Przewodnik po badaniach piersi – jakie i kiedy warto zrobić?

Badania piersi – wszystko, co powinnaś o nich wiedzieć. Czy już powinnam zacząć robić USG, a może lepiej mammografię? Będzie boleć? Ile to kosztuje? Kiedy zacząć się badać? Można mieć sporo wątpliwości na ten temat. Odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania związane z badaniami piersi. Chcesz mieć zdrowe piersi – zobacz, jak o może o nie zadbać.

Pewnie każda z nas nieraz to słyszała – rak piersi, odpowiednio wcześnie wykryty, jest całkowicie uleczalny. To prawda. Guzek, którego średnica nie przekracza 2 cm i nie wykryto przerzutów do węzłów chłonnych, daje szansę na pełne wyleczenie. Dlaczego więc nadal kobiety w Polsce za rzadko się badają? Z roku na rok rośnie w naszym kraju liczba zachorowań na nowotwór złośliwy piersi. Pod względem przeżyć w czasie pięciu lat zajmujemy trzecie miejsce od końca w Europie. Najlepsze efekty w leczeniu raka piersi uzyskuje Szwecja, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria i Wielka Brytania.

Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta z wiekiem – prawie połowa zachorowań jest diagnozowana między 50. a 69. rokiem życia. Te wszystkie dane tylko potwierdzają – o badaniach piersi nigdy dość. Trzeba cały czas mówić, informować i edukować. Przygotowaliśmy kompleksowy przewodnik po badaniach piersi. Tu wszystkiego się dowiesz – jakie są rodzaje badań, na czym polegają, kiedy je robić i ile kosztują.

Samobadanie piersi

Czy wiesz, że aż 40 proc. przypadków raka piersi zostaje wykrytych przez kobiety, które same wyczuły zmiany? To powinno każdą z nas zachęcić do regularnego interesowania się swoimi piersiami. Samodzielne badanie piersi, które we własnym domu i we własnym zakresie jest w stanie zrobić każda z nas, to podstawa. Nawet jeśli regularnie wykonujesz USG i/lub mammografię, to raz w miesiącu powinnaś sama zbadać swoje piersi. Niech to ci wejdzie w nawyk.

Samobadanie piersi. Kiedy należy je wykonywać?
Badanie piersi wykonuj najlepiej kilka dni po miesiączce – lekarze podpowiadają, by robić je między 6. a 9. dniem cyklu.

Samobadanie piersi. Jak je wykonywać?
Możesz to zrobić przed lustrem lub pod prysznicem. Stań nago i unieś obie ręce do góry. Uważnie przyjrzyj się swoim piersiom – czy widzisz jakieś zmiany w ich kształcie, czy skóra jest napięta, czy nie pojawiły się jakieś zaczerwienienia? Na tej samej zasadzie obejrzyj piersi trzymając ręce na biodrach. Następnie umieść lewą rękę za głową i prawą dłonią zbadaj lewą pierś. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami, zataczaj kółka wzdłuż piersi – z góry na dół i z powrotem. Na koniec ściśnij brodawkę i zobacz, czy nie wydobywa się z niej żaden płyn. To samo zrób z drugą piersią. Nie zapomnij też o zbadaniu węzłów chłonnych pod pachami – zrób to podobnie trzema placami, jak badałaś piersi.

Jeśli wyczułaś jakieś zgrubienie, guzek czy cokolwiek, czego do tej pory nie czułaś, a cię niepokoi, zgłoś się do lekarza.
Nie wpadaj od razu w panikę – tylko 20% zmian podczas samobadania w domu okazuje się nowotworami. Zwykle mamy do czynienia z niegroźnymi włókniakami.

