Prąd TENS – co to? Kto powinien z niego skorzystać? 

Prąd TENS, czyli stymulacja nerwów prądem jest coraz częściej stosowana w przypadku leczenia dolegliwości bólowych spowodowanych chorobami, urazami oraz stanami zapalnymi. Ten rodzaj elektrostymulacji wykorzystuje ładunek o niskim napięciu, który nie wyleczy bólu w stu procentach, ale zminimalizuje jego dokuczliwość. Kto powinien zdecydować się na terapię TENS? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania prądu w leczeniu bólu?

Co to jest prąd TENS? 

Elektroterapia prądami TENS (ang. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) polega na elektrostymulacji nerwów przez skórę. Jet to nieinwazyjny i niefarmakologiczny sposób na zmniejszenie dolegliwości bólowych. Stosowanie terapii TENS sprawdza się w przypadku wielu chorób, urazów i licznych dysfunkcji, w których przebiegu pojawiają się symptomy bólowe o różnym nasileniu czy pochodzeniu. 

Wiadomo, że zabiegi z użyciem prądu, które miały zmniejszyć ból, stosowano już na początku XX wieku. Metoda ta została jednak rozpowszechniona dopiero w 1965 r. Wówczas Melzac i Wall opublikowali teorię „kontrolowanego przepustu rdzeniowego”, czyli tzw. bramki kontrolnej. 

Jak wspomniano, istota elektroterapii TENS leży w wykorzystaniu impulsów elektrycznych o niskim natężeniu. Za pośrednictwem specjalnego urządzenia, impulsy przepływają przez skórę i stymulują zakończenia nerwowe, minimalizując tym samym dolegliwość oraz sprawiając, że organizm zaczyna wydzielać opioidy endogenne – naturalne substancje przeciwbólowe.

Kiedy stosuje się prąd TENS? 

Prąd Tens najczęściej stosowany jest w przypadku: 

• choroby zwyrodnieniowej stawów,  
• reumatoidalnego zapalenia stawów,  
• dyskopatii,  
• schorzeń reumatycznych, 
• bólu pourazowego,  
• bólu pooperacyjnego,   
• neuropatii, 
• radiokulopatii, 
• bólu poamputacyjnego,  
• bólu głowy, 
• migreny, 
• bólu pojawiającego się po zabiegach stomatologicznych, 
• udaru mózgu, 
• bólu miesiączkowego (jeśli jest dość silny).

Odmiany prądu TENS 

TENS to grupa prądów, które działają przeciwbólowo, znieczulająco lub neuromodulacyjnie i charakteryzują się impulsową, dość niską częstotliwością (zazwyczaj około 1-130 impulsów na sekundę, czyli 1-130 Hz). Takie impulsy są krótkie (z reguły od 0,1 do 0,4 milisekundy, czyli 100-400 µs). Mogą płynąć w jednym lub w dwóch kierunkach, a impulsy mogą mieć przy tym różne kształty. Wyróżnia się następujące odmiany terapii prądami TENS: 

• TENS konwencjonalna – w tym przypadku częstotliwość prądu wynosi od 90 do 130 Hz, a impulsy są krótkie, około 50-150 µs, 
• TENS uderzeniowa – to prąd tradycyjny, o wyższej częstotliwości (do 200 Hz), 
• TENS krótka intensywna – cechuje ją duże natężenie, wysoka częstotliwość i długi czas trwania impulsu, 
• TENS akupunkturowa – to niska częstotliwość (2-5 Hz) i długi impuls, (200-300 µs), 
• TENS modulowana – charakteryzuje się zmiennością wszystkich parametrów. 

Poszczególne odmiany TENS różnią się przede wszystkim natężeniem prądu wykorzystywanym do terapii, a w związku z tym także wrażeniami czuciowymi oraz siłą reakcji organizmu. To, która odmiana będzie najlepsza, jest ustalane przez lekarza indywidualnie dla każdego pacjenta i zależy od nasilenia bólu oraz od jego przyczyny.

Gdzie umieszcza się elektrody, stosując elektroterapię? 

Elektrody w przypadku terapii prądem TENS najczęściej umieszcza się: 

• w miejscu, w którym odczuwany jest ból, 
• w punktach specjalnych, czyli akupunkturowych, wyzwalających i motorycznych, 
• w okolicach korzeni nerwów. 

W sprzedaży ogólnej dostępne są kompaktowe elektrostymulatory TENS, które można dostać w sklepach medycznych. Przed ich zastosowaniem warto jednak omówić problem z lekarzem, który powie, w jaki sposób można się leczyć prądami samodzielnie w domu, a także dopasuje terapię do potrzeb pacjenta.

Prąd TENS – przeciwwskazania 

Są osoby, którym nie zaleca się stosowania elektrostymulacji prądem. Z takich zabiegów powinny zrezygnować osoby: 

• z rozrusznikiem serca, 
• z implantami elektronicznymi, 
• z implantami metalowymi, które mogłyby ulec przegrzaniu, 
• z uszkodzoną skórą, 
• po wylewach podskórnych, 
• zmagające się z chorobami dermatologicznymi (użycie prądu TENS należy wówczas skonsultować z dermatologiem), 
• z uszkodzonymi tkankami miękkimi, kiedy istnieje zagrożenie wystąpienia krwawień oraz wysięków, 
• z bólami trzewnymi o niekreślonym miejscu występowania, 
• z bólami psychogennymi, 
• z zaburzeniami krążenia, 
• w trakcie infekcji, gdy pojawia się gorączka, 
• Chorujące na nowotwory, 
• kobiety w ciąży (elektrostymulacja nie może być wtedy stosowana w okolicach brzucha i miednicy). 

Zabieg nie powinien być też wykonywany w okolicach oczu, szyi, tętnic szyjnych oraz klatki piersiowej. Eksperci nie zalecają stosowania elektrod w miejscach, gdzie próg czucia jest zaburzony oraz bardzo owłosionych.  W przypadku osób chorujących na epilepsję, przed zastosowaniem terapii konieczna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym, który zadecyduje, czy choroba pozwala na użycie prądu TENS.  

Bibliografia: 

1. Harnisch G., Elektroakupunktura do użytku domowego i praktyki terapeutycznej, Vital, Białystok 2021. 
2. Kasprzak W., Fizjoterapia kliniczna, PZWL, Warszawa 2022. 
3. Mika T., Kasprzak W., Fizykoterapia, PZWL, Warszawa 2022.