Podwyższone ciśnienie w oku – czy zawsze wymaga leczenia?

Podwyższone ciśnienie w oku, jak sama nazwa wskazuje, oznacza zbyt wysokie wartości ciśnienia płynu wewnątrz gałki ocznej. Zazwyczaj dolegliwość ta nie daje objawów – jak więc można ją rozpoznać? Czym grozi zwiększone ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, skoro większość pacjentów nawet nie wie, że ten problem ich dotyczy? 

Kiedy mówimy o podwyższonym ciśnieniu w oku? 

Gałkę oczną wypełnia ciecz wodnista, pozwalająca na dostarczenie składników odżywczych i oczyszczanie okolicznych struktur. Podwyższone ciśnienie gałki ocznej to dość częsty przypadek okulistyczny, jednak zazwyczaj nie ma konsekwencji dla narządu wzroku. Tylko u niektórych rozwija się jaskra, ponieważ nieprawidłowe ciśnienie wewnątrz gałki ocznej stanowi jeden z czynników ryzyka tej choroby. Najczęściej nie ma zatem powodów do zmartwień. Są jednak sytuacje, kiedy obserwacja stanu ciśnienia cieczy wodnistej jest wskazana.

Prawidłowe ciśnienie w oku – wartości 

Wartości prawidłowego ciśnienia w oku wynoszą ok. 10-21 mmHg. Nieznaczne przekroczenie normy nie oznacza jednak od razu nadciśnienia i poważnego schorzenia. O wysokim ciśnieniu okulista mówi dopiero przy przekroczeniu 24 mmHg. Samo podwyższone ciśnienie w oku nie zawsze zwiastuje problem zdrowotny, jednak wymaga obserwacji i diagnostyki różnicowej. Zadaniem lekarza jest odpowiednie określenie przyczyn zjawiska i zapobiegnięcie uszkodzeniu nerwu wzrokowego.

Przyczyny podwyższonego ciśnienia w oku 

Wzrost ciśnienia w gałce ocznej wynika z nadmiaru cieczy wodnistej. Nadmierna ilość płynu to z kolei efekt gromadzenia się go przy niedostatecznym tempie odprowadzania. Czasami nie da się określić, dlaczego pacjent doświadcza nadciśnienia wewnątrzgałkowego, jednak do głównych przyczyn zalicza się: 

• uraz oka; 
• niektóre leki; 
• wiek powyżej 40. lat; 
• obciążenie rodzinne; 
• cukrzyca; 
• dalekowzroczność; 
• krótkowzroczność.

Mechanizm podwyższenia ciśnienia w gałce ocznej 

Ciecz wodnista w gałce ocznej powstaje w okolicy wyrostka rzęskowego. Jak wspomniano, nadmierna produkcja tego płynu powoduje wzrost ciśnienia w gałce ocznej. Aby ciśnienie było prawidłowe, nadmiar cieczy próbuje odpłynąć przez wyspecjalizowane struktury określane mianem kanałów Shlemma. Tylko poprzez właściwe przesączanie płynu z wnętrza gałki ocznej utrzymane jest prawidłowe ciśnienie. 

Niektóre leki upośledzają odpływ cieczy poprzez wpływ na zwężenie kąta przesączania, tym samym przekładając się na wzrost ciśnienia w gałce ocznej. Urazy oczu także wpływają na wzrost ciśnienia, ale w dwóch mechanizmach – generują wzrost wytwarzania płynu, jak i upośledzenie jego usuwania. 

Jak rozpoznać podwyższone ciśnienie w oku? 

Objawy wysokich wartości ciśnienia w gałce ocznej pojawiają się tylko w skrajnych przypadkach. Zwykle pacjenci nie zdają sobie sprawy z problemu. Dopiero gdy dochodzi do utraty ostrości wzroku, bólu oczu czy ograniczenia pola widzenia, chory decyduje się na poszerzenie diagnostyki okulistycznej. Rozpoznanie podwyższonego ciśnienia w gałce ocznej polega na podstawowym badaniu wzroku w gabinecie okulistycznym. Przyrząd do pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego to tanometr. W czasie badania urządzenie generuje podmuch powietrza na gałkę oczną i oblicza ciśnienie w jej wnętrzu.

Postępowanie po rozpoznaniu podwyższonego ciśnienia w gałce ocznej 

Po rozpoznaniu podwyższonego ciśnienia w gałce ocznej lekarz decyduje, czy pacjent powinien być poddawany regularnym kontrolom, lub czy należy w jego przypadku włączyć leczenie. Na rynku dostępne są krople obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe. Czasami konieczne jest wykonanie zabiegu laserowego. Ważne, by w razie ryzyka jaskry rozpoznać ją na wczesnym etapie oraz od razu rozpocząć właściwą terapię.

Podwyższone ciśnienie w oku a jaskra 

Jaskra stanowi grupę chorób charakteryzujących się zanikiem nerwu wzrokowego, odpowiedzialnego za prawidłowe widzenie, co ostatecznie prowadzi do upośledzenia, a wręcz utraty wzroku. W przebiegu jaskry dochodzi do stopniowego uszkodzenia włókien nerwowych i coraz większych ubytków w polu widzenia. Aby układ optyczny oka funkcjonował poprawnie, ścianki oka muszą być właściwie napięte. Dzięki odpowiedniemu ciśnieniu cieczy wodnistej jest to możliwe. Wzrost ciśnienia w oku prowadzi natomiast do stopniowego uszkodzenia układu optycznego.

Podwyższone ciśnienie w oku jest niebezpieczne – a niskie? 

Należy pamiętać, że zakres norm prawidłowych wartości ciśnienia w oku sugeruje, iż pacjent może borykać się nie tylko ze zbyt wysokim, ale także ze zbyt niskim ciśnieniem w oku. Niskie ciśnienie w oku określane jest mianem hipotonii gałki ocznej i także stanowi zagrożenie. Zaburzenia widzenia czy ból oczu to jedne z objawów sugerujące nieprawidłowości ciśnienia w oku, jednak nie tylko zbyt wysokiego. Niskie ciśnienie daje podobne symptomy i wymaga odpowiedniej farmakoterapii. 

Bibliografia: 

1. Bowling B., Kanski Okulistyka Kliniczna, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
2. Grabska-Liberek I., Podstawy okulistyki dla studentów medycyny i lekarzy rodzinnych, Termedia, 2021. 
3. Grzybowski A., Okulistyka, Edra Urban & Partner, Wrocław 2021.