Samobadanie piersi. Najczęściej popełniane błędy:

– nieregularność w samobadaniu piersi
– wybór nieodpowiedniej pozy
– badanie się w złym dniu cyklu
– niedokładne badanie piersi

Badanie palpacyjne

Badanie palpacyjne. Co to jest?
To druga po samobadaniu piersi skuteczna i prosta metoda na rozpoznanie zmian w piersiach. Jest to rutynowe badanie, które każdy lekarz ginekolog powienien regularnie wykonywać u swojej pacjentki. Jeśli tego nie robi, poproś go o to.

Badanie palpacyjne. Na czym polega?
Lekarz najpierw ogląda piersi – ocenia ich symetrię, kształt i zarys, szuka nieprawidłowości, jak obrzęki, zagłębienia, zmiany zabarwienia skóry. Następnie przechodzi do badania palpacyjnego (dotykowego) – lekko uciskając centymetr po centymetrze sprawdza jedną i drugą pierś. Dotyka też obszaru pod pachą. Na koniec lekarz uciska brodawkę, by sprawdzić, czy nic się z niej nie wydziela.

USG piersi

USG piersi. Co to za badanie?
To badanie piersi, jakie poza samobadaniem zwykle zaleca lekarz ginekolog. Jeśli skończyłaś 30 lat, to jest to podstawowe badanie profilaktyczne, które powinnaś regularnie wykonywać. Jest nieinwazyjne, szybkie i bezbolesne. Pozwala na wczesnym etapie rozwoju wykryć guzki w piesiach.

USG piersi. Jak wygląda badanie?
Wykonuje się je za pomocą ultradźwięków. Pacjentka rozbiera się od pasa w górę i kładzie na plecach na leżance, z jedną ręką nad głową. Lekarz smaruje piersi żelem i przykłada głowicę aparatu ultrasonograficznego do skóry. Przesuwając głowicą po piersi, dokładnie ogląda tkankę, patrząc na obraz na monitorze. Podobnie bada też obszar pod pachami.

USG piersi. Kiedy należy je wykonać?
USG piersi zwykle robi się do 10. dnia cyklu. Badanie to potrafi wykryć zmiany wielkości już ok. 5 mm, lekarz za pomocą tego badania może też odróżnić guza od zwykłej torbieli. Warto pamiętać, że nie jest to badanie zastępujące mammografię. Uzupełniają się.

USG piersi. Ile kosztuje takie badanie?
USG piersi kosztuje ok. 50 złotych.

Mammografia

Umożliwia wykrycie raka piersi na bardzo wczesnym etapie. Pozwala wykryć guzki już wielkości zaledwie 3 mm, a mammografy cyfrowe nawet takie wielkości 1 mm.

Mammografia. Na czym polega?
Mammografia jest badaniem rentgenowskim, podczas którego pierś umieszcza się między dwoma płytkami i ściska. Niektóre kobiety odczuwają wtedy ból, inne jedynie dyskomfort. Jest to niezbędne, żeby uzyskać jak najlpeszy obraz badania. W trakcie badania radiolog robi po dwa zdjęcia każdej piersi. Całość trwa kilka minut.

Mammografia. Jak się przygotować?
Mammografię należy wykonywać w konkretnym momencie cyklu miesiączkowego – między 5. a 12 dniem (wtedy piersi są najmniej wrażliwe na dotyk). Przed badaniem nie wolno używać kosmetyków do ciała – dezodorantu czy balsamu, bo mogą wpłynąć na badanie, zakłócając obraz.

Mammografii nie wykonuje się u kobiet w ciąży. Nie jest też wykonywana u młodych kobiet, raczej dopiero po 40. roku życia. Młode piersi nie nadają się do tego badania ze względu na ich strukturę gruczołową.

Mammografia. Kiedy należy ją wykonać?
Lekarze zalecają wykonywać ją po 40-tce co dwa lata, a po przekroczeniu 50. roku życia – co rok. Ważna jest też chorobowa historia rodzinna – kobiety, u których w rodzinie był rak piersi, mogą być skierowane na mammografię wcześniej niż przed 40. rokiem życia.

