Przyczyny, objawy i leczenie torbieli na jajniku. Czy torbiel jest nowotworem?

Torbiel na jajniku to łagodny nowotwór w kształcie worka wypełnionego płynem, który wykazuje niskie ryzyko zezłośliwienia. Jeśli w obrazie USG jajnika w torbieli znajduje się tkanka lita, znacznie wzrasta prawdopodobieństwo iż jest to rak jajnika. Dlatego nie należy bagatelizować zmian i regularnie uczęszczać na kontrole ginekologiczne.

Torbiel (inaczej cysta) w jajniku może wystąpić w każdym wieku. Często nie daje żadnych objawów, dlatego rozpoznawana jest podczas badań kontrolnych. Przyczyn oraz czynników predysponujących do powstania torbieli jest wiele. Może występować w jednym lub na obu jajnikach na raz. Zazwyczaj wielkością przypomina orzecha, jednak może być większa od rozmiarów pomarańczy.

Rodzaje torbieli jajnika

Czynnościowe torbiele jajnika

• torbiel pęcherzykowa – powstaje podczas owulacji. Jajnik wypuszcza tzw. pęcherzyk Graafa, który pod wpływem działania hormonów pęka i uwalnia gotową do zapłodnienia komórkę jajową. Niekiedy, zazwyczaj w wyniku zaburzeń w gospodarce hormonalnej, zdarza się, że pęcherzyk ten nie pęka, a z czasem wypełnia się płynem, tworząc torbiel;
• torbiel ciałka żółtego – również powstaje w czasie trwania owulacji lub zaraz po jej zakończeniu. Pęknięty pęcherzyk Graafa fizjologicznie powinien przekształcić się w ciałko żółte, którego zadaniem jest ochrona zarodka. Jeśli jednak nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte powinno zaniknąć – gdy tak się nie stanie, w jego wnętrzu powstaje torbiel.

Nieczynnościowe torbiele jajnika

• torbiel endometrialna – powstaje w wyniku endometriozy, czyli przemieszczania się komórek endometrium do jamy brzusznej. Tego rodzaju torbiele wypełnione są krwią, dlatego niekiedy nazywa się je torbielami czekoladowymi;
• torbiel dermoidalna – zawierają w sobie fragmenty skóry lub jej przydatków. Odnotowano również przypadki, w których w torbieli zauważono fragmenty zębów;
• torbiele otaczające jajnik w zespole policystycznych jajników (PCOS)

Każda rozpoznana torbiel powinna być pod stałą obserwacją lekarza, a badanie USG należy wykonywać częściej niż jest to zalecane u zdrowych kobiet.

Torbiel jajnika – objawy

W większości przypadków torbiele nie dają żadnych objawów, a rozpoznawane są przypadkowo podczas badań kontrolnych. Torbiel jajnika diagnozuje się podczas badania ultrasonograficznego (USG). Jeśli torbiel zaczyna się rozrastać i uciska sąsiadujące tkanki i narządy, może objawiać się bólem podbrzusza, zaburzeniami w cyklu owulacyjnym czy uczuciem ciągłego, naglącego parcia na pęcherz.

Zwiększona grubość ściany torbieli, lite zmiany, nieregularna budowa ściany torbieli oraz wielokomorowość (obecność wielu komór) mogą świadczyć o tym, iż torbiel nie jest zmianą łagodną.

Torbiel jajnika – przyczyny i leczenie

Przyczyny oraz cała etiopatogeneza nie jest do końca poznana, jednak lekarza uważają, iż na wpływ rozwoju torbieli mają nieleczone lub źle leczone stany zapalne dróg rodnych, w szczególności przydatków oraz predyspozycje genetyczne. Za główny jednak powód uznaje się zaburzenia hormonalne.

W przypadku torbieli czynnościowych oraz ich rozmiarów lekarze decydują się na leczenie wyczekujące, gdyż torbiele zazwyczaj ulegają samoistnemu wchłonięciu po kilku cyklach owulacyjnych, dlatego wdrożenie leczenia nie jest zasadne. Niekiedy, aby przyspieszyć ten proces, lekarze przepisują leki hormonalne, najczęściej w postaci tabletek antykoncepcyjnych.

Leczenie operacyjne torbieli ma miejsce w przypadku, gdy jest ich wiele na jajniku, wówczas są usuwane wraz z narządem, czyli jajnikiem. Jeśli na drugim jajniku nie są obecne torbiele i jajnik jest zdrowy, kobieta w dalszym ciągu może zajść w ciążę, pod warunkiem, że znajduje się w wieku rozrodczym. Leczenie przeprowadza się zwykle metodą laparoskopową, po której okres rekonwalescencji jest znacznie krótszy. W niektórych przypadkach, jeśli stan ogólny kobiety nie pozwala na wykonanie operacji laparoskopowo, konieczne jest zastosowanie metody klasycznej, czyli laparotomii. Metoda klasyczna polega na przecięciu ciągłości tkanek, a stosuje się ją w przypadku podejrzenia zezłośliwienia jajnika lub braku możliwości technicznych wykonania laparoskopii.

Natychmiastowa interwencja chirurgiczna w postaci operacji konieczna jest w dwóch przypadkach:

• pęknięcie torbieli – jeśli torbiel była dużych rozmiarów, konieczne jest jej usunięcie, inaczej kobiecie zagraża wewnętrzny krwotok. Oprócz usunięcia pozostałości torbieli chirurg musi zaopatrzyć sąsiadujące naczynia;
• skręcenie torbieli – jeśli torbiel uciska na naczynia krwionośne, blokuje dopływ krwi do jajnika, powodując martwicę jajnika. Konieczne jest wówczas usunięcie torbieli, by uwolnić uciśnięte naczynia.