Podwiązanie jajowodów – na czym polega? Czy w Polsce to legalne? 

Podwiązanie jajowodów to zabieg antykoncepcyjny, który w ostatnim czasie staje się tematem dyskusji wśród kobiet poszukujących długoterminowych rozwiązań kontroli urodzeń. Jako metoda trwała i niezawodna, przyciąga uwagę ze względu na swoją skuteczność, ale jednocześnie rodzi pytania dotyczące skutków ubocznych, aspektów prawnych oraz możliwości odwracalności. W Polsce zabieg ten jest otoczony różnymi regulacjami prawnymi. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest i jak przebiega zabieg, jakie są jego skutki uboczne oraz czy to opcja dostępna dla Polek. Sprawdź!

Na czym polega podwiązanie jajowodów? 

Podwiązanie jajowodów, znane również (błędnie) jako podwiązanie jajników, to chirurgiczny zabieg antykoncepcyjny, którego celem jest zapewnienie trwałej ochrony przed ciążą. Procedura ta polega na zamknięciu światła jajowodu, czyli wąskiej „tubki” łączącej jajnik z macicą, co uniemożliwia plemnikom dostęp do komórki jajowej. To metoda antykoncepcji uważana za jedną z najskuteczniejszych, gdyż zapobiega ciąży w ponad 99% przypadków. Jest jednak najczęściej nieodwracalna, dlatego zaleca się go jedynie kobietom, które są pewne, że nie chcą mieć więcej dzieci.  

Istnieją różne techniki wykonania podwiązania jajników, m.in.:  

• laparoskopia,  
• mini-laparotomia,  
• metoda przezpochwowa.  

Wybór zależy od wielu czynników, w tym od stanu zdrowia pacjentki, historii medycznej oraz preferencji lekarza wykonującego zabieg. Chociaż podwiązanie jajników jest skutecznym sposobem na uniknięcie ciąży, należy pamiętać, że nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Skuteczność podwiązania jajowodów 

Podwiązanie jajowodów jest uznawane za najskuteczniejszą metodę zapobiegania ciąży. Wskaźnik Pearla pokazuje tutaj efektywność wynoszącą 0,15-0,1. Oznacza to naprawdę bardzo niski odsetek niepożądanych ciąż wśród par stosujących tę metodę w ciągu roku. 

Dostępne metody podwiązania jajowodów 

W przypadku laparoskopii, która jest stosowana najczęściej, wykonuje się małe nacięcia w pępku, przez które wprowadza się laparoskop – cienki instrument wyposażony w kamerę. Pozwala to chirurgowi na dokładne obejrzenie wnętrza jamy brzusznej – w tym jajowodów, a następnie przeprowadzenie zabiegu z minimalnym uszkodzeniem otaczających tkanek. Za pomocą laparoskopu lekarz lokalizuje jajowody, po czym podwiązuje je jedną z kilku metod:  

• wycięcie jajowodu sposobem Labhardta,  
• zmiażdżenie jajowodu sposobem Mandlera,  
• przecięcie jajowodu sposobem Irvinga,  
• operację Pomeroy’a, 
• sterylizację klipsową.  

W przypadku mini-laparotomii, niewielkie nacięcie wykonuje się w dolnej części brzucha nad spojeniem łonowym, co umożliwia lekarzowi bezpośredni dostęp do jajowodów. Ten rodzaj zabiegu jest często wybierany po porodzie drogą cesarskiego cięcia, gdyż dostęp do narządów rozrodczych jest wówczas łatwiejszy. 

Zabieg ten jest zazwyczaj przeprowadzany w warunkach ambulatoryjnych i zwykle nie wymaga długiego pobytu w szpitalu. Pacjentki mogą odczuwać ból lub dyskomfort w miejscu nacięcia oraz wokół brzucha, ale zazwyczaj są to dolegliwości krótkotrwałe. W ramach rekonwalescencji zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez kilka dni i przestrzeganie innych zaleceń lekarskich.

Czy da się cofnąć podwiązanie jajowodów?

Mimo że podwiązanie jajowodów uważane jest za trwałą i nieodwracalną metodę antykoncepcji, w niektórych przypadkach istnieje możliwość cofnięcia efektów zabiegu. Proces ten, znany jako reanastomoza jajowodów, jest jednak skomplikowany, bardzo kosztowny i nie zawsze okazuje się skuteczny – powrót płodności obserwuje się u jedynie 30% przypadków.

Czy podwiązanie jajników jest legalne w Polsce? 

Pomimo że w niektórych państwach podwiązanie jajowodu jest stosowane jako skuteczna i trwała metoda antykoncepcji, w Polsce kobiety nie mają możliwości legalnego skorzystania z tego zabiegu.  Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie jest dopuszczalny jako środek zapobiegania ciąży. Ograniczenie to wynika z przepisów prawnych regulujących dostęp do różnych metod kontroli urodzeń oraz zasad etycznych w medycynie. Co ciekawe, analogiczny zabieg u mężczyzn – wazektomia – jest przeprowadzany w naszym kraju na życzenie. 

Wyjątki od tej reguły mogą dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy zabieg jest niezbędny ze względów medycznych, ale takie przypadki są ściśle określone i muszą być poparte odpowiednimi wskazaniami w postaci badań. W świetle tych ograniczeń, Polki, które chcą się zdecydować na trwałe rozwiązanie antykoncepcyjne, muszą polegać na innych dostępnych metodach lub rozważyć przeprowadzenie zabiegu w kraju, gdzie jest on legalny.

Skutki uboczne i długoterminowe konsekwencje podwiązania jajowodów 

Mimo iż podwiązanie jajowodów jest skuteczną metodą antykoncepcji, nie eliminuje całkowicie ryzyka ciąży. Kobiety po zabiegu mogą zajść w ciążę jedynie metodą in-vitro​​. Najpoważniejszym powikłaniem po zabiegu jest ryzyko ciąży pozamacicznej, która jest bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia pacjentki. Największe ryzyko występuje po elektrokoagulacji jajowodów​​. Inne rzadkie powikłania to zakażenie rany operacyjnej i krwawienie, a w bardzo rzadkich przypadkach krwotok. 

Bibliografia: 

1. Hatcher R. A., Permanent contraception, Contraceptive Technology 2018, Ayer Company Publishers. 
2. https://www.acog.org/womens-health/faqs/sterilization-by-laparoscopy [dostęp 14.12.2023]. 
3. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/tubal-ligation/about/pac-20388360 [dostęp 14.12.2023].