Polipeptyd trzustkowy (PP) – kiedy jego poziom powinien niepokoić? 

Polipeptyd trzustkowy (PP) jest hormonem naturalnie uwalnianym przez komórki F trzustki. Niekiedy jednak produkowany jest też przez guzy hormonalnie czynne. Jest to więc ważny marker zarówno w diagnostyce schorzeń trzustki, jak i nowotworów. Jaki poziom polipeptydu trzustkowego jest prawidłowy? Jakie objawy towarzyszą jego nadmiernemu stężeniu?

Czym jest polipeptyd trzustkowy? 

Trzustka zbudowana jest z czterech grup komórek. Każde wydzielają innego typu substancje: 

• komórki beta – uwalniają insulinę, proinsulinę i amylinę, 
• komórki alfa – uwalniają glukagon, GLP1 i GLP2, 
• komórki delta – uwalniają somatostatynę, 
• komórki epsilon – uwalniają grelinę, 
• komórki F – uwalniają polipeptyd trzustkowy (PP). 

Podstawową rolą wszystkich typów komórek wysp trzustkowych (wysp Langerhansa) jest utrzymanie prawidłowego i stabilnego poziomu glukozy we krwi. Polipeptyd trzustkowy dodatkowo działa antagonistycznie w stosunku do somatostatyny w kontekście kwasu solnego wydzielanego przez żołądek. To znaczy, że podczas gdy somatostatyna hamuje ten proces, polipeptyd trzustkowy go stymuluje.  

Zwiększone wydzielanie PP przez komórki F trzustki jest wyraźne po posiłku. Rolą hormonu jest wówczas: 

• ograniczanie wydzielania trzustkowego, 
• zmniejszanie kurczliwości pęcherzyka żółciowego, który odpowiada za magazynowanie, zagęszczanie i uwalnianie żółci wyprodukowanej przez wątrobę, 
• pobudzanie wydzielania żołądkowego, 
• spowalnianie opróżniania żołądka z zalegającej treści pokarmowej, 
• regulowanie pracy jelit, 
• wpływanie na rozkład glikogenu w wątrobie.

Polipeptyd trzustkowy a nowotwory 

Niekiedy w organizmie rozwijają się guzy, które uwalniają polipeptyd trzustkowy (nazywane są PP-oma). Wówczas hormonu w organizmie jest za dużo. Początkowo choroba może nie dawać żadnych objawów. Jednak wraz z dalszym rozrostem zmiany pojawiają się zwykle: 

• ból brzucha, 
• biegunka, 
• spadek masy ciała, 
• żółtaczka, 
• cukrzyca (niezbyt często), 
• zwiększenie objętości brzucha. 

Zapadalność na różne postacie nowotworów neuroendokrynnych wynosi około 0,32/100 000 osób w ciągu roku. Odsetek pacjentów, u których co roku rozwinie się guz wydzielający PP, jest więc jeszcze mniejszy. Rzadkość choroby i niespecyficzne objawy sprawiają, że jest ona wykrywana często już w zaawansowanym stadium.

Jak zbadać poziom polipeptydu trzustkowego? 

Badanie poziomu polipeptydu trzustkowego wykonywane jest w przypadku diagnostyki schorzeń w obrębie gruczołu oraz podejrzenia rozwoju PP-oma, czyli guza trzustki, który uwalnia polipeptyd trzustkowy. Badanie wykonywane jest na podstawie próbki krwi żylnej pobranej na czczo.  

Przed wizytą w laboratorium zachowaj post trwający minimum 8 godzin (najlepiej 12-14 godzin). Rano wypij wyłącznie odrobinę wody (nie więcej, niż szklankę), aby rozrzedzić nieco krew i ułatwić jej pobieranie. Za wynik prawidłowy uznaje się wartość nieprzekraczającą 200 ng/l. Samo badanie jest dosyć drogie – kosztuje ok. 200-250 zł. Jeżeli jednak otrzymasz skierowanie na wizycie na NFZ, badanie zostanie zrefundowane. 

Bibliografia: 

1. Bolanowski M., Guzy neuroendokrynne układu pokarmowego (GEP – NET), Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.  
2. de Groot-Andrałojć K. M., Komórki syntetyzujące ghrelinę w wyspach trzustki w rozwoju płodowym człowieka oraz ekspresja w nich czynników transkrypcyjnych regulujących różnicowanie komórek wysp – rozprawa doktorska, Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań 2013. 
3. Kamińska M., Trzustka – budowa i funkcje. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki, Zakład Biofizyki Politechniki Łódzkiej. 
4. Kos-Kudła b., Rosiek V., Borowska M. i wsp. Nowotwory neuroendokrynne trzustki – zasady diagnostyki i leczenia (rekomendowane przez Polską Sieć Guzów Neuroendokrynych), Endokrynologia Polska, 2017, t. 68, nr 2, s. 198-222.