warto pamiętać o spożywaniu produktów zawierających wapń. Znajdziemy go m. in. w rybach, migdałach oraz warzywach – np. włoskiej kapuście czy roślinach strączkowych.

Nietolerancja fruktozy

Kolejną często występującą nietolerancją jest nietolerancja fruktozy, która pojawia się w wyniku zaburzeń genetycznych.

– Nietolerancja fruktozy związana jest z niewystarczającą produkcją enzymu – aldolazy fruktozowo-1-fosforanowej, która odpowiada za metabolizowanie fruktozy i jej przemianę w składniki wykorzystywane przez organizm do pozyskiwania energii. W wyniku opisanych nieprawidłowości fruktoza gromadzi się w nerkach i wątrobie, a jej nadmiar może doprowadzić do zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Wśród możliwych dolegliwości znajdują się: wymioty, ból brzucha czy wzdęcia – wyjaśnia gastroenterolog.

W diagnostyce nietolerancji fruktozy również wykonuje się wodorowe testy oddechowe. W trakcie tekstu pobieranych jest 5 próbek powietrza (co 30 minut). Pierwszy pomiar wykonywany jest na czczo, a kolejne po przyjęciu przez pacjenta dawki fruktozy.

Nietolerancja fruktozy – leczenie

Polega na usunięciu z diety produktów zawierających fruktozę (przy mniej nasilonych objawach czasami możliwe jest jedynie ograniczenie ich spożywania, jednak należy ustalić to z lekarzem). Fruktozę w niektórych przypadkach można zastąpić glukozą (po konsultacji ze specjalistą).

Przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO)

Częstą przyczyną dolegliwości układu pokarmowego jest także zbyt duży wzrost liczby bakterii w jelicie cienkim. Do pojawienia się problemów mogą przyczyniać się też zmiany w budowie jelita (powstałe np. w wyniku operacji), choroby (m.in. niedoczynność tarczycy, zapalenie trzustki) oraz przyjmowanie leków (np. niesteroidowe preparaty przeciwzapalne).

Wskazaniem do wykonaniu testu wodorowego są: bóle brzucha, przewlekłe biegunki, wzdęcia, anemia, niedobór witamin z grup: A, B, D i E oraz zwiększona skłonność do spożywania słodyczy. O istnieniu SIBO możemy mówić, jeżeli w toku badań okaże się, że stężenie wodoru przekracza 10 pmm na czczo oraz 20 pmm po przyjęciu dawki laktozy czy glukozy.

Artykuł powstał w oparciu o materiały Centrum Medycznego Damiana.