Przeszczep wątroby – jakie są rokowania i kto kwalifikuje się do niego?

Przeszczep wątroby jest w Polsce względnie nową procedurą chirurgiczną. Pierwszego przeszczepu dokonano dopiero w 1990 roku, dobrych kilka dekad po udanych operacjach tego typu przeprowadzanych w krajach zachodnich. Polska transplantologia rozwijała się jednak bardzo szybko i w tym momencie nie odstaje od światowych standardów.

Czy przeszczep wątroby jest poważnym zabiegiem?

Przeszczepienie wątroby oceniane jest przez chirurgów-transplantologów jako zabieg skomplikowany i czasochłonny, ale dający bardzo dobre efekty. Wątroba jest organem mało wymagającym pod względem immunologicznym, co oznacza, że prawdopodobieństwo odrzutu przeszczepu przed układ odpornościowy jest niższe niż np. w przypadku serca czy trzustki. Mimo tego ponad połowa przeszczepień kończy się odrzuceniem organu przed biorcę – konieczne jest wtedy przeprowadzenie leczenia immunosupresyjnego. Jedynie 5% biorców cierpi jednak na odrzucenie przewlekłe i wymaga retransplantacji wątroby.

Jakie są rokowania po przeszczepie wątroby?

W Polsce ponad 90% pacjentów po przeszczepie wątroby przeżywa ponad rok, 75% – ponad pięć lat. Około 15% osób po przeszczepieniu wątroby doświadcza powikłań, zwykle krwiotocznych lub żółciowych.

Dokładne rokowania każdego pacjenta zależą bezpośrednio od przyczyny przeszczepienia wątroby. Główną przesłanką wobec zabiegu są: marskość wątroby, nowotwory wątroby, zatrucia (zwłaszcza muchomorem sromotnikowym) oraz wypadki komunikacyjne. Zasadniczo najgorsze rokowania wykazują pacjenci onkologiczni, u których częstokroć dochodzi do nawrotów choroby i przerzutów do przeszczepionego organu.

Kwalifikacja do przeszczepu wątroby

Do zabiegu kwalifikują się chorzy, którzy mają mniej niż 90% szans na przeżycie roku i u których przeszczep może znacznie wydłużyć oczekiwany czas życia. W szacowaniu konieczności przeszczepu w przypadku marskości wątroby stosuje się tzw. skalę Childa-Pugha. Bierze ona pod uwagę pięć parametrów: obecność wodobrzusza, stężenie bilirubiny, poziom albumin, czas protrombinowy oraz obecność encefalopatii wątrobowej. Im więcej punktów w skali uzyska pacjent, tym mniejsza jest jego oczekiwana przeżywalność. Na tej podstawie ustala się priorytet w kwalifikacji do przeszczepu – pierwszeństwo mają chorzy z ciężką niewydolnością wątroby.

Inny sposób kwalifikacji (nazywany kryteriami mediolańskimi) stosuje się w przypadku nowotworów złośliwych wątroby, przede wszystkim raka wątrobowokomórkowego. Do przeszczepu kierowane są osoby, u których wykryto jedno ognisko nowotworu o średnicy nie więcej niż 5 cm lub najwyżej trzy zmiany, nie większe niż 3 cm.

Przeszczep wątroby – przeciwwskazania

Polskie Towarzystwo Hepatologiczne wymienia przeciwwskazania bezwzględne oraz względne do przeszczepienia wątroby. Do przeciwwskazań bezwzględnych należą:

• Nowotwory o lokalizacji pozawątrobowej, w tym przerzuty z nowotworu wywodzącego się z wątroby;
• Zaawansowane choroby płucno-sercowe;
• Aktywne uzależnienie od substancji psychoaktywnych (alkoholizm, narkomania, lekomania);
• Psychoza;
• Niedomoga wielonarządowa.

Istnieją także przeciwwskazania względne. Oceną ryzyka i ewentualnych korzyści dla pacjenta w przypadku przeciwwskazań względnych zajmują się lekarze – hepatolodzy i transplantolodzy.

• Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS)
• Rak wątrobowokomórkowy poza kryteriami mediolańskimi (patrz wyżej);
• Niewydolność nerek;
• Bardzo głębokie niedożywienie;
• Zakrzepica żyły wrotnej, jeżeli jest skojarzona z zakrzepicą żyły krezkowej lub śledzionowej;
• Zakażenie HBV z wysoką wiremią.

Czasami na liście przeciwwskazań względnych do przeszczepu wątroby wymienia się także bardzo wysoki poziom cholesterolu oraz dyslipidemię.

Zadbaj o prawidłową pracę wątroby

Ważnym czynnikiem warunkującym marskość wątroby jest wirusowe zapalenie wątroby typu C (HVC, WZW C). Choroba ta może rozwijać się bezobjawowo przez lata, nieleczona jednak niemal zawsze kończy się niewydolnością wątroby lub nowotworem tego narządu. W Polsce prowadzone są bezpłatne badania profilaktyczne, które pozwolą Ci uchronić wątrobę przed skutkami rozwoju HVC.

Sprawdź mapę miejsc, gdzie możesz bezpłatnie przebadać się pod kontem wirusowego zapalenie wątroby typu C: https://hcv.info.pl/index.php/gdzie-sie-badac/

Źródła:

1. https://transplantacja.org.pl/transplantacja/przeszczep-watroby-informacje-o-zabiegu/#Rokowania_i_statystyki
2. Child, JG. Turcotte. Surgery and portal hypertension.. „Major Probl Clin Surg”. 1, s. 1–85, 1964