Półpasiec uszny – u dorosłych i dzieci. Objawy, leczenie

Półpasiec uszny to choroba, której głównym objawem jest wysypka w okolicach uszu. Odpowiedzialny za nią jest wirus VZV – ten sam, który wywołuje ospę wietrzną. Choroba pojawia się w okresach szczególnie obniżonej odporności. Nie należy jej ignorować, ponieważ może skończyć się groźnymi powikłaniami, m.in. uszkodzeniem słuchu czy też zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Co to jest półpasiec uszny?

Półpasiec uszny to jedna z odmian półpaśca. Jest to zaraźliwa choroba, która wywołuje symptomy dermatologiczne i ogólnoustrojowe. Powoduje ją reaktywacja wirusa VZV, który nagle „budzi się” w organizmie, w którym przez wiele lat pozostawał w uśpieniu. Do zakażenia chorobą może dojść w wyniku styczności z płynem wyciekającym z pęcherzyków wysypki, która jest najbardziej charakterystycznym jej objawem.

Zdecydowanie częściej spotykany jest półpasiec uszny u dorosłych niż u dzieci, przy czym przebieg choroby wygląda w obu przypadkach tak samo.  Choroba zwykle mija po dwóch lub czterech tygodniach, choć w ciężkich przypadkach może się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy, a w skrajnych przypadkach – przez wiele lat. Niekiedy wymaga ona też hospitalizacji. W momencie, gdy pojawia się półpasiec uszny, warto sprawdzić, czy w organizmie nie występują również inne choroby, które obniżają odporność – chodzi tu np. o nowotwory czy też gruźlicę.

Półpasiec uszny – przyczyny

Półpasiec uszny wywoływany jest przez wirusa VZV, który odpowiada również za ospę wietrzną. U osób, które w dzieciństwie przebyły ospę, wirus ten nie znika z organizmu, ale dociera do zwojów rdzeniowych, gdzie zapomniany może przebywać przez wiele lat. Uaktywnia się on dopiero w okresie obniżonej odporności, wywołując półpaśca usznego. Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko pojawienia się choroby:

• przewlekły lub silny stres,
• wiek powyżej 50 lat,
• okres noworodkowy,
• niewysypianie się,
• nieprawidłowa dieta,
• osłabienie.

Na jej pojawienie się wpływają również różne choroby oraz terapie:

• choroby nowotworowe,
• cukrzyca,
• gruźlica,
• wirus HIV,
• chemioterapia,
• radioterapia,
• zażywanie środków, które przeciwdziałają odrzucaniu przeszczepu,
• dłuższe zażywanie syntetycznych steroidów nadnerczowych,
• inne choroby obniżające odporność.

Objawy półpaśca usznego

W pierwszym etapie choroby pacjent może odczuwać bóle o różnorodnym charakterze. Okres wylęgania choroby trwa od jednego do dwóch tygodni i w tym czasie może pojawić się:

• swędzenie skóry,
• drętwienie,
• mrowienie,
• obniżony nastrój,
• podwyższona temperatura ciała,
• bóle głowy,
• piekący, pulsujący ból (zwłaszcza przy dotyku).

Po kolejnych trzech lub czterech dniach zauważalna jest na zaczerwienionej skórze wysypka, która może pojawić się na małżowinie usznej, ale też w przewodzie słuchowym zewnętrznym oraz na błonie bębenkowej, a także po jednej stronie twarzy oraz na szyi. Symptom ten przyjmuje postać występujących w skupiskach pęcherzyków, w których wnętrzu znajduje się płyn surowiczy. W tym czasie małżowina uszna często jest spuchnięta. Po upływie jednego lub dwóch tygodni mogą rozwijać się strupy z zagłębieniem w środku. Po pewnym czasie zaczynają się one łuszczyć lub przekształcać w blizny.

Wraz z wyżej wymienionymi objawami pojawiają się często zaburzenia słuchu, szumy uszne, a także bóle ucha. Warto pamiętać, że wirus może doprowadzić również do tymczasowego lub trwałego uszkodzenia słuchu. Półpasiec uszny może spowodować też porażenie nerwu twarzowego – wówczas chory musi zmagać się z zaburzeniami czuciowymi twarzy. Oznacza to, że nie może on poruszać mięśniami po jednej jej stronie. W sytuacji, gdy choroba zajmuje kolejne nerwy, rokowania staja się o wiele gorsze. Poniżej podajemy inne objawy półpaśca usznego:

• zawroty głowy,
• dreszcze,
• gorączka,
• asymetria twarzy,
• opadanie kącika ust,
• niedomykanie się oka,
• niemożność zmarszczenia czoła,
• zmiana lub utrata smaku,
• suchość oczu,
• suchość w ustach,
• wrażliwość na światło,
• oczopląs.

Półpasiec uszny – leczenie

Aby dokonać rozpoznania choroby, lekarz przeprowadza wywiad medyczny. Następnie najczęściej przepisuje on leki przeciwwirusowe, kortykosteroidy, a niekiedy także środki przeciwbólowe i przeciwlękowe. Zwykle zaleca on acyklowir bądź walacyklowir, które należy przyjmować doustnie lub dożylnie, przez przynajmniej 10 dni. W cięższych przypadkach wskazane jest stosowanie interferonu lub też preparatów immunoglobulin. Podczas choroby należy też dbać o higienę uszu.

Warto pamiętać, że można zapobiegać półpaścowi ucha poprzez przyjęcie szczepionki na ospę wietrzną. W wielu państwach pacjenci mogą już otrzymać również szczepionkę przeciwko samemu półpaścowi w uchu.

Półpasiec uszny – powikłania

Półpaśca usznego nie można ignorować ze względu na możliwe powikłania, takie jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. W ciężkich przypadkach może dojść również do uszkodzenia słuchu. Co więcej, w czasie choroby może się pojawić wyżej wspomniany niedowład nerwu, który zwykle jest tymczasowy, jednak niekiedy zdarza się, że pozostaje on na stałe.

Kolejnym powikłaniem półpaśca usznego, o którym należy wspomnieć, jest neuralgia półpaścowa. Pojawia się ona, gdy infekcja doprowadza do zniszczenia włókien nerwowych. Objawia się dotkliwym bólem, który utrzymuje się niekiedy nawet przez kilka lat od momentu ustąpienia innych objawów. Problem ten dotyczy głównie osób starszych.

Półpasiec uszny doprowadza również niekiedy do uszkodzeń oka, a konkretnie – samej rogówki. Konsekwencją tego jest niewyraźne widzenie, a także utrzymujący się ból tej okolicy. Do rzadkich powikłań półpaśca usznego zalicza się także: zapalenie rdzenia kręgowego, udar mózgu, zapalenie siatkówki, nadkażenie bakteryjne.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441824/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557409/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3220085/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6323042/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7053943/