Przewodnik po menstruacji – poznaj jej przyczyny i objawy

Co to jest menstruacja i dlaczego właściwie co miesiąc krwawimy? Okres nieodłącznie towarzyszy wszystkim kobietom w wieku rozrodczym. Jego częstotliwość i czas trwania mogą mocno się różnić, podobnie jak towarzyszące mu dolegliwości. Poznaj wygodny sposób na kontrolę swojej menstruacji oraz sprawdź, kiedy miesiączka jest prawidłowa, a kiedy powinna wzbudzić twój niepokój.  Podpowiem także, co pomoże złagodzić jej objawy.

Menstruacja – co to takiego? 

Menstruacja (inaczej okres) to cykliczne złuszczanie się błony śluzowej macicy, czyli endometrium, któremu towarzyszy krwawienie z dróg rodnych. Jest ona pierwszym etapem cyklu miesiączkowego, który można ogólnie podzielić na 4 fazy: 

• menstruację, 
• fazę folikularną, 
• owulację, 
• fazę lutealną. 

Celem całego cyklu jest przygotowanie macicy na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej i późniejszy rozwój płodu, więc przez jego większą część endometrium ulega pogrubieniu. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, macica musi się oczyścić ze starej wyściółki, żeby zrobić miejsce na świeżą. Dlatego pod sam koniec cyklu gwałtowny spadek hormonów płciowych – estrogenu i progesteronu – indukuje jej złuszczanie się, czyli okres. 

I chociaż teoretycznie okres to nie choroba, nie jest to także zwykły czas dla organizmu. Jest on przeciwwskazaniem dla niektórych badań, np. biopsji cienkoigłowej – menstruacja zwiększa ryzyko powstania krwiaka w miejscu wkłucia. Dlatego warto wziąć ją pod uwagę także przy planowaniu terminów wizyt u lekarza czy zabiegów. 

Ile trwa menstruacja? 

Prawidłowe cykle miesiączkowe zajmują od 24. do 38. dni, z kolei sama menstruacja trwa 4-8 dni i w tym czasie towarzyszą jej zwykle dodatkowe objawy. Po raz pierwszy okres pojawia się w wielu dojrzewania, zwykle między 11. a 16. rokiem życia i występuje aż do menopauzy. 

Czasami w wyniku chorób, problemów hormonalnych czy czynników zewnętrznych mogą pojawić się zaburzenia menstruacji, np. nieregularne miesiączki, bolesne i obfite krwawienia czy ich całkowity brak. W takiej sytuacji udaj się do ginekologa, żeby ustalić przyczyny tych dolegliwości. 

Jak prowadzić kalendarz menstruacji? 

Kalendarz menstruacji to metoda monitorowania cykli miesiączkowych. Polega ona na zapisywaniu dat wystąpienia kolejnych okresów, a także wszystkich objawów pojawiających się w ich trakcie oraz pomiędzy nimi. Dzięki niemu możesz np. sprawdzić, czy twoje miesiączki pojawiają się regularnie i jakie dolegliwości zwykle im towarzyszą. 

Kalendarz menstruacji to wygodne narzędzie do kontroli cyklu. Im więcej informacji w nim zapiszesz, tym lepiej. Czy miesiączka była bolesna? Jak wyglądała jej intensywność? Jakie objawy dokuczały ci przed początkiem krwawienia? Te informacje pozwolą ustalić pewne schematy. Dzięki nim określisz chociażby moment owulacji czy obliczysz, kiedy okres wypadnie w miesiącach wakacyjnych. Szybko też zauważysz ewentualne odchylenia od dotychczasowej normy, co umożliwi ci szybki kontakt z lekarzem, a także zwiększy szanse na wyleczenie, jeżeli choroba będzie poważna. 

Najczęstsze objawy menstruacji 

Menstruacja to nie tylko krwawienie. Często towarzyszą jej dodatkowe dolegliwości, które pogarszają twoje samopoczucie fizyczne i psychiczne. Objawy menstruacji, jakie mogą się u ciebie pojawić, to m.in.: 

• ból i skurcze w podbrzuszu, 
• zwiększony apetyt, 
• wahania nastroju, 
• ból dolnych partii pleców, 
• drażliwość, 
• ból głowy, 
• zmęczenie. 

Czasem niepokój wzbudza także wygląd samej krwi miesiączkowej, która może np. zawierać skrzepy. O ile pojawiają się sporadycznie, nie są niczym nieprawidłowym. Przy obfitej menstruacji skrzepy tworzą się dlatego, że krew zalega w drogach rodnych zanim je opuści. Jeśli jednak są one duże, a miesiączki niepokojąco intensywne, a w dodatku wcześniej tego u siebie nie obserwowałaś, warto skonsultować się z ginekologiem. 

Jak złagodzić objawy menstruacji? 

Skurcze macicy towarzyszące menstruacji to z naszej perspektywy nieprzyjemne zjawisko, wywołujące dyskomfort i ból. Jednak organizm wywołuje je w konkretnym celu – żeby pobudzić endometrium do złuszczania. Możesz złagodzić te dolegliwości, stosując przeciwbólowe tabletki. Na menstruację najlepsze są takie, które działają też przeciwzapalnie, np.: 

• ibuprofen, 
• ketoprofen, 
• deksketoprofen, 
• naproksen. 

Żeby wzmocnić ich działanie, możesz także zastosować preparaty rozkurczające mięśnie gładkie, np. drotawerynę czy hioscynę. Z kolei, jeśli podczas okresu często dokucza ci ból i opuchlizna piersi, rozważ suplementację oleju z wiesiołka, który zmniejsza te dolegliwości. Oprócz tego pomocne bywają zioła na menstruację, które działają przeciwzapalnie, wyciszająco czy rozkurczowo, np.: 

• mięta pieprzowa, 
• rumianek pospolity, 
• melisa lekarska, 
• kozłek lekarski, 
• krwawnik pospolity. 

Objawy okresu możesz też złagodzić innymi sposobami. Zastosuj odpowiedni masaż, a menstruacja nie będzie tak uciążliwa. Jeśli masz piłkę rehabilitacyjną, usiądź na niej i rób biodrami kółeczka, żeby rozluźnić mięśnie dna miednicy. Możesz też wykorzystać w tym celu zwinięty w rulon koc. Połóż go na stołku i usiądź na nim okrakiem, a następnie za pomocą ruchów bioder przetaczaj go z jednej strony na drugą. 

Napięcie mięśni miednicy zmniejsza też aktywność fizyczna. W trakcie okresu nie forsuj się intensywnymi treningami – wystarczy spacer czy lekkie ćwiczenia. Zwróć też uwagę na swoją dietę. Podczas menstruacji może cię ciągnąć do słodyczy, jednak warto ich unikać. Zawarte w nich cukry proste nasilają stany zapalne w organizmie, a ból miesiączkowy ma właśnie takie podłoże. 

Bibliografia: 

1. Begum M., Das S., Sharma H. K., Menstrual disorders: causes and natural remedies, Journal of Pharmaceutical, Chemical and Biological Sciences 2016, 4(2): 307-320. 
2. https://medlineplus.gov/menstruation.html [dostęp 22.02.2024]. 
3. https://www.msdmanuals.com/home/women-s-health-issues/biology-of-the-female-reproductive-system/menstrual-cycle [dostęp 22.02.2024].