Proliferacja – czym jest i jak działa rozmnażanie się komórek w organizmie człowieka?

Proliferacja to jeden podstawowych procesów zachodzących w ludzkim organizmie. Możemy zaobserwować go podczas skaleczenia, ale przeważnie nie wiemy o nim zbyt wiele. Czym zatem jest i jak działa? 

Proliferacja – czym jest?

Proliferacja to zdolność do rozmnażania się komórek. Proces ten jest regulowany poprzez cykl komórkowy. Jest to jedna z cech każdego organizmu żywego. Cykl komórkowy przy pomocy enzymów oraz białek w określonym czasie wysyła sygnał do komórek, aby te podzieliły się i powieliły. Proces proliferacji najlepiej obrazuje regeneracja komórek przy rozcięciu skóry. Gdy tkanka jest zdrowa — nieprzerwana, cykl komórkowy blokuje proliferację. Jeśli komórki zostaną przerwane, ciało zaczyna namnażać komórki i rozpoczyna regenerację uszkodzonego miejsca. Proliferacja może dotyczyć zarówno komórek zdrowych, jak i nowotworowych. Bez tego procesu niemożliwe byłoby gojenie się ran czy rośnięcie. Proliferacja jest też w pełni fizjologicznym stanem.

Cykl komórkowy

Cykl komórkowy to seria zdarzeń, która zachodzi od powstania komórki do jej podziału. Cały cykl dzieli się na dwie główne części — interfazę i kariokinezę. W czasie interfazy komórka wzrasta oraz gromadzi składniki, które są potrzebne do jej podziału. Podczas kariokinezy komórka dzieli swoje DNA, wskutek czego powstają dwie oddzielne komórki. Dzięki temu procesowi jednokomórkowa zygota może rozwinąć się w dojrzały organizm, a dojrzały organizm zregenerować się. Przykładem całego cyklu jest regeneracja skóry, włosów, komórek krwi czy niektórych organów wewnętrznych. Cykl komórkowy sprawia zatem, że pojedyncze komórki komunikują się ze sobą i blokują proces proliferacji, a jeśli utracą kontakt ze sobą na skutek uszkodzenia, rozpoczynają się namnażać.

Proliferacja – kości

Proces proliferacji dotyczy nie tylko skóry, ale również kości. Szacuje się, że 10% kości w naszym ciele rocznie ulega przemodelowaniu. Wynika to z ogólnego rozwoju organizmu. Proliferacja odpowiada zatem za namnażanie się komórek kostnych — osteocytów, osteoblastów i osteoklastów. Najczęściej, zmiany można zaobserwować w kościach, okostnej oraz przyczepach ścięgien do kości. Proliferacja występuje też przy złamaniach kości. Odpowiednie namnażanie się komórek kostnych jest odpowiedzialne za prawidłowy stan kości w zdrowym organizmie.

Proliferacja – endometrium

Kolejnym przykładem zdolności organizmu do namnażania komórek jest endometrium. Jest to proces, który zachodzi między 4 a 14 dniem cyklu miesiączkowego i polega na namnażaniu komórek wyściełających macicę. Po zakończeniu miesiączki, komórki endometrium namnażają się, przygotowując macicę na ewentualną ciążę. Jeśli do niej nie dojdzie, komórki ulegną zniszczeniu podczas kolejnej miesiączki, a proces powtarza się.

Proliferacja – nowotwory

Czasami proces namnażania się komórek staje się niekontrolowany. W takiej sytuacji cykl komórkowy traci kontrolę nad całym procesem i dochodzi do nieograniczonej proliferacji. Nowotwory cechują się szybkim metabolizmem, a co za tym idzie, namnażaniem nowych – chorych komórek. Przyczyną nieprawidłowego działania cyklu komórkowego mogą być mutacje genów w DNA. Proliferacja zachodząca zatem w sposób niekontrolowany tworzy komórki rakowe.