Przewlekła niewydolność nerek – przyczyny i metody walki z chorobą

Przewlekła niewydolność nerek jest następstwem nieodwracalnego upośledzenia narządu. Zaobserwować to można poprzez spadek wskaźnika świadczącego o prawidłowości funkcji nerek – GFR. Najczęstsze przyczyny przewlekłej niewydolności nerek to cukrzyca, nadciśnienie oraz zapalenie nerek.

W przewlekłej niewydolności nerek substancje powstające w wyniku metabolizmu nie są usuwane z organizmu w sposób prawidłowy, co można zaobserwować w postaci objawów z różnych narządów ciała. Duże znaczenie w przewlekłej niewydolności nerek ma leczenie żywieniowe oraz redukowanie objawów.

Przewlekła niewydolność nerek – przyczyny

Niewydolność nerek to stan, w którym dochodzi do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania tego narządu. Wyróżniamy ostrą i przewlekłą niewydolność nerek. Z przewlekłą niewydolnością nerek mamy do czynienia, gdy utrata prawidłowego funkcjonowania nerek trwa co najmniej 3 miesiące. Przewlekła niewydolność nerek odnosi się do kategorii G3–G5 przewlekłej choroby nerek. Najczęstsze przyczyny przewlekłej niewydolności nerek to nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca, kłębuszkowe zapalenie nerek, uszkodzenie nerek w przebiegu nadciśnienia, cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek, wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, uszkodzenie nerek w przebiegu niedokrwienia. Oprócz wyżej wymienionych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek istnieją rzadsze przyczyny takie jak toczeń czy sarkoidoza. W wyniku zmian degeneracyjnych niewydolne nerki nie potrafią efektywnie usuwać szkodliwych substancji kumulujących się w organizmie w wyniku przemian metabolicznych. Niewydolna jest także gospodarka wodno-elektrolitowa.

Przewlekła niewydolność nerek – objawy

Obraz kliniczny choroby zależy od zaawansowania przewlekłej niewydolności nerek. Należy się poddawać rutynowym badaniom laboratoryjnym w celu wykrycia choroby jeszcze w jej stadium bezobjawowym. Zaawansowanie przewlekłej niewydolności nerek można ocenić na podstawie wskaźnika GFR (przesączania kłębuszkowego), które w warunkach prawidłowych wynosi 90 ml/min/1,73 m² i więcej. W stadium G3 GFR wynosi 30–59 ml/min/1,73  m², w stadium G4 15–29 ml/min/1,73  m², natomiast w stadium G5 mniej niż 15 ml/min/1,73  m².

Do objawów ogólnych przewlekłej niewydolności nerek zaliczamy osłabienie i męczliwość spowodowane powstaniem anemii, utratę masy ciała, brak apetytu. Skóra może stać się blada i sucha. Objawy z układu krążenia obejmują nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca. Do całości obrazu choroby dołączają nudności i wymioty. W wyniku przewlekłej niewydolności nerek i związanych z tym zaburzeń metabolizmu wapnia dojść może do wielu dolegliwości hormonalnych. Patologie metabolizmu kości odczuwalne są w postaci bólu oraz zwiększonej ich łamliwości. U kobiet w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek wystąpić mogą zaburzenia miesiączkowania w postaci nawet jego zaniku. W zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek, inaczej schyłkowej przewlekłej chorobie nerek w stadium G5, występują objawy ze wszystkich układów ciała. Zwykle dochodzi do powstania mocznicowego zapachu z ust, „szronu mocznicowego” powstającego na skórze, świądu, obrzęku płuc, problemów neurologicznych – zaburzeń koncentracji, bólów głowy, drgawek, a nawet śpiączki. Do przewlekłej niewydolności nerek u dzieci dochodzi rzadziej niż u dorosłych, a objawy są podobne.

Przewlekła niewydolność nerek – dieta

Bardzo ważną rolę w hamowaniu postępu choroby ma leczenie żywieniowe. Pacjent cierpiący na przewlekłą niewydolność nerek powinien mieć odpowiednio dobraną dietę, ze szczególnym zwróceniem uwagi na jej kaloryczność oraz ilość białka. Dzienne spożycie kalorii powinno wynosić 35 kcal/kg masy ciała. Zalecane spożycie białka zależy od GFR – im parametr jest niższy, tym mniej białka powinno być podawane. W przypadku GFR od 25–60 powinno to być 0,8 g białka na kg masy ciała, natomiast jeśli GFR wynosi <25 – tylko 0,6 g/kg masy ciała. Czasami konieczne jest podawanie preparatów bogatych w aminokwasy. W razie wystąpienia nadciśnienia tętniczego konieczne jest ograniczenie spożycia soli. Zwykle należy ograniczać również spożycie potasu i fosforanów. Jeśli chory jest dializowany, konieczne jest dodatkowe podawanie witamin.

Przewlekła niewydolność nerek – leczenie

Leczenie przewlekłej niewydolności nerek jest skomplikowane i musi odbywać się pod okiem specjalisty. W miarę możliwości leczy się przyczyny oraz występujące objawy choroby. Najważniejszym celem leczenia jest ograniczenie wydalania białka z moczem. W tym celu stosuje się leki z grupy inhibitorów, sartanów, konwertazy lub angiotensyny. Należy kontrolować ciśnienie za pomocą leków przeciwnadciśnieniowych oraz poziom lipidów we krwi. W przypadku zaburzeń elektrolitowych konieczne jest podawanie leków pozwalających usunąć nadmiar kumulujących się związków z moczem. Przy niedokrwistości trzeba suplementować żelazo oraz podawać leki wzmagające produkcję krwinek. W schyłkowej niewydolności nerek konieczna jest dializoterapia, która polega na mechanicznym usuwaniu toksycznych związków z krwi. Niekiedy zabieg ten musi być prowadzony do końca życia pacjenta. Dobrze rokujący chory może mieć możliwość zakwalifikowania się do przeszczepu nerek.