Posiew nasienia – co to za badanie? Jak interpretować wyniki?

Posiew nasienia to badanie mikrobiologiczne, podczas którego ocenia się obecność grzybów oraz baterii w spermie. Wykonywane jest ono również w ramach diagnostyki niepłodności męskiej, stanowi jednak tylko jedną z wielu możliwości. Jak wygląda omawiane badanie nasienia? Ile kosztuje? Jakie są wskazania do jego przeprowadzenia i jak się przygotować?

Co to jest posiew nasienia?

Posiew nasienia to badanie, które wykonuje się przy podejrzeniu męskiej niepłodności, a także po zaobserwowaniu objawów zakażenia układu moczowo-płciowego. Wskazane jest u mężczyzn, u których test spermy wykazał zbyt wysoki poziom leukocytów (leukocytospermię), co sugeruje rozwijanie się stanu zapalnego w organizmie.  

Próbki nasienia pozwalają postawić lekarzowi dokładną diagnozę, jak również sprawdzić, czy antybiotyki działają na ewentualne mikroorganizmy chorobotwórcze. Dzięki temu można w razie potrzeby szybko zmienić leki. Co więcej, badanie spermy pozwala wykrywać przyczyny niepłodności męskiej: 

• obecne w spermie bakterie, 
• obecne w spermie grzyby lub inne mikroorganizmy, 
• inne zakażenia spermy, 
• mniejszą ruchliwość plemników.

Wskazania do wykonania badania posiewu nasienia

Głównym wskazaniem do badania nasienia są wspomniane już infekcje układu płciowo-moczowego. Ich najczęstszymi symptomami są: 

• ból podczas oddawania moczu, 
• częste parcie na mocz, 
• ból w trakcie wytrysku, 
• krew w nasieniu, 
• oddawanie moczu w niewielkich ilościach, 
• swędzenie lub zaczerwienienie w okolicach prącia oraz ujścia cewki moczowej,
• wydzielina z cewki moczowej. 

W ten sposób można również diagnozować zakażenia układu rozrodczego, których objawem może być niepłodność męska lub wspomniana już leukocytospermia.

Jak przebiega badanie posiewu nasienia?

Badanie posiewu nasienia przebiega bezinwazyjnie – aby pobrać próbkę, należy wcześniej oddać mocz w celu przepłukania cewki moczowej oraz dokładnie umyć ręce i członek wodą z mydłem, a następnie wytrzeć się ręcznikiem jednorazowym. Następnie należy oddać nasienie drogą masturbacji. Trzeba to zrobić do jałowego pojemnika znajdującego się w temperaturze pokojowej. Nie należy pozyskiwać nasienia z prezerwatywy, ponieważ może być pokryta środkiem plemnikobójczym lub zanieczyszczona. 

Aby otrzymać jak najbardziej obiektywny wynik, warto oddać nasienie z odwiedzionym napletkiem bezpośrednio do pojemnika. Nie należy dotykać wewnętrznych ścianek, ponieważ to również może doprowadzić do zanieczyszczenia próbki mikroorganizmami znajdującymi się np. na ręce. Następnie należy szczelnie zamknąć pojemnik i dostarczyć go do laboratorium. 

Większość laboratoriów rekomenduje pobranie materiału do posiewu nasienia bezpośrednio w placówce. Jeżeli chce się to zrobić w domu, należy dostarczyć go w ciągu 1-3 godzin. Konieczne jest zachowanie odpowiedniej temperatury (ok. 36°C), zatem zimą należy zabezpieczyć próbkę przed chłodem. Jeżeli natomiast pojawia się problem na etapie pobrania materiału, rekomenduje się powtórzenie całej czynności w innym terminie.

Jak się przygotować do posiewu nasienia?

Ciężko jest jednoznacznie powiedzieć, jak należy przygotować się do posiewu nasienia, ponieważ różne laboratoria w odmienny sposób podchodzą chociażby do kwestii wstrzemięźliwości seksualnej przed wykonaniem badania. Zdaniem jednych nie trzeba jej w ogóle zachowywać, niektóre sugerują, aby odczekać po ostatnim stosunku od 3 do 5 dni, a jeszcze inne zalecają nawet tydzień przerwy.  

Wynika to z faktu, że duża aktywność seksualna przyczynia się do okresowego zmniejszenia ilości dojrzałych plemników w próbce. Warto więc wcześniej rozeznać się, jakie wymagania stawia laboratorium, w którym zamierza się przeprowadzić badanie. Należy też pamiętać, że niezależnie od indywidualnych wymagań placówki, przed diagnostyką zawsze warto unikać nadmiernego stresu i spożycia alkoholu. 

Przed badaniem należy także poinformować lekarza o ewentualnym stosowaniu używek lub leków. Trzeba również powiedzieć o przebytych chorobach, zwłaszcza jeśli rzecz dotyczy schorzeń zakaźnych czy przenoszonych drogą płciową. Dobrze jest też powiedzieć o urazach okolicy jąder oraz częstotliwości występowania wytrysków nasienia w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Rzadkie orgazmy i ich brak sprzyjają występowaniu obumarłych lub nieprawidłowych morfologicznie plemników.

Badanie spermy – wyniki 

Omawiane badanie spermy pozwala wykryć w nasieniu obecność drobnoustrojów chorobotwórczych. Wynik prawidłowy w badaniu bakteriologicznym, czyli tzw. posiew ujemny oznacza, że w laboratorium nie udało się wyhodować kolonii bakterii, które nie występują fizjologicznie i wszystko jest w normie.   

Posiew dodatni informuje o tym, że w spermie pojawiły się patogeny lub liczba fizjologicznych mikroorganizmów przekracza ustaloną normę. Wówczas wykonuje się antybiogram, którego celem jest ustalenie wrażliwości bakterii na różne rodzaje antybiotyków. Dzięki temu można szybko wdrożyć skuteczną terapię.  

Jeżeli wyniki są prawidłowe, nie przeprowadza się kolejnego badania spermy. W innych sytuacjach rekomenduje się powtórną diagnostykę – 2 lub 3 razy. W przypadku rozpoznania niepłodności należy poczekać na kolejne badanie aż 3 miesiące. Na wyniki zwykle czeka się od 7 do 10 dni. Wynika to z konieczności odpowiedniego przygotowania i prowadzenia hodowli mikroorganizmów. 

Warto pamiętać, że na wyniki badania mogą wpłynąć następujące czynniki: 

• przyjmowanie antybiotyków (należy zakończyć antybiotykoterapię na około 10-14 dni przed badaniem), 
• spożycie alkoholu, 
• przemęczenie, 
• niedawno przebyte choroby, którym towarzyszyła gorączka.

Badania posiewu nasienia – cena

Posiew nasienia można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wyłącznie w przypadku diagnozowania lub leczenia niepłodności. Natomiast ile kosztuje to badanie, jeżeli chce się je wykonać prywatnie lub w innym celu? Cena posiewu nasienia wynosi zwykle od 35 do 70 zł – wiele zależy od miasta, gdzie będzie badana próbka, jak i od samej placówki. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564369/ [dostęp 07.03.2023]. 
2. Vasan S. S., Semen analysis and sperm function tests: How much to test?, Indian Journal of Urology 2011, 27(1): 41-48.