Podtopienie – pierwsza pomoc, suche i wtórne utonięcie

Wypadki w wodzie nie należą do rzadkości. Wodne zagrożenia wiążą się nie tylko z podtopieniem występującym bezpośrednio po zachłyśnięciu się wodą – istotnym ryzykiem jest także suche i wtórne utonięcie, które występują w określonym czasie po zwykłym podtopieniu. Pierwsza pomoc przy tonięciu powinna być udzielana bardzo rozważnie, tak, aby nie stworzyć zagrożenia także dla osoby udzielającej pomocy.

Suche i wtórne utonięcie, podtopienie – definicja

Wypadki w wodzie mogą mieć rozmaity charakter. Utonięcie to zdarzenie o nieodwracalnym charakterze – w konsekwencji zachłyśnięcia wodą dochodzi do uduszenia. Podtopienie dotyczy wszystkich przypadków przeżycia po duszeniu się w efekcie zanurzenia. Przyczyny podtopienia są zróżnicowane i obejmują nieumiejętność pływania, hipoglikemię, skurcz mięśni, zaplątanie w rośliny wodne, uraz kręgosłupa, nadużywanie alkoholu, próbę samobójczą czy hipotermię. To, w jakim stanie jest osoba podtopiona, zależy od takich czynników jak czas przebywania pod wodą, temperatura wody i obecność zanieczyszczeń wody, występowanie dodatkowych urazów oraz ogólny stan zdrowia osoby podtopionej. Gdy ma miejsce podtopienie, objawy u osoby poszkodowanej mogą obejmować:

• senność,
• splątanie,
• utrata przytomności,
• sinica,
• duszność,
• bezdech,
• wzmożony kaszel,
• zaburzenia rytmu serca.

Możliwe jest ponadto utonięcie wtórne lub utonięcie suche. Są to zdarzenia o różnym mechanizmie, różniące się czasem wystąpienia objawów. W obu przypadkach początkowo nic nie zwiastuje możliwości wystąpienia powikłań. O suchym utonięciu mówimy wówczas, gdy do nosogardzieli dostaje się niewielka ilość płynu. Nie daje to żadnych niepokojących objawów, ale płyn drażni nerw krtaniowy i prowadzi do postępującego obrzęku krtani. Wtórne utonięcie dotyczy osób podtopionych, którym udzielona została pierwsza pomoc. W efekcie działania wody morskiej dochodzi do wystąpienia obrzęku płuc.

Objawy zachłyśnięcia wodą – jak rozpoznać, że ktoś się topi?

Istnieje kilka symptomów wskazujących na to, że osoba przebywająca w wodzie się topi. Przede wszystkim osoba nie krzyczy, gdyż zachłysnęła się wodą. Dlatego taka sytuacja określana jest jako ciche utonięcia. Objawy, które jeszcze powinny zaniepokoić to wykonywanie nieskoordynowanych ruchów rękami, nogi są nieruchome a tonący znajduje się w pozycji pionowej. Bardzo szybko tonącemu zaczyna brakować sił, stara się utrzymać na powierzchni wody rozkładając szeroko ręce. Po kilkudziesięciu sekundach zaczyna opadać pod wodę – ma głowę odchyloną do tyłu, szklisty wzrok lub zamknięte oczy.

Pierwsza pomoc tonącemu

Gdy zauważymy osobę, która tonie powinniśmy wezwać ratownika lub zadzwonić na telefon alarmowy. Jeżeli nie mamy doświadczenia w ratowaniu tonących, nie powinniśmy podejmować decyzji o podpłynięciu i holowaniu poszkodowanego. Osoba tonąca często jest spanikowana i może pociągnąć ratującego ze sobą na dno. Najlepiej jest rzucić koło ratunkowe, materac czy ręcznik, którymi można podholować osobę poszkodowaną. Po wydobyciu na ląd ofiary podtopienia, pierwsza pomoc sprowadza się do oceny stanu osoby poszkodowanej i ewentualnego przywrócenia oddechu.

Pierwsza pomoc przy podtopieniu

Pierwsza pomoc po tonięciu powinna być zawsze udzielana tak, jakbyśmy podejrzewali uraz kręgosłupa. Wszystkie czynności powinny być zatem wykonywane z zachowaniem jak najmniejszej ruchomości kręgosłupa. Należy ocenić, czy chory jest przytomny. Jeśli nie – udrożniamy drogi oddechowe bez odchylania głowy do tyłu i sprawdzamy oddech. Brak oddechu wymaga wykonania resuscytacji krążeniowo-oddechowej (2 wdechy i 30 uciśnięć klatki piersiowej, wykonywane naprzemiennie). Jeżeli oddech jest obecny, należy ułożyć osobę nieprzytomną w pozycji bocznej, z głową nieco powyżej tułowia.

Objawy utonięcia wtórnego oraz suchego

Suche i wtórne utonięcia dotyczą przede wszystkim dzieci, rzadziej zdarzają się u dorosłych. Jak rozpoznać suche utonięcie? Objawy u dzieci to przede wszystkim:

• problemy z oddychaniem,
• kaszel,
• ból w klatce piersiowej,
• duszności,
• pobudzenie i rozdrażnienie,
• silne zmęczenie,
• senność.

Podobne są objawy wtórnego utonięcia. Pierwsze objawy wtórnego utonięcia pojawiają się od godziny do kilkudziesięciu godzin od dostania się wody do płuc. Z kolei objawy suchego utonięcia pojawiają się w ciągu godziny. Zauważenie takich objawów powinno skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Gdy podejrzewane jest wtórne utonięcie, leczenie sprowadza się do zastosowania leków przeciwobrzękowych, a także monitorowania stopnia wysycenia tlenem, a w razie potrzeby – podłączenia do aparatury podtrzymującej życie.

Bibliografia:

1. Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów. PZWL, 2011