Mammografia. Gdzie można ją wykonać. Ile kosztuje?
Prywatnie za badanie mammograficzne zapłacisz około 100 złotych. Dla osób ubezpieczonych w ramach programu Narodowego Funduszu Zdrowia jest bezpłatna dla kobiet w wieku 50-69 lat. Niezbędne jest wtedy skierowanie od lekarza.

Rezonans magnetyczny MRI

Słyszy się o nim rzadziej w kontekście badania piersi niż o USG i mammografii. Nazywany często mammografią rezonansu magnetycznego, wykonywany jest, gdy wyniki z powyższych metod nie dają jednoznacznych wniosków. Do tego badania wykorzystuje się silne pole magnetyczne, fale radiowe i komputer. Rezonans piersi robi się też u kobiet, które mają wkładki silikonowe w biuście. Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest też wszczepiony rozrusznik serca.

Rezonans magnetyczny MRI. Na czym polega?
Pacjentka leży na stole wsuwanym do tunelu aparatu MR. Podczas badania wewnątrz panuje hałas, który pojawia się cyklicznie podczas pracy maszyny. Komputer odtwarza obraz ciała, dlatego podczas rezonasnu nie wolno się ruszać. W zależności od urządzenia badanie może trwać 10-30 minut, albo 30-90 minut.

Rezonans może być wykonany z kontrastem, czyli przed wstrzykiwany jest środek kontrastujący i lekarz obserwuje na monitorze, jak kontrast rozchodzi się po tkankach w ciele. Chore tkanki gromadzą więcej kontrastu niż pozostałe, zdrowe.

Rezonans magnetyczny MRI. Ile kosztuje?
Badanie rezonansem magnetycznym wykrywa zmiany nowotworowe z większą czułością niż mammografia, ale jest też droższe. Kosztuje ok. 600 złotych. Zwykle wykonuje się je między 6. a 14. dniem cyklu. Lekarz może zalecić odstawienie terapii hormonalnej 1-2 miesiące przed badaniem.

Biopsja. Biopsja cienkoigłowa i biopsja gruboigłowa

Jeśli w wyniku badania USG lub mammografii lekarz wykryje coś niepokojącego w piersi kobiety, zleca biopsję. To niegroźny zabieg, który umożliwia pobranie wycinka niepokojącej zmiany za pomocą igły.

Biopsja – cienkoigłowa i gruboigłowa
Badanie polega na nakłuciu guzka igłą i zassaniu materiału do analizy. Różnica jest w wielkości igły. W przypadku biopsji cienkoigłowej lekarz używa igły o średnicy 0,6-0,8 mm. Ból porównywalny jest do zastrzyku. Drugi rodzaj bioopsji jest o wiele bardziej inwazyjny i bolesny – bo wykonywany igłą o średnicy 3 mm. Robi się ją w znieczuleniu miejscowym. Pobrane komórki ogląda się pod mikroskopem. Zleca się tzw. histopatologię, żeby stwierdzić, czy są obecne komórki nowotworowe w zmianie.

W niektórych przypadkach niezbędne jest wykonanie biopsji mammotomicznej, podczas której poza wbiciem igły o średnicy 33 mm, pobiera wycinek metodą próżniową (zasysa się materiał do analizy, jednocześnie nie rozprzestrzeniając ewentualnych rakowych komórek). Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.

Biopsja cienkoigłowa i gruboigłowa. Ile kosztuje?
Ceny biopsji potrafią być bardzo różne w zależności od kliniki, w której się ją wykonuje. Zaczynają się od ok. 200 zł.

Rak piersi. Pamiętaj!

– Nie każdy guzek jest rakiem, ale każdą zmianę, która cię zaniepokoi trzeba pokazać lekarzowi.

– Nie można się zarazić nowotworem piersi.

– Na jeden nowotwór złośliwy przypada 10 łagodnych