Przepuklina pępkowa u dzieci i dorosłych – objawy i leczenie

Przepuklina pępkowa występuje u ok. 2% wszystkich noworodków, a czynnikiem predysponującym jest wcześniactwo. Może pojawić się objawić się u dzieci starszych i dorosłych. W większości przypadków zalecaną metodą leczenia jest zabieg operacyjny.

Co to jest przepuklina pępkowa?

Przepuklina pępkowa (czasami określana też jako przepuklina okołopępkowa)  to jedna z przepuklin brzusznych, polegająca na  przemieszczeniu się zawartości jamy brzusznej pod skórę przez otwarty pierścień pępkowy. Ma postać miękkiego guza. Etiologia tego schorzenia nie jest dokładnie poznana. Przepuklina pępkowa u dzieci zazwyczaj zamyka się samoistnie do pierwszego roku życia, natomiast u dorosłych stosowane jest leczenie zachowawcze lub operacyjne, uzależnione od stopnia zaawansowania schorzenia.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 przepuklina pępkowa ma kod K

Przepuklina pępkowa u dziecka – przyczyny

Przepuklina pępkowa u dzieci to najczęściej wada wrodzona, która występuje u niemowląt.

Fizjologicznie podczas rozwoju embrionalnego szybko rozwijające się jelito przestaje się mieścić w jamie otrzewnej i przedostaje się przez pierścień pępkowy do sznura pępowinowego. W kolejnych tygodniach ciąży dziecko rośnie, a gdy osiągnie odpowiednie rozmiary, jelito wraca na swoje miejsce do jamy brzusznej, po porodzie zaś pierścień pępkowy ulega zamknięciu.

Przepuklina pępkowa u niemowlaka powstaje wtedy, gdy jelito pozostaje w sznurze pępowinowym, konsekwencją czego pierścień nie może ulec zamknięciu. Występuje u jednego na 6 żywo urodzonych noworodków.

Przepuklina pępkowa u dzieci – objawy

Przepuklina objawia się uwypukleniem przy pępku. Rozróżniamy dwa typy przepukliny pępkowej u niemowlaków:

1. Przepuklina pępkowa nieuwięźnięta. Ma kształt uwypuklenia w okolicy pępka. Jest miękka i bez problemu daje się odprowadzać w kierunku jamy brzusznej. W przypadku tej przepukliny leczenie polega głównie na obserwacji guzka.
2. Przepuklina pępkowa uwięźnięta. Jest twarda, czerwona, napięta, bolesna i nie daje się odprowadzić. Konieczna jest wówczas konsultacja u chirurga dziecięcego, który najprawdopodobniej zleci wykonanie zabiegu operacyjnego.

Leczenie przepukliny pępkowej u dzieci

Rodzice nie powinni zwlekać z wizytą, najpierw u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), kiedy zauważą uwypuklenie na brzuszku dziecka. Ponieważ uwięźnięta przepuklina pępkowa (która występuje stosunkowo rzadko), może doprowadzić do poważnych powikłań.

Małe uwypuklenia zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu pierwszych dwóch lat życia. Dziecko należy w tym czasie obserwować,  wzmacniać jego mięśnie poprzez częste kładzenie go na brzuchu i wykluczać z jego diety produkty, które mogą powodować zaparcia. Mało skuteczne jest u dzieci „plastrowanie” przepukliny pępkowej (plastry, którymi okleja się brzuch malucha, mają podtrzymywać mięśnie).

Jeśli zmiany osiągają wielkość powyżej 2,5 cm lub  nie zniknęły samoistnie po ukończeniu 5. roku życia, lekarz może podjąć decyzję o przeprowadzeniu operacji przepukliny pępkowej u dziecka. Zabieg trwa ok. pół godziny,  przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym (polega na zrobieniu małego nacięcia, wprowadzeniu worka przepuklinowego do jamy brzusznej i zszyciu mięśni).

Przepuklina pępkowa u dorosłych – przyczyny

Przepuklina pępkowa u dorosłego polega na przemieszczeniu się narządów jamy brzusznej pod skórę poza jamę brzuszną, powodując uwypuklenie skóry w okolicy pępka. W grupie ryzyka wystąpienia tego schorzenia są:

• osoby z nadwagą lub otyłością,
• osoby po zabiegach operacyjnych jamy brzusznej,
• kobiety, które były wielokrotnie w ciąży,
• osoby cierpiące na przewlekły i uciążliwy kaszel o różnej etiologii,
• osoby dializowane, zwłaszcza gdy jest to długotrwała dializoterapia.

Przepuklina pępkowa u dorosłych – objawy

Przepuklina pępkowa u dorosłych (zarówno kobiet, jak i mężczyzn) daje jeden główny objaw w postaci elastycznego guzka uwypuklającego pępek. Dotykając go, część wypukłości można wcisnąć do środka. Wybrzuszenie jest bardziej widoczne przy naciąganiu mięśni brzucha, np. podczas kaszlu. Okolice pępka i nadbrzusza mogą wówczas pobolewać i sprawiać dyskomfort.

Jeśli przepuklina pępkowa u dorosłego się rozwija, wypukłość staje się twardsza i  oporna na przesuwanie. Może dojść do opuchlizny, bolesności, przebarwień. Objawy te świadczą o tym, że część wnętrzności jest utknęła w worku przepuklinowym, a dopływ krwi do niego został zahamowany.

Leczenie przepukliny pępkowej u dorosłych

Jeśli chodzi o leczenie przepukliny pępkowej u dorosłych, rozróżniamy dwie metody postępowania:

• leczenie zachowawcze – polega na stosowaniu specjalistycznych pasów przepuklinowych i unikaniu dźwigania ciężkich przedmiotów. Ta metoda zalecana jest przy niskim stopniu zaawansowania choroby
• leczenie operacyjne – polega na wykonaniu nacięcia w okolicy pępka, odprowadzeniu przepukliny do jamy brzusznej oraz zaszyciu tkanek. Profilaktycznie wszywa się również specjalistyczną siatkę do jamy brzusznej, która ma wzmocnić mięśnie w miejscu, gdzie doszło do uwypuklenia, aby zapobiec nawrotowi przepukliny.

Przeprowadzenie operacji bez wcześniejszego leczenia zachowawczego jest konieczne wtedy, gdy przepuklina jest w mocno zaawansowanym stadium i daje silne objawy bólowe. Operacje wykonuje się dwiema metodami:

• Laparoskopowo – laparoskopia jest mało inwazyjna, a okres rekonwalescencji stosunkowo krótki.
• Poprzez laparotomię, czyli przecięcie powłok brzusznych. Rekonwalescencja w tym przypadku jest dłuższa, w porównaniu do metody laparoskopowej, jednak daje chirurgowi możliwość dokładnej oceny jamy brzusznej.

Zlekceważenie przepukliny zwiększa ryzyko pojawienia się martwicy fragmentu przewodu pokarmowego i niedrożności jelit. Obie te sytuacje stanowią bezpośrednie zagrożenie życia osoby chorej. W zależności od wieku, chorób towarzyszących oraz stanu ogólnego pacjenta operacje przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. W sytuacjach nagłych, gdy osoba do szpitala trafia” z karetki„, nie ma czasu na przeprowadzenie dokładnych badań – od razu kieruje się ją na stół operacyjny. Zabieg przemieszczenia elementów znajdujących się w worku przepuklinowym z powrotem do jamy otrzewnej wraz z założeniem siatki nazywany jest hernioplastyką. Jeśli nie wystąpią żadne komplikacje w trakcie operacji, trwa ona około 30 minut.

Decyzje o rodzaju operacji podejmuje chirurg prowadzący. Ryzyko nawrotu przepukliny pępkowej jest większe w metodzie klasycznej, czyli laparotomii – osiąga ok. 20%, w porównaniu do operacji laparoskopowej, gdzie ryzyko sięga 10%.

Zabieg przeprowadzany jest bezpłatnie na NFZ.  W przypadku leczenia prywatnego, cena operacji przepukliny pępkowej waha się w zależności od rodzaju placówki – wynosi 2 000 zł do 6 500 zł.

Niestety nie ma możliwości, by leczyć przepuklinę pępkową w domu.

Rekonwalescencja po operacji przepukliny pępkowej

Rany po operacji goją się zazwyczaj w ciągu 7 – 9 dni, wtedy też można zdjąć szwy. Po tym czasie pacjentowi zaleca się chodzenie, ale też unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów przez 2-4 tygodnie. W powrocie do pełni zdrowia ważna jest też dieta – powinna zawierać dużo błonnika. Pacjent powinien również wypijać przynajmniej 1,5 l wody dziennie.