Rak jąder, czyli najczęstszy nowotwór u młodych mężczyzn

Coraz więcej mężczyzn choruje na raka jąder – jak podaje NFZ, każdego roku zapada na tę chorobę około 1000 pacjentów. Na szczęście daje ona dobre rokowania, nawet jeśli pojawiają się związane z nią przerzuty. Mimo to warto podejmować działania profilaktyczne, np. w postaci samobadania. W przeciwnym razie może dojść do konieczności usunięcia jądra, a więc orchidektomii. 

Czym jest rak jąder? 

Rak jąder to choroba, która pojawia się relatywnie rzadko. Według Krajowego Rejestru Nowotworów stanowi ona zaledwie 1,6% wszystkich przypadków nowotworów u mężczyzn. Jej charakter może być złośliwy lub niezłośliwy. Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów, takich jak: 

• nasieniak spermatocytarny, 
• nasieniak typowy, 
• rak zarodkowy typu dziecięcego, 
• rak zarodkowy typu dorosłego, 
• potworniak, 
• kosmówczak dojrzały lub niedojrzały. 

W jakim wieku pojawia się rak jądra? Mówi się na nią „choroba młodych mężczyzn”. Jak podaje wspomniany już KRN, występuje zwykle między 20. a 44. rokiem życia – jest to jednocześnie najczęściej występujący nowotwór w tej grupie wiekowej.  

Jakie są objawy raka jądra? 

Jeśli chodzi o objawy początkowe raka jądra, można dostrzec z reguły powiększenie narządu, ale bez objawów bólowych. Wyczuwalny jest wówczas także twardy guzek w jądrze. Co więcej, chora gonada ma większą masę niż ta zdrowa. W niektórych przypadkach pacjenci zgłaszają uczucie ciężaru w mosznie oraz dyskomfort w jej obrębie, jest ona często również zaczerwieniona. Ponadto w worku mosznowym niekiedy występuje płyn, pojawia się czasem też specyficzne uczucie podczas siadania. 

Zdarza się, że pierwszymi symptomami raka jądra są jednak te, które sygnalizują zaawansowaną postać i występowanie przerzutów, a więc np.: 

• plucie krwią, 
• bóle w dolnej części brzucha, 
• bóle pleców (zwłaszcza odcinka lędźwiowego). 

Kiedy choroba staje się bardziej zaawansowana, mogą pojawić się wszystkie powyższe objawy. Dodatkowo u niektórych panów obserwuje się powiększenie oraz większą tkliwość gruczołów piersiowych, jednak ten symptom występuje stosunkowo rzadko. Związany jest on ze zmianami hormonalnymi. Odnotowuje się również duszności. Co więcej, pacjenci zmagają się niekiedy z bólami głowy oraz dezorientacją – to sygnał, że nowotwór dotarł aż do mózgu. Czasem pojawiają się także neurologiczne objawy raka jądra. Są to m.in.: 

• niedowłady, 
• paraliż, 
• epilepsja, 
• drętwienie i mrowienie mięśni, 
• brak kontroli na zwieraczami, 
• zawroty głowy, 
• problemy z widzeniem. 

Jeżeli więc zastanawiasz się, czy rak jądra boli, na początkowym etapie nie musi. Później jednak pojawiają się różne bolesne, omówione wyżej symptomy. 

Jakie są przyczyny raka jąder? 

Nie wiadomo w 100%, jakie są przyczyny raka jąder. Zdaniem lekarzy jeszcze przed przyjściem na świat narządy płciowe u przyszłych chorych nie formują się w odpowiedni sposób. Pewne jest to, że ryzyko rozwoju tej choroby zwiększa wiele czynników, np. genetyczne, środowiskowe czy niektóre choroby współistniejące: 

• jeśli mężczyzna cierpi na nowotwór jednego jądra, np. prawego, zwiększa się możliwość wystąpienia tej samej przypadłości po drugiej stronie, 
• panowie z niepłodnością również są bardziej narażeni na opisywaną przez nas chorobę, 
• częściej chorują mężczyźni, którzy borykali się po urodzeniu z wnętrostwem (to wada rozwojowa polegająca na tym, że jądro zlokalizowane jest w pachwinie lub brzuchu), 
• ryzyko rozwoju raka jest większe w przypadku osób z zespołem Klinefeltera, zespołem Downa,  
• czynnikami ryzyka są przebyta świnka oraz zakażenie wirusem HIV.

Jak wygląda leczenie raka jąder? 

Aby pobyć się nowotworu, wielu lekarzy decyduje się chirurgicznie usunąć jądro pacjenta. I czasem na tym etapie leczenie się kończy. Warto podkreślić, że po takiej operacji mężczyzna nie traci swojej płodności czy funkcji seksualnych. Zdarza się jednak, że później stosuje się także m.in. chemioterapię oraz radioterapię. Czy rak jądra jest wyleczalny? Tak, akurat ten rodzaj nowotworu da się w pełni wyleczyć, zwłaszcza jeśli diagnoza zostanie postawiona wcześnie. 

Jakie są rokowania przy raku jądra? 

Jeśli u pacjenta nie doszło do przerzutów raka jąder, ma on szansę wyleczyć się całkowicie. Jeżeli jednak masa nowotworu rośnie, a do tego w organach wewnętrznych pojawiają się przerzuty, rokowanie się pogarsza, choć również nie jest ono złe. Zgodnie z danymi opublikowanymi na portalu Zwrotnik Raka, u pacjentów w I stadium nasieniaka szansa na 5-letnie przeżycie wynosi 100 proc., w II stadium – 70-90 proc., a w III – około 70 proc.

Jak wygląda profilaktyka raka jądra? 

Aby nie doszło do rozwoju raka jądra, ważna jest odpowiednia profilaktyka. W tym celu należy wykonywać samobadanie genitaliów. Jak to zrobić? Wystarczy delikatnie objąć jądro dwiema dłońmi i poobracać je między kciukiem a innymi palcami. Jeśli nie wyczuwa się żadnych zgrubień ani nie odczuwa się bólu, oznacza to, że jądro jest najpewniej zdrowe. Najlepiej całą czynność wykonywać po kąpieli lub w jej trakcie, wówczas najłatwiej jest rozpoznać ewentualne zmiany. Co więcej, dobrze jest to robić minimum raz w miesiącu. Oprócz tego warto wykonywać regularnie USG moszny i jamy brzusznej. Elementem profilaktyki jest też prowadzenie zdrowego stylu życia. 

Pobierz instrukcję samobadania jąder na swój telefon lub komputer.

Bibliografia: 

1. Gaddam S. J., Bicer F., Chesnut G. T., Testicular Cancer, StatPearls 2023. 
2. https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-jadra-czynniki-ryzyka [dostęp 17.03.25]. 
3. Rajpert-De Meyts E. i in., Testicular Cancer: Pathogenesis, Diagnosis and Management with Focus on Endocrine Aspects, National Libary of Medicine 2023. 
4. Rajpert-De Meyts E., Zanor A., Skakkebæk N. E., World Cancer Report: Cancer research for cancer prevention, 5.14 Testicular cancer, International Agency for research on Cancer 2020. 
5. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/rak-jadra-co-kazdy-mezczyzna-wiedziec-powinien,8705.html [dostęp 16.03.25]. 
6. https://www.zwrotnikraka.pl/rak-jadra-objawy-leczenie/ [dostęp 17.03.25].