Proktolog to lekarz, którego nie trzeba się obawiać

Proktolog to specjalista, który leczy pacjentów ze schorzeniami odbytu i odbytnicy. Choroby te postrzegane są jako wstydliwe, dlatego wielu chorych zgłasza się do lekarza dopiero w ostateczności, gdy objawy znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jak przebiega wizyta u proktologa? Czy jest się czego obawiać? Z jakimi dolegliwościami warto zgłosić się do lekarza tej specjalizacji? 

Czym zajmuje się proktolog?

Proktolog to specjalista chirurgii, który ma odpowiednią wiedzę i kwalifikacje w zakresie proktologii – dziedzinie medycyny skupiającej się na schorzeniach końcowych odcinków jelita grubego, czyli odbytnicy i odbytu. Zadaniem tego lekarza jest diagnostyka, leczenie oraz profilaktyka następujących schorzeń: 

• ropnie okołoodbytnicze, 
• choroba hemoroidalna, 
• szczeliny odbytu, 
• przetoki odbytu, 
• wypadanie odbytnicy, 
• uchyłki jelita grubego, 
• nowotwory okrężnicy i odbytu. 

Do proktologa powinny być kierowane osoby zmagające się z następującymi dolegliwościami: 

• nietrzymaniem stolca, 
• pieczeniem lub swędzeniem odbytu, 
• bólem odbytu, 
• krwawieniem z odbytu, 
• śluzem w stolcu, 
• uczuciem niepełnego wypróżniania, 
• przewlekłymi biegunkami lub zaparciami. 

Jak przygotować się do wizyty u proktologa?

Na wizytę u proktologa w ramach NFZ można udać się wyłącznie ze skierowaniem. Wystawia je lekarz pierwszego kontaktu lub inny specjalista chorób wewnętrznych. Porady proktologa można zasięgnąć też prywatnie. Wtedy cena konsultacji wynosi około 250-350 złotych. 

Często pacjenci zastanawiają się, jak ubrać się do proktologa. Ubiór może być dowolny, ponieważ do badania trzeba się rozebrać od pasa w dół. Wiele osób nurtuje też pytanie, czy golić się do proktologa. Jest to konieczne jedynie przed planowanym zabiegiem proktologicznym, natomiast standardowa wizyta wymaga jedynie zadbania o higienę osobistą (nie należy nakładać żadnych kremów lub maści – badana okolica powinna być czysta) i wypróżnienie się. Oczyszczenie jelit z mas kałowych ułatwi wprowadzenie diety bogatej w błonnik oraz picie dużej ilości wody. 

Przebieg badania proktologicznego

Badania proktologicznego obawia się wielu pacjentów, ponieważ budzi ono strach i poczucie wstydu. Warto jednak uzmysłowić sobie, że jest to standardowa procedura medyczna, podobnie jak np. badanie ginekologiczne. Przeprowadzenie jej pozwala na wykrycie wielu schorzeń oraz szybkie postawienie diagnozy, co daje szansę na ustąpienie objawów i uniknięcie powikłań chorobowych.  

Konsultacja rozpoczyna się od zebrania szczegółowego wywiadu medycznego. Pytania dotyczące wypróżnień oraz innych objawów towarzyszących mogą wydawać się krępujące, ale stanowią istotny element diagnostyki. Drugim etapem wizyty jest badanie przedmiotowe. Badanie proktologiczne per rectum polega na palpacyjnej ocenie struktur znajdujących się w obrębie odbytnicy. Procedura trwa kilka minut i wiąże się z nieznacznym dyskomfortem. Przeprowadza się ją w jednej z trzech pozycji:  

• na lewym boku,  
• w pozycji kolankowo-łokciowej, 
• w pozycji ginekologicznej.  

Podczas badania ocenia się napięcie zwieraczy, obecność guzów, polipów, nacieków oraz zwężeń. Uzupełnieniem badania jest anoskopia przeprowadzana przy użyciu wziernika. Pozwala ona na dokładne obejrzenie zmian wykrytych podczas badania per rectum. Jeśli zebrane w czasie wywiadu informacje oraz przeprowadzone badania wskazują na konieczność poszerzenia diagnostyki, proktolog może zlecić wykonanie dodatkowych badań, takich jak test na krew utajoną w kale, rektoskopia lub kolonoskopia. 

Bibliografia: 

1. Bielecki K., Badanie proktologiczne chorego z objawami nietrzymania gazów i stolca, Nowa Medycyna 2022, 29(3): 95-98. 
2. Gupta P., Proctology in the family practice, Revista Mexicana de Coloproctología 2004, vol. 10, no. 3. 
3. Villanueva Herrero J., Abdussalam A.Kasi A, Rectal Exam,  StatPearls Publishing 2